Алдымызда Республика күні келе жатыр. Қайта жаңғырған бұл айтулы дата, айшықты мейрем – еліміздің өткеніне көз жүгіртіп, келешегіне бағдар айқындайтын маңызды күн.

Осы ретте біз жас буын қаламгерлерді аз-кем әңгімеге тартып, «патиротизм» сөзінің асыл мәнісі туралы сөз талқы жасаған едік.

Abai.kz ақпараттық порталының бұл жолғы спикерлері: Ерасыл Сәрсенбай, Жадыра Төлеуқоңыр және Серікжан Қажытай.  

«Біздің жастар патриот па?» Болмаса, «олардың бойына патриоттық рухты қалай дарытамыз?» деген сұрақтарға олар ашыла сөз көсілтті. Өз көкейлерінде жүрген ойларын лықсыта сыртқа төгілтті. Енді аталған талантты жастардың пікіріне сөз берелік.

ПАТРИОТИЗМ – ОТАНҒА ДЕГЕН ШЫНАЙЫ, РИЯСЫЗ СҮЙІСПЕНШІЛІК!

Ерасыл Сәрсенбай, айтыскер ақын:

- Отанға деген көзқарас, өз халқына деген сүйіспеншілік, өз салт-дәстүрін құрметтеуге ұмтылу, өз ұлты мен елінің жеңістерін мақтаныш ету - осы ұғымдардың барлығы патриотқа тән қасиеттермен теңестіріледі. Патриотизм қарапайым сөзбен айтқанда, өз Отанына, тіліне, салт-дәстүріне, мәдениетіне деген сүйіспеншілік.

Мәселенки, осы орайда айта кететін болсақ: патриотизм өзіне тән консерватизммен мұндай жағдайларда қалыптасқан тәртіпті қорғай алады немесе қиын жағдайларда оны сақтау жолында қоғамды бірлікке шақыра алады. Бұл үстем тап үшін өте ыңғайлы, өйткені бұл оларға өздерінің артықшылықты жағдайына қауіп төндірмейтін, олар үшін пайдалы қорғаныс бағытын заңдастыруға мүмкіндік береді.

Дәл осындай патриотизм қоғам мүдделерінің, осы мүдделердің өкілі ретіндегі мемлекеттің және Отанның біртұтастығы туралы айтады. Дәл осындай патриотизм реактивті, өзгерістерге қарсы реакцияға бейім болады. Патриотизм және азаматтық – бұл ұғымдар мағынасы жағынан өте ұқсас, бірақ әлі де шамалы айырмашылықтар бар. Отанға, ұлтқа, мәдениетке, салт-дәстүрге деген көзқарасты көрсететін адами қасиеттерді айтамыз. Патриотизм – Отанға деген шынайы, риясыз сүйіспеншілік.

Азаматтық, өз кезегінде, белсенді ұстаным және мемлекетпен тұрақты өзара әрекеттесу болып табылады.Қорытындылай келе, патриотизм тек Отанға деген сүйіспеншілік емес екенін атап өткім келеді. Рухани-адамгершілік сапаның көптеген формалары мен түсіндірмелері бар. Айтпақшы, мемлекет болашақ ұрпақты ерте жастан отансүйгіштікке баулуды қадағалап, мектептерде арнайы бағдарламаларды жүзеге асырып, ересек тұрғындар арасында лайықты көңіл-күй қалыптастыруда.Белсенді патриотизм, керісінше, «біздікі» я «біздікі емес» деген шешімге негізделгені анық және әркімнің мүддесін барлығымен біріктіруге қарсы күреседі. Оның көзқарасы ескі жолмен өмір сүрудің мүмкін еместігімен және Отан орналасқан әлеуметтік шындықты түбегейлі жаңа формаға тез өзгерту үшін өзгерту қажеттілігімен байланысты. Оның негізі – қалыптасқан құрылымдағы «біздікі» мен «біздікі емес» арасындағы қалыптасқан қатынастардың әділетсіздігі.

Айта кету керек, «біздікі» критерийлері әртүрлі болуы да мүмкін.Патриотизм өз алдына құндылық бола алмайтыны атап өтіледі. Ол бұқаралық санада өте кең реакция таба алады, белгілі бір идеологиялық парадигманы этикалық бағалаудың қажетті шарты болуы мүмкін және әртүрлі саяси күштердің қысқа мерзімді бірігуінің белгілі бір платформасына айналуы мүмкін, бірақ патриотизмнің өзі.

Сонымен, патриотизм ұғымының асыл мәнін айшықтай айтқан айтыскер ақын Ерасыл Сәрсенбайдың пікірінше, өз алдына идеология немесе құндылық бола алмайды және болмауы керек дегенге саяды.

ПАТРИОТ БОЛУ - ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ ӘР АЗАМАТЫНЫҢ БОРЫШЫ!

Жадыра Төлеуқоңыр, ақын, ұстаз:

- Патриоттық сезімнің таза болуы - ең әуелі өзің топырағына кіндік қаның тамған ыстық ұя - Отаннан бұрын, ортаң, отбасыңнан бастау алады.  Оның әрбір жеткен жетістіктері мен кемшілігіне  өзіңше қуанып, мұңая білуің де бөлек сезім деп ойлаймын... Отаныңның тыныштығы бәрінен де ең қымбат. «Отансыз - адам, ормансыз – бұлбұл» деген  ойлы сөздің түп мәні де зор. Ойлап қарасаңыз, Отаны жоқ әлем жұртында қаншама елдер бар. Бұл, біздің бақытымызға бұйырған бағасыз дүниедей.

Патриоттық сананы жастарға қалыптастыруда мемлекетіміз қыруар жұмыстар, алуан жоспарлар атқаруда. Байқап қарасаңыз, қазіргі жас толқынның отаншылдық сана - сезім өрісі ояу! Сергек! Бұл да  соның нәтижесі іспетті көрінеді маған. Қоғамдық саяси түрлі жағдаяттар да  өзгерістерге алып келетінін сыналап, бағамдап, болашаққа мызғымас бағдар алуға бетбұрыстар жасаудамыз. Әлемге танылған ел болдық! Дербес тұтас шекарамыз бар! Айбынды әскеріміз бар! Өзіндік даму стратегиямыз  бірте - бірте іске  асырылып та жатыр.

Патриот болу - әр Қазақ елінің азаматының борышы деп ұғамын!  Ол нені білдіреді деген сұрақ туындайды осы тұрғыда?  Бұған былай жауап қатқаным жөн болар. Қандай да сала маманы болсаң да, өз мемлекетің үшін адал қызмет ет, өткенінен құндылықтар ізде, болашығынан үміт арт. Міне, сол да болсын патриот екеніңнің бір айырым белгісі болып табылмақ. Мысалға, мен өзім ұстаздық қызметтемін. Және ол қызметім маған ұнайды. Шәкірт тәрбиелеу маңызды да ерекше еңбек қатарынан... Әр шәкірт - сенің бүгінгі инвестицияң. Ертеңгі - жарық ізің, өшпес үнің, таусылмас мұраң, өркенді өнегең! Отаншыл мемлекет - мәңгілік көштің алды!

ЖАСТАРДЫҢ БОЙЫНДА ҰЛТТЫҚ САНАНЫ ДАМЫТУ БІЗДІҢ БАСТЫ НЫСАНАМЫЗ!

Серікжан Қажытай, жазушы, ұстаз:

- Қоғамымызда болып жатқан өзгерістер патриотизм сияқты құбылысқа жаңаша көзқараспен қарауға мәжбүрлейді. Соңғы кездері қоғамымыз күрделі мәселеге тап болды – өскелең ұрпақтың өзін-өзі дамытуға, өзін-өзі танытуға деген құлшынысының жоқтығы, сондай-ақ өз елінің дамуына үлес қосуға құлықсыздығы. Бұл көбінесе ескі білім беру жүйесінің жойылып, жаңасының ешқашан құрылмауымен байланысты. Биліктің қоғамды біріктіре алатын ұлттық идеяны құруға қатысты енжарлығы, сондай-ақ елдің ұлттық құндылықтарын ілгерілетуімен байланысты белгісіздік өскелең ұрпақтың көп жағдайда тарихты мақтан тұтуды доғаруына әкелді. Өз елінің, отандастарының мәдени және ғылыми жетістіктері. Соның салдарынан патриотизм сәнге жатпайтын нәрсе, тіпті қазіргі адамға мүлдем қажет емес қасиет ретінде қабылдана бастады.

Ал патриотизм адам өмірінің барлық салаларында (қарым-қатынас, оқу қызметі, еңбек) көрінетіндіктен, патриотизмнің болмауына байланысты келеңсіз құбылыстар осы салалардың әрқайсысында көрініс береді. Бұл қарым-қатынас пен өзара әрекеттестіктің деструктивтілігіне, білім құндылығының төмендеуіне, жұмыстағы жауапкершіліктің төмендеуіне, әлеуметтік маңызды өмірлік мақсаттардың болмауына әкеледі. Жоғарыда аталған факторлардың барлығы тәуелділік пен девиантты мінез-құлықтың барлық түрлерінің сандық өсуі сияқты тенденцияны тудырады.

Қылмыскерлер, нашақорлар, жұмыссыздар мен сауатсыз жастардың көбеюі алдағы жылдарда үмітсіз жағдай туғызуы мүмкін...

Патриотизм – жалпылама түрде Отанға деген сүйіспеншілік сезімін, оның мүдделеріне қамқорлық пен оны жаулардан қорғауға дайындығын білдіретін қоғамдық-саяси және адамгершілік қағида. Патриотизм туған елінің жетістіктеріне мақтанудан, оның сәтсіздіктері мен қиыншылықтарына күйінуден, оның тарихи өткеніне құрметпен қараудан, халық жадына, ұлттық және мәдени дәстүрлерге қамқорлық жасаудан көрінеді. Әлеуметтiк-психологиялық сезiм ретiнде патриотизм ежелден туған жерге, кәдiмгi өмiр салтына деген сүйiспеншiлiк түрiнде пайда болған.

Мемлекеттіліктің дамуымен патриотизм Отанды қорғауда, Отан мүддесін қорғауда табандылық пен батылдықты талап етумен байланысты саяси мағынаға толы. Жеке тұлғаның негізгі қасиеті ретінде патриотизм жеке тұлға қызметінің барлық аспектілерінде - қарым-қатынаста, оқуда, еңбекте, сондай-ақ жеке адам мен қоршаған шындық арасындағы қарым-қатынастың барлық түрлерінде көрінеді.

Статистикалық деректерге сенсек, бүгінде ел халқының 19,8 пайызы – жастар. Сол себепті, жаңа буынның өмірге араласуын ескере отырып, «Патриотизм туралы» Президент ҚасымЖомарт Тоқаев: «Еліміздің әрбір азаматы жұртшылықтың алдына шыққанда ұлттық мүдде мен қазақстандық патриотизм қағидаттарын басшылыққа алуы керек», - деген еді.

Қорытындылай келе, жан-жақты патриоттық тәрбиені педагогикалық тәжірибеге белгілі бір жүйеде енгізу – қазіргі уақытта – жаңашылдық деп қосқым келеді.

Азаматтық-патриоттық тәрбие жүйесінде жүзеге асырылатын Қазақстанның әлеуметтік белсенді азаматтарын қалыптастыру кәсіптік білім мен елдегі және әлемдегі әлеуметтік-экономикалық және рухани өзгерістердің тығыз байланысын қамтамасыз ететін ең маңызды бағыт болып табылады. Жастардың бойында азаматтық пен ұлттық сананы дамыту біздің басты нысанамыз.

Ерік Қайратбекұлы

Abai.kz