Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев еліміздің басты байлывғы да, мәңгілік құндылығы да тәуелсіздік екенін атап өтті. Президент өзінің «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты мақаласында ел азаттығын қорғау мен нығайтуға қатысты өз ойлары мен жасалуға тиіс мемлекеттік қадамдарды атап өтті. Нақтылап айтқанда еліміздің дамуына ең қажетті құндылық, ол тыныштық пен бейбітшілік, халықтың әлеуметтік жағдайы мен экономикалық өсім. Қазақстан үшін тағы бір қажеттілік, ол өзге елдердің Қазақстанды жақсы қырынан тануы мен мойындауы болып отыр. Себебі сыртқы имидж қашанда маңызды әрі сын сағатта шешуші рөл ойнауы мүмкін.

Қазақстан тәуелсіздік алған сәттен бастап, өзге елдермен терезесі тең қатынас ұстауды жөн көрді. Нәтижесінде Қазақстан көпвекторлы саясат ұстанатынын жариялап, әлем елдері Қазақстанды бейбіт ел ретінде мойындады. Тәуелсіздігіміздің 30 жылдығын тойлау және атап өту шаралары осы саясаттың арқасында жемісті жүріп жатыр. Оған мысалдар да жетерлік.

Мысалы қазан айында Қазақстан Елшілігі Бухарест политехникалық университетімен бірлесіп, Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған ғылыми-тәжірибелік конференция ұйымдастырды. Бейнеконференция арқылы өткен шараға екі елдің көрнекті парламентшілері мен мемлекеттік қайраткерлері, ғылыми, іскерлік және академиялық топтардың өкілдері қатысты. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары Ерлан Әлімбаев өз сөзінде еліміздің көпвекторлы сыртқы саясатын дамытудың негізгі бағыттарын және мемлекетіміздің халықаралық ұйымдар аясындағы жоғары белсенділігін, оның ішінде Қазақстан Республикасы табысты төрағалық еткенін атап өтті. ЕҚЫҰ, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі, ИЫҰ және т.б., сондай-ақ оның ядролық қарусыз әлем үшін жаһандық қозғалысқа қосқан елеулі үлесі де аталып өтті. Оның айтуынша, Нұр-Сұлтан мен Бухарест кең ауқымды мәселелер бойынша өзара түсіністіктің жоғары деңгейіне қол жеткізіп, әртүрлі салаларда ынтымақтастықтың нақты жобаларын жүзеге асыру бойынша тұрақты жұмыс жүргізіп жатыр.

Өз кезегінде Румыния Сыртқы істер министрлігінің Мемлекеттік хатшысы Дан Некулаеску екі сыртқы істер министрліктері арасындағы өзара іс-қимылдың жоғары деңгейін, оның ішінде өңірлік және жаһандық күн тәртібі бойынша тұрақты пікір алмасуды атап өтті. Қазақстанның Румыниядағы Елшісі Нұрбах Рүстемов Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен еліміз жаһандану мен индустрияландыру дәуіріне сенімді қадам басып, барша қазақстандықтардың бірлескен күш-жігерінің арқасында нық сеніммен келе жатқанын атап өтті. Алға қойған мақсаттарға қарай жылжып, мемлекетіміздің маңызды демократиялық үдерістерін жүзеге асыруға бағытталған Мемлекет басшысы бастаған реформаларды да тілге тиек етті. Ол Румынияның Қазақстан үшін маңызды еуропалық әріптес екенін, онымен саяси және сауда-экономикалық салаларда, сондай-ақ халықаралық ұйымдар аясында өзара тиімді серіктестік қалыптасқанын атап өтті. Елші 2020 жылдың қыркүйегінде қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлының бюстінің және 2021 жылдың қыркүйегінде Бухаресттегі Қазақстан алаңының және Нұр-Сұлтандағы румын әдебиетінің классигі Михай Эминеску бюстінің ашылуын екі ел арасындағы мәдениет саласындағы жақындасудың жарқын дәлелі деп атады.

Қазақстан Тәуелсіздігінің мерейтойына орай Сенат төрағасы және Румынияның экс-президенті, екі мемлекеттің парламентаралық достық топтарының тең төрағалары – Ольга Перепечина, Кристиан Цыгырлаш, Амерхан Рахымжанов, сондай-ақ Румыния Сенатының Сыртқы саясат комитетінің мүшесі Розалия Биро конференцияға қатысушыларға бейне үндеу жасады. Румыния Сенатының Төрағасы Анка Драгу Қазақстан халқын Тәуелсіздіктің 30 жылдығымен құттықтап, Бухаресттің халықаралық аренадағы Нұр-Сұлтанның көптеген бастамаларына қолдау көрсететінін және екі мемлекеттің кең ауқымды мәселелер бойынша сындарлы өзара іс-қимылын атап өтті. Румынияның бұрынғы Президенті Эмиль Константинеску Қазақстанның аймақтық, оның ішінде халықаралық ұйымдар аясындағы көшбасшылығын нығайту үшін елеулі қадамдар жасағанын атап өтті. Оның пікірінше, Қазақстан өз күш-жігерін тұрақты дамуға және табиғи ресурстар мен адами капиталды сауатты басқаруға сәтті бағыттай алды.

Қазақстандық және румындық парламентшілер екі ел арасындағы достық қарым-қатынасқа, сенім мен өзара құрметке, оның ішінд ПА және ЕҚЫҰ платформаларында негізделген парламентаралық байланыстарды дамытудың оң динамикасын атап өтті. Өз кезегінде Қазақстан-Румыния Үкіметаралық комиссиясының тең төрағасы, Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Талғат Момышев экономикалық, ғылыми-техникалық салалардағы ынтымақтастықтың негізгі бағыттарына тоқталды. Білім саласындағы ынтымақтастық саласында Еуразия ұлттық университетінің ректоры Ерлан Сыдықов өзі басқаратын университеттің бірқатар румындық жоғары оқу орындарымен ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасқанын еске салып, жақын арада екі ел ректорларының конференциясын ұйымдастыруды ұсынды, ал политехникалық университетінің ректоры Михня Костою білім беру басқармасы, университеттің өз шеңберінде қазақстандық студенттерді оқытуға гранттар беруге дайын екенін мәлімдеді. Соңында шараға қатысушылар Қазақстанды тәуелсіздіктің мерейтойымен құттықтап, барша қазақстандықтарға табыс пен гүлдену тіледі.

Қазақстанның тәуелсіздігімен құттықтау басқа да мемлекеттерде жалғасын табуда. Нақтылап айтқанда Иордания елі де қазақ халқын тәуелсіздік тойымен құттықтады.

Республика Тәуелсіздігінің 30 жылдығын мерекелеу аясында Иордания астанасында Иордания Парламенті Өкілдер палатасының Халықаралық ынтымақтастық комитеті депутаттарының қатысуымен дөңгелек үстел ұйымдастырылды.

Достық кездесу форматында өткен шара барысында Қазақстанның Хашимит Корольдігіндегі Елшісі Айдарбек Тұматов иорданиялық парламентшілермен Қазақстанның қалыптасуының негізгі кезеңдерімен және тәуелсіздік жылдарындағы жетістіктермен бөлісті. Жиынға қатысушылар «Халық бірлігі мен жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі» атты Қазақстан халқына Жолдауының негізгі ережелері және Мемлекет басшысы белгілеген саяси реформалардың төрт пакетін жүзеге асыру барысы туралы пікір алмасты. Қасым-Жомарт Тоқаев бастамалары жоғары бағаланды. Сонымен қатар, Қазақстанның Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары кеңесіне (АӨСШК) қазіргі төрағалығының басымдықтарын іс жүзінде жүзеге асыру мәселелері де талқыланды.

Парламент Халықаралық ынтымақтастық комитетінің төрағасы Мырза Қасым Болат Қазақстан-Иордания қарым-қатынасының дәстүрлі жоғары деңгейіне тоқталды, сондай-ақ иорданиялық заң шығарушылардың парламентаралық диалогты нығайту және барлық салалардағы екіжақты байланыстарды кеңейту жолдарын іздеуде бірлесіп жұмыс істеу ниетін қуаттады. Осыған байланысты, эпидемиологиялық жағдайдың жақсаруына қарай екі елдің төменгі палаталары арасында келіссөздер жүргізу үшін парламенттік делегациялардың екіжақты сапарларын ұйымдастыруға қызығушылық білдірді. Қатысушылар дөңгелек үстел соңында Қазақстанды тәуелсіздіктің 30 жылдық мерейтойымен құттықтады.

