Bay Júy iy (772-846 j.) Tang dәuirining aqyny.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

Bay Júi-iy, últy qytay, qalam aty Ly Tiyan, qazirgi Shanshy ólkesining adamy. Qytay erte zaman poeziyasynyng negizin salghan kórnekti aqyndardyng agha túlghasy, jyl sanauymyzdaghy 772 jyly tuylyp, 846 jyly qaytys bolghan. Daryndy oily, talanty túlgha jas kezinde memlekettik emtihannan sanlaq bolyp saraptalyp, patsha ordasynyng qalamger-hatshylar uәzirligining kitap-bilim sarapkeri, sol qol uәziri qatarly mәnsaptarda bolghan. 815 jyly Yuan Hyng uәzir qastandyqqa úshyraghanda jendetti ústau jóninde patshagha dәtteme jazghandyghy ýshin Jiyanjougha sýrgindelgen. Keyin aqtalyp, qaytadan patsha ýkimetinde mansaptargha mindettelgen.

Bay Júi-iy aqyn Ly Bay, Du Fularmen bir dәuirde jasaghan әri Tang dәuirinin, sonday-aq jalpy qytay  erte zaman әdebiyetining arnagha týsuine kórnekti ýles qosqan Qytay әdebiyetining alyp túlghalarynyng atoyshysy retinde 3800 den astam óreli ólender jazyp qaldyrghan aqyn.  Onyng qazirge jetken 3600 óleni bar.

Beyjinde túratyn qandasymyz, aqyn, jurnalist, audarmashy Qanatbek Júmabayúlynyng Bay Júi-iy ólenderi ishinen audarghan tandamaly ólenderin nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.

Dala shóbi

Dala kórki dalada ósken shóp deydi,
Kókter-qurar, eshkim kóz jas tókpeydi.
Dala órti jalmaghanmen, keler jyl –
Kóktem jeli esse taghy kókteydi.

Kóz úshynda kóne keruen jolynan,
Iz kórinbes basqan kók shóp molynan.
Odan ary baghzy qala shóp basqan,
Ne keledi taghdyrgha adam qolynan?

Kók orayly kóktem jasyl masaty,
Qoshtasugha kelip solay asaty.
Attandyrdym abzal dosty múnayyp,
Kónilde joq kóktemning naz-nasaty.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

野草

离离原上草 一岁一枯荣.
野火烧不尽 春风吹又生.
远芳侵古道 晴翠接荒城.
又送王孙去 萋萋满别情 。
现代汉语译文:

古原上的野草乱生乱长，
每年春来茂盛秋来枯黄。
任凭野火焚烧不尽不灭，
春风一吹依旧蓬勃生长。

远处芳草掩没古老驿道，
延至荒城一片翠绿清朗。
春绿草长又送游子远去，
萋萋乱草可比满腹离伤。

Chiantanjiyang jaghasyndaghy kóktem

Shihu kóli jaghasynda kelemin,
Keyde toqtap, keyde bayau jelemin.
Teristikte samaldyghy Jiyachuannyn,
Anghartqanday dertti kýnder deregin.

Kól tolqidy jaghamenen tenesip,
Aytsam deyme keleli sóz kenesip.
Arman qúshyp bara jatyr aspanda,
Toqymday búlt toqtatqyzbay jel esip.

Azan aityp agharmastan әli jer,
Terekte jýr mysyq torghay jadyger.
Qos qarlyghash balshyq tasyp auzymen,
Dódógege úya salyp әbiger.

Kóktem aru kózi bardy arbaydy,
Dala kórkin kórseng úmyt bar qayghy.
Balausa shóp at túyaghyn jasyrghan,
Taptalghanyn aityp jylap qarghaydy.

Shihu kóli jaghasynda qúba tan,
Súlulyqty qúshaghyma qúlatam.
Sayasynda jatyp jasyl terektin,
Aq qayrangha kóz salghandy únatam.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

孤山寺北贾亭西，
水面初平云脚低。
几处早莺争暖树，
谁家新燕啄春泥。

乱花渐欲迷人眼，
浅草才能没马蹄。
最爱湖东行不足，
绿杨阴里白沙堤。

现代汉语译文

绕过孤山寺以北漫步贾公亭以西，
湖水初涨与岸平齐白云垂得很低。
几只早出的黄莺争栖向阳的暖树，
谁家新飞来的燕子忙着筑巢衔泥。
野花竞相开放就要让人眼花缭乱，
春草还没有长高才刚刚没过马蹄。
最喜爱湖东的美景令人流连忘返，
杨柳成排绿荫中穿过一条白沙堤。

Tau basynda ashylghan shaptol gýli

Sәuir aiy sәulet búgha, sәn búgha,
Gýl solady, kónil jýdeu, әn júda.
Shyng basynda búlt qymtaghan búthana,
Shaptol gýlge kóz tigemin súqtana.

