ЕЛДЕР БІРЛІГІ – ХАЛЫҚТАР ЫРЫСЫ
Президенттің Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзін телеарналардан көріп,
тыңдаған қазақстандық-тардың ортақ ойы осындай
Бірлескен ұмтылыс
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген терең мағыналы сөзін университетіміздің оқытушылары мен студенттері арнаулы аудиторияда зор ықыласпен тыңдады. Атақты білім ордасы ұжымы алдында Елбасының сөз арқауын Еуразиялық экономикалық одақ құрылуына арнап, бұл күндегі осынау өзекті мәселеге байланысты болуы ерекше ынта туғызды.Шындығын айтқанда, барша қазақстандықтарды толғантқан ойлар бүкпесіздігімен де, салиқалы салмақтығымен де көңілден шықты. Сөзде назар аудартылғандай, Еуразиялық экономикалық одақ еркіндік пен теңдік ұстанымдары негізінде құралуы тиістігі өте орынды ұсыныс деп есептейміз. Одаққа мүше үш елдің өзіндік экономикалық ерекшеліктері ескеріліп, шаруашылық байланыстарға бірдей жағдай жасалу қажеттігі дұрыс талап.
Бүгінгі дамуға, интерграциялық қарым-қатынасты тереңдетуге еуразиялық кеңістіктегі жаңа бағыттың келешегі кең болмақтығы анық. Ол еліміздің экономикасын одан сайын алға бастыратын жол. Осы орайда бірлескен ұмтылыс тағы бір екшеліп, сарапқа салынуы өз ұстанымымыздың беріктігін көрсетті.
Арыстан ҒАЗАЛИЕВ,
Қарағанды мемлекеттік
техникалық университетінің ректоры, ҰҒА академигі.
Адамгершіл сипатта атап көрсетілді
Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген тамаша да тартымды сөзі Еуразиялық экономикалық одақтың бұған дейін көпшілік үшін беймәлімдеу болып келген гуманистік қырларын ашып беруімен ерекшеленді. Айталық, Мәскеу мемлекеттік университетінің Астанада ашылған филиалы Қазақстан мен Ресейдің ғылым мен білім саласындағы өзара байланыстарға септігін тигізгені, осы арқылы филиалдың қызметі жаңа мазмұнға ие болғаны атап айтуға тұрарлық жайт.
Ал алдағы айларда қол қойылады деп күтілген Еуразиялық экономикалық одақтың өзге елдерге үлгі бола білуі керектігі жөніндегі Елбасы талабы да өте асқақ. Бұл, сөз жоқ, үлкен жауапкершілік. Мұндай істе ұсақ-түйек атымен болмауға тиіс. Өйткені, кез келген болмашы қателік немесе түймедей кемшілік ортақ іске орасан зор нұқсанын келтіруі мүмкін. Еуразиялық экономикалық одақтың қатарына кіру сол мемлекет үшін тиімді болатынын дәлелдеу де оңай іс емес.Алайда, соған қарамастан, Еуразиялық экономикалық одақ қағидалары өзінің толыққанды бітім-болмысын танытуы үшін біз осылай істеуіміз керек, деді Елбасы.
Еуразиялық экономикалық одақтың арғы астарында таза экономикалық интеграция заңдылықтары тұрғанымен бұған қатысушы мемлекеттер бір-бірінің тарихынан, әдебиеті және мәдениетінен түсