Qazaqstandaghy enbek naryghy 2025 jyldyng sonyna qaray birqalypty túraqtylyq kórsetip otyr. Enbek.kz portalynda qazan aiynda 132 myng bos júmys orny jariyalanghanyna qaramastan, súranys sәl tómendep, júmys berushiler men izdenushiler tarapynan belsendilik birshama bәsendegen. Degenmen negizgi ýrdister saqtalyp, enbek naryghyndaghy tengerim búzylghan joq.

Bilim beru salasy — júmyspen qamtudyng negizgi drayveri

Qazan aiynda bos júmys oryndarynyng basym bóligi bilim beru salasyna tiyesili boldy – 41,1 myng nemese barlyq úsynystyng 31%-y. Odan keyin qyzmet kórsetu salasy (17,5 myn) jәne densaulyq saqtau men әleumettik qorghau (11,7 myn) ornalasqan. Yaghni, búl ýsh sala barlyq bos júmys oryndarynyng shamamen jartysyn qúrap, әleumettik baghyttaghy sektordyng júmyspen qamtudy qamtamasyz etude manyzdy ról atqaratynyn dәleldep otyr.

Súranys jaghynda júmys berushiler kóbine orta bilikti mamandardy izdedi – 64,4 myng bos oryn. Joghary bilikti jәne tómen biliktilik talap etetin mamandyqtar boyynsha úsynystar kólemi shamalas boldy. Izdenushilerding týiindemeleri de osy qúrylymdy qaytalaydy: orta bilikti mamandar – 47,7 myn, joghary bilikti – 40,6 myn, tómen biliktilik kategoriyasy – 25,8 myng týiindeme. Búl enbek naryghyndaghy súranys pen úsynystyng biliktilik dengeyleri boyynsha teneskenin kórsetedi.

Ónirlik enbek naryghyndaghy belsendilik

Qazan aiynda ónirler boyynsha súranys pen úsynys dengeyi de birshama tenestirilgen. Bos júmys oryndary eng kóp jariyalanghan aimaqtar – Týrkistan oblysy (12 myn), Astana qalasy (11,4 myn) jәne Jambyl oblysy (8,8 myn). Al týiindemeler sany boyynsha Týrkistan oblysy (13,4 myn), Astana qalasy (9,1 myn) jәne Qyzylorda oblysy (8,3 myn) kósh bastady. Búl aimaqtarda halyq sany kóp jәne enbek naryghy belsendi damuda.

Jalpy, qazan aiyndaghy kórsetkishter enbek naryghynyng jazghy mausymnan keyin túraqtalghanyn, súranys pen úsynystyng ónirler men biliktilik dengeyleri boyynsha teng bólingenin bayqatady.

Jaldamaly qyzmetkerler sany ósip keledi

Últtyq statistika burosynyng derekteri boyynsha, 2025 jyldyng I toqsanynda Qazaqstan ekonomikasynyng týrli salalarynda 9 283,5 myng adam júmyspen qamtylghan. Onyng ishinde 7 141 myng adam jaldamaly qyzmetker (76,9%), al 2 142,5 myng adam óz betinshe júmyspen qamtylghan. 15 jastan joghary halyq arasynda júmyspen qamtu dengeyi 64,4%-gha jetti.

Ótken jyldyng osy kezenimen salystyrghanda jaldamaly qyzmetkerler sany 116,2 myng adamgha ósken. Búl resmy júmyspen qamtu ýlesining kýshengin jәne halyqtyng túraqty tabysqa beyimdelip kele jatqanyn kórsetedi.

Júmyspen qamtylghandardyng salalyq qúrylymy boyynsha eng kóp ýles sauda salasyna tiyesili – 17%. Odan keyin bilim beru – 13,4%, ónerkәsip – 12,5%, auyl sharuashylyghy – 10,3%. 2025 jyldyng II toqsanyndaghy derekter de osy ýrdisti rastaydy: júmyspen qamtylghandardyng ishinde sauda, bilim beru, ónerkәsip jәne auyl sharuashylyghy negizgi ýlesti saqtap túr.

Júmyspen qamtylghandardyng jas qúrylymy

Júmyspen qamtylghandardyng negizgi ýlesi 35–44 jas aralyghynda – búl barlyq júmyspen qamtylghandardyng 28%-y. Sonday-aq 29–34 jәne 45–54 jas sanattary jalpy enbek naryghynyng 40%-yn qúraydy. Búl jas toptary enbekke qabiletti jәne túraqty júmyspen qamtylghandardyng negizgi bóligin qúrap otyr.

Ónirlik túrghyda jaldamaly qyzmetkerler eng kóp tirkelgen qala – Almaty (985,8 myng adam). Al ózin-ózi júmyspen qamtyghandar Týrkistan oblysynda (378,2 myn) jәne Almaty oblysynda (233,7 myn) shoghyrlanghan.

Júmyssyzdyq dengeyi jәne enbek uaqyty

2025 jyldyng II toqsanynda júmyspen qamtu dengeyi 64,6%-dy, al júmys kýshine shaqqanda 95,4%-dy qúrady. Halyqaralyq enbek úiymynyng әdistemesine sәikes, júmyssyzdyq dengeyi 4,6%-gha deyin tómendegen. Búl – enbek naryghynyng salystyrmaly týrde túraqty ekenin bildiredi.

Júmyspen qamtylghandardyng júmys uaqyty da shamalas: ortasha eseppen aptasyna bir júmysker 39 saghat enbek etedi, jaldamaly qyzmetkerler – 40 saghat, al ózin-ózi júmyspen qamtyghandar – 36 saghat júmys isteydi.

Jalpy alghanda, enbek naryghyndaghy basty ósim bilim beru salasynda, sonday-aq sauda men ónerkәsip baghyttarynda bayqalyp otyr. Jazghy mausymnan keyingi birqalypty túraqtanu, ónirlerdegi tepe-tendik jәne kәsiby dengeyler boyynsha súranys pen úsynystyng sәikes kelui enbek naryghynyng qarqyndy әri túraqty damyp jatqanyn kórsetedi.

Abai.kz