Көршілес Қытай елі де Қазақстанды тәуелсіздік мерейтойымен құттықтады. Ортақ бірлескен шаралар Қазақстан тәуелсіздігі мен Қытайдағы коммунистік жүйенің 100 жылдығына орай ұйымдастырлып жатыр. 8-қазанда екі ел өкілдері қатысқан үлкен дөңгелек үстел болды. Шара барысында Қытай Халық Республикасының Қазақстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі Чжан Сяо Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығы мен Қытай Коммунистік партиясының құрылғанына 100 жыл толуына арналған дөңгелек үстелге қатысушыларды құттықтады.

«Біздің дөңгелек үстеліміз екі маңызды тарихи мерейтойдың – ҚКП-ның өткен ғасыры мен Қазақстан Тәуелсіздігінің алдағы 30 жылдығының тоғысқан жері болғандықтан, оның өзектілігі ерекше. Ұйымдастырушыларға бұл екеуін, бір қарағанда, ортақ ештеңе жоқ күндерді байланыстыра алғандары үшін алғыс айтқым келеді. Бірақ шын мәнінде олардың арасында үлкен логикалық байланыс бар», - деді Чжан Сяо.

Елші «дөңгелек үстелді» ҚХР университеттері түлектерінің достығы қоғамдық бірлестігі ұйымдастырғанын, олар әлі де жас ұйым болса да, бүгінде белсенділік танытып, өзінің іргелі функцияларын кезең-кезеңімен жүзеге асырып келе жатқанын, атап айтқанда дәстүрлі достық пен руханиятты нығайтуға бағытталғанын атап өтті.

Ол Қазақстанның тәуелсіздік алған 30 жылдағы жүріп өткен жолы қазіргі әлемдік тарихтың бірегей құбылысы екенін атап өтті.

«Оның қайта жаңғыруы мен алға серпілісі 1990 жылдардағы қиын тарихи кезеңге түсті. Аграрлық және шикізаттық қосымша ретінде Қазақстан кеңестік республикалар арасында экономикалық дамудың соңғы сатыларында тұрды. Дегенмен, Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың стратегиялық көрегендігінің, орасан зор жеке еңбегі мен көшбасшылық қасиеттерінің арқасында жауапкершілікті өз мойнына алу, өз елінің ұзақ мерзімді дамуы туралы нақты ұстанымға ие болу және тарихтың шешуші және бетбұрыс кезеңдерінде елді басқара білуі өз нәтижесін берді. Қазақстан ішкі саяси тұрақсыздық пен экономикалық катаклизмдерден аулақ бола алды, өкінішке орай, бұл көптеген кеңестік республикалардакерісінше болды. Қазақстан Одақтан мұраға қалған ядролық арсеналдан өз еркімен бас тартты, барлық көрші мемлекеттермен шекараларды делимитациялауды аяқтады. Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан үшін ерекше тиімді даму мен басқару реформаларының моделін қалыптастыра отырып, нарықтық қағидаттар мен әлемдік тәжірибені қолдана білді. Бүгінде Қазақстан әлемнің ең дамыған және бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына енді», - деді елші.

Чжан Сяо Қытай Қазақстанның тәуелсіздігін мойындап, онымен дипломатиялық қарым-қатынас орнатқан алғашқы елдердің бірі екенін атап өтті. «30 жыл ішінде біздің қарым-қатынастарымыз елдеріміздің көшбасшыларының стратегиялық басшылығымен дамып, үнемі жаңа деңгейге көтеріліп келеді» дейді Қытай елшісі.

«Тұңғыш Президент Нұрсұлтан Назарбаев бастауында тұрып, қарым-қатынастарымыздың қалыптасуы мен жемісті дамуына баға жетпес жеке үлес қосты. Елбасы осыдан тура 8 жыл бұрын Төраға Си Цзиньпин Назарбаев Университеті қабырғасында жариялаған «Бір белдеу – бір жол» бастамасының белсенді қолдаушылары мен үгітшілерінің бірі. Бүгінде екі елдің осы бастама аясындағы өзара іс-қимылын басқа елдер үшін эталон деп атауға әбден болады. Екі тарап келісілген тізбедегі бірқатар инвестициялық және индустриялық жобалар сәтті жүзеге асырылуда, олар одан әрі өсіп, толықтырылуда. Тіпті пандемия бізге бірдей стратегиялық динамикада жұмыс істеуге кедергі болған жоқ », - деп қосты елші.

Оның айтуынша, ағымдағы жылдың 8 айында екі елдің тауар айналымы 28,5 пайызға өсіп, 17 миллиард АҚШ долларын құраған.

«Президент Тоқаевтың 2019 жылғы Қытайға сапары біздің қарым-қатынасымызды сапалы жаңа деңгейге – мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестікке алып шықты. Бұл отыз жыл ішінде екіжақты қарым-қатынастар үшін алға жасалған өте маңызды қадам. Пандемия жағдайында біздің елдеріміздің көшбасшылары телефон арқылы сөйлесу және хат алмасу арқылы екіжақты қарым-қатынастардың имиджден кейінгі кезеңдегі қарқынын белгілеп, тереңдету мен жеделдету жолын белгіледі. Бір сөзбен айтқанда, бүгінде Қытай-Қазақстан жан-жақты стратегиялық серіктестігі қарыштап дамып келеді», - деді Чжан Сяо.

Қазақстанды тәуелсіздігімен құттықтаушы елдердің қатарында бауырлас Түркия елі де бар. Түркия Қазақстанның тәуелсіздігіне ерекше сый жасады. Ыстамбұлда Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына арналған ескерткіш монета таныстырылды. Іс-шараға Қазақстанның Түркиядағы Елшісі Абзал Сапарбекұлы, Қазақстанның Ыстамбұлдағы Бас консулы Әлім Байел, Түркия теңге сарайының директоры Абдулла Ясир Шахин, ғылыми орта өкілдері мен журналистер қатысты.

Бас консул Әлім Байел күміс монетаның дизайны теңге сарайымен бірлесіп әзірленгенін және Қазақстанның бай тарихы мен түркі әлемінің бесігі ретіндегі рөлін көрсететінін атап өтті.

Елші Абзал Сапарбекұлы тиынның Тәуелсіздігіміздің мерейтойына бауырлас Түркия тарапынан жасалған бірегей сыйлық және Қазақстанға деген ерекше құрметтің белгісі екенін айтты. Өз кезегінде Абдулла Ясир Шахин өзі басқаратын Түркия Республикасы теңге сарайының тарихы 1467 жылдан бастау алатынын атап өтіп, Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына осындай сыйлық жасау Түркия үшін үлкен қуаныш екенін айтты.

Монетаның бет жағында (аверсінде) Қазақстанның мемлекеттік туы және түрік тілінде «Қазақстан тәуелсіздігіне 30 жыл» деген жазу бейнеленген. Сырт жағының ортасында Қазақстан картасы бейнеленген. Картаның ішінде латын әріптерімен қазақ тілінде «Qazaqstan» деп жазылған. Сондай-ақ картаның ішінде түрік тілінде қазақ жерінде болған бірқатар тарихи мемлекеттердің атаулары берілген. Атап айтқанда бұлар: сақ, ғұндар, Түрік қағанаты, Алтын Орда және Қазақ хандығы. Сырт жағының жоғарғы бөлігінде Орхон-Енисей ескерткіштеріндегі көне түрік әліпбиінде «түрік» сөзі жазылған. Төменгі бөлігінде «Қошқармүйіз» оюы бар.

31 грамм күмістен құйылған және құны әлдеқайда қымбат монетаның номиналы 30 түрік лирасын құрайды. А.Байел мұндай монеталардың номиналы әдетте 20 лира болатынын, алайда түрік тарапы Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай Қазақстан үшін ерекшелік жасағанын атап өтті.

Естелік монета түрік теңге сарайының ресми сайтында сатылымға шығады. Таралымы 3000 дана. А.Сапарбекұлы мен А.Байел монетаны отандық, түрік және халықаралық коллекционерлер үлкен қызығушылықпен қарсы алатынына сенім білдірді.

Осылайша Қазақстан тәуелсіздігін атап өту түрлі елдерде түрлі шаралармен жалғасын табуда.

Abai.kz