Ómirinde ókinish dep ótkenge,
Arman qúshyp qosh dep talay kóktemge.
Jastyq shaqty búlaq deppin sarqylmas,
Búdan ashy eng ókinish artylmas.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

人间四月芳菲尽，
山寺桃花始盛开。
长恨春归无觅处，
不知转入此中来。

现代汉语译文
在人间四月里百花凋零已尽，
高山古寺中的桃花才刚刚盛开。
我常为春光逝去无处寻觅而怅恨
却不知它已经转到这里来。

Kómir satqan kәri shal

Bir kәri shal eshkim joq onymen til qatatyn,
Nanshan taudan jyl boyy aghash tasyp jatatyn.
Aghashtardy kýidirip, ainaldyryp kómirge,
Tang bozynan bazargha tasyp baryp satatyn.

Beti-jýzi qap qara, týtinmenen ystalghan,
Eki samay aq qyrau, ghúmyr sholaq qysqarghan.
Tyrmalaumen kómirdi tyrnaqtary qarayghan,
Beyshara shal beynetti dýniyeden tys qalghan.

Kómir satyp tynymsyz, tiyin-teben tabady,
Ash qúrsaqty toyghyzyp, jyrtyq iyin jabady.
Qar jausa dep qalyndap, kýn suytsa dep tilep,
Tang bozynan dirdektep, búl shal dedek qaghady.

Ógiz shegip arbagha jóneledi bazargha,
Kók múz, qalyng qasat qar, azap adym jazargha.
Ógiz sharshap, adam ash, qala qaqpa ong týstik,
Otyrady kәri shal, ilmeydi eshkim nazargha.

Eki atty adam tebitip, tayap keler qasyna –
Orda әtegi, dayashy, sóz sóileydi basyna.
Qoldarynda qaghaz bar, deydi patsha jarlyghy,
Orda jaqqa arbandy aida deydi asygha.

Arba toly kómirdi tauday bolyp ýiilgen,
Jýrgiz deydi zirkildep әtek qamshy ýiirgen.
Qimaghanmen arzangha amaly ne kәri shal,
Qyrsyq biz bop piskilep, pәle týrtse býiirden.
Ákirendep әtekter qyzyl torghyn tastaydy,

Jarty qúlash onysy, jarym qúnnan aspaydy.
Mýiizine ógizding baylay salyp, «jýr!» deydi,
Kónbey qayter kәri shal, baytal týgil bay qayghy!

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

卖炭翁

卖炭翁，伐薪烧炭南山中。
满面尘灰烟火色，两鬓苍苍十指黑。
卖炭得钱何所营？身上衣裳口中食。
可怜身上衣正单，心忧炭贱愿天寒。
夜来城外一尺雪，晓驾炭车辗冰辙。
牛困人饥日已高，市南门外泥中歇。
翩翩两骑来是谁？黄衣使者白衫儿。
手把文书口称敕，回车叱牛牵向北。
一车炭，千余斤，宫使驱将惜不得。
半匹红纱一丈绫，系向牛头充炭直。

现代汉语译文

有位卖炭的老翁，整年在南山里砍柴烧炭。
他满脸灰尘，显出被烟熏火燎的颜色，两鬓斑白十指漆黑。
卖炭得到的钱用来干什么？
换取身上的衣服和填肚的食物。
可怜他身上只穿着单薄的衣服，
心里却担心炭不值钱希望天更冷些。
夜里城外下了一尺厚的大雪，
拂晓他急忙驾着炭车轧着冰路往集市上赶去。
牛累了，人饿了，但太阳已经升得很高了，
他就在集市南门外泥地中歇息。
那得意忘形的两个骑马的人是谁啊？
是皇宫内的太监和太监的手下。

他们手里拿着文书嘴里称是皇帝的命令，吆喝着牛朝皇宫拉去。
一车的炭，一千多斤，太监差役们硬是要赶着走，
老翁百般不舍，却又无可奈何。
那些人把半匹红纱和一丈绫，
朝牛头上一挂，就充当买炭的钱了。

Kóktem samaly

Erke kóktem samaly, esip betti ýrledi,
Eng aldymen baqtaghy shytyr gýlder býrledi.
Shiye, órik gýl ashyp, almúrt shaptol jarysa,
Jangha jayly kóktemening bayau esip túr lebi.

Dala gýlding tenizi, auyl kórki tamasha,
Án salady aluan qús tamyljytyp jarasa.
Samal soqty men ýshin deydi bәri qyzghanyp,
Saghyndyrghan kóktemning samalyna talasa.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

春风

春风先发苑中梅，
樱杏桃梨次第开。
荠花榆荚深村里，
亦道春风为我来。

现代汉语译文

春风先吹开了京城花园中的早梅，
继而让樱杏桃梨也竞相绽放，
令人感到生机盎然。
春的来临同样也给乡村送去了欢笑，
春风拂过，田野里开放的荠花榆荚欢呼雀跃，
欣喜地称道：“春风为我而来！

Qystaq keshi

Qyrau úrghan qylang kýzde súrlana,
Jәndik jasyq ýni shyqqan úrlana.
Qystaq kezgen sabylystar sayabyr,
Qúlaqqa úrghan tanaday bop túr dala.

Qaqpa aldyna shyqtym, ýiden jalyqtym,
Kóz aldymda keng dalagha qanyqpyn.
Ay núrynda appaq qara qúmyqty,
Alghashynda qar jaudy dep qalyppyn.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

村夜

霜草苍苍虫切切，
村南村北行人绝。
独出前门望野田，
月明荞麦花如雪。

Tyrna tirligi

Sayaq tyrna qosylmay shoghyr kópke,
Jalghyz qanat qaghady zengir kókte.
Jer betinde jemtikke kóz salmaydy,
Sasyq bastau, shirigen seldir shópke.

Tәkappar qús sengen qos qanatyna,
Qargha-qúzghyn qosylmas sanatyna.
On neshe jyl osylay úshty jalghyz,
Ánin tastap aqsha búlt qabatyna.

Jaza basyp bir kýni aran ashyp,
Qolgha týsti qapyda qara basyp.
Shalshyq sugha talasyp shalpyldatyp,
Tauyqtarmen jem jedi aralasyp.

Erteli kesh jer shúqyp jem izdedi,
Jemtik týrtti, ashtyq ne jegizbedi.
Qargha-tauyq, qaz-ýirek dep bólmeydi,
Qojayyngha kerek tek semizderi.

Qúpiya kóp jahanda kóz kórmeytin,
Qasiyet joq tuadan ózgermeytin.
Qúlqyn ýshin qúl bolghan esilder-ay,
Sógis aitsang keudeni sóz kerneytin.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

鹤有不群者，飞飞在野田。
饥不啄腐鼠，渴不饮盗泉。
贞姿自耿介，杂鸟何翩翾。
同游不同志，如此十余年。
一兴嗜欲念，遂为矰缴牵。
委质小池内，争食群鸡前。
不惟怀稻粱，兼亦竞腥膻。
不惟恋主人，兼亦狎乌鸢。
物心不可知，天性有时迁。
一饱尚如此，况乘大夫轩。

Qalyng qar jaughan týnde

Týn ortasy, úiyqtap jatqan ezilip,
Bir uaqytta jastyq múzday sezilip.
Shoshyp ketip kózimdi ashqan shaghymda,
Tereze túr malynyp núr saghymgha.

Sodan bildim qalyng qardyng jaughanyn,
Jausyn dedim appaq bolyp aumaghym.
Qar kótermey, syndy bambúk bútaghy,
Úiqym kelmey tósegimde aunadym.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

夜雪

已讶衾枕冷，
复见窗户明。
夜深知雪重，
时闻折竹声。
现代汉语译文

夜卧枕被如冰，不由让我很惊讶，
又看见窗户被白雪泛出的光照亮。
夜深的时候就知道雪下得很大，
是因为不时地能听到雪把竹枝压折的声音

Qaraghay jyry

Aspan tókken aq marjannan nәr alyp,
Jap-jasyl bop qaraghay túr nar alyp.
Tabighattyng ekpesi ol ejelgi,
Tabighattan payda bolghan jaralyp.

Bayau esken batys jeli yrghaydy,
Qaraghaylar tartady kýy syrnaydy,
Týn ishinde týrip qúlaq bir aqyn,
Qaraghaygha ýndes bolyp jyrlaydy.

Suret maqala avtorynyng úsynuymen jariyalandy.

松树

白金换得青松树，
君既先栽我不栽。
幸有西风易凭仗，
夜深偷送好声来。

Bay Júy iy ólenderin qytay tilinen tәrjimalaghan Qanatbek Júmabayúly.

Dayyndaghan Álimjan Áshimúly.

Abai.kz