Onyng sebebi nede?

Kesheli beri mynaday bir jagha ústatar jaman habar estip qaldym: «Pogondylar órimdey jastardy aldyn-ala eskertusiz, tura kolledjde emtihan tapsyryp jatqan jerinen, qoyday toghytyp, mashinagha tiyep, әsker qataryna alyp ketip jatyr!». Búghan deyin de jastardy kóshede quyp jýrip, ústap alyp, әskery mindetin atqarugha kýshtep jatqany turaly aqparat taraghan-dy.

Sóz joq, Otandy qorghau – әrbir qazaqstandyqtyng konstitusiyalyq mindeti! Ózimiz de kezinde eki jyl әsker qatarynda bolyp qaytqanbyz. Odan esh jamandyq kórgen joqpyz.

Alayda, býgingi jaghday nege sonshalyqty soraqy?

Meninshe, biylik, eng aldymen, «Nege qazaq jastary әskery qyzmetke baryp, Otanyn qorghau jónindegi ózining konstitusiyalyq paryzyn óteuden bas tartady?» degen óte-móte qiyn әri ashyq әngimeni qajet etetin saualgha jauap izdeui kerek siyaqty.

Birinshiden, bizde әskery qyzmetting bedeli men abyroyy bar ma? Bozbalalar sol salanyng býge-shigesinen tolyqmәndi habardar ma? Álde әskery qyzmet tek qana sol jaqtaghy soraqy oqighalarmen, mәselen, әskerdegi әlimjettik, soldattardyng basyna týsken baqytsyzdyqtarmen, ayaq astynan, belgisiz sebeptermen «syrqattynyp qalyp, qaza tabuymen» ghana baylanystyryla ma? Onday kelensiz aqparat jii tarap jatady ghoy.

Nege bizdi әskery qyzmetting imidji nashar?! Qolyna qaru ústap Otanyn qorghap jýrgen qatardaghy soldattardyn, ofiyserlerding únamdy, óskeleng úrpaqqa ýlgi bolar, olardy qazirgi zaman batyrlaryna elikteter jarqyn beynesi joq?!

Memleketting iydeologiyalyq qúrylymdary nege keshendi de keleli týrde osy sharuamen ainalyspaydy? IYә, әskery taqyrypqa arnalghan birdi-ekili arnayy telehabar bar. Alayda, olar jastardy әskery qyzmetke yntalandyra alatynday missiya atqaryp jatyr dep aita alamyz ba? Qaydam...

Ekinshiden, әskery qyzmetti modernizasiyalau, mәselen, bir jyldyng ishinde jas jigit beybit ómirde nan tabugha qajet mamandyqty iygerip, dayyn maman bop shyqsa, nesi jaman?! Ol jaghyn da oilastyru kerek dep oilaymyn.

Ýshinshiden, «әskerge baryp, elindi, jerindi qorgha» degen talapty qazirgi jastar qalay týsinui kerek?! Qorghaytyn, óz basyna tiyesili jeri bolmasa, aspannan salbyrap týsken shendilerding jeri men menshigin qorghay ma?! Búl taqyryptyng ekonomikalyq negizi osy dep oilaymyn!

Tórtinshiden, bizde otansýigishtik, patriotizm sekildi ruhany qúndylyqtardy jastardyng boyy men oiyna siniru degen memlekettik jobalar bar ma?! Qazirgi, jastardy әrtýrli baghyttargha jeteleytin dýdәmal iydeyalargha tótep bere alatyn aqparattyq qúraldar men mýmkindikter qayda? Bayqap otyrsam, әleumettik jelilerding jenil-jelpi de aluan-týrli hәm әzәzil, aldamshyl qúndylyqtary saltanat qúrghan zymiyan da zәrli zamanda memleket tarapynan qolgha alynyp jatqan túrpayy әdis-tәsilder oinamay qalady. Zamanyng týlki bolsa, tazy bop shal demekshi, jastardyng oi-sanasy men jýregine jetu ýshin janasha, uaqyt talabyna say, Otan qorghau degen qasiyetti úghymdy shyn niyetpen nasihattaytyn ruhany tirlik, tútas bir memlekettik sayasat kerek!

«Ásker qatarynda bolu, Otanyn qorghau – azamattyng eng biyik abyroyynyng biri» degen tekti tezisti jastardyng jýregi men jadyna jetkizuding janasha formalaryn tabu – qazirgi iydeologiyalyq apparattyng bas júmysy!

Áytpese, taghy da kolledjderdegi jasóspirimderdi andyp, avtobusqa top-tobymen toghytyp, әskery qyzmetti júrtshylyq aldynda sonshalyqty jekkórinishti etip jýre beremiz!

Ámirjan Qosan

Abai.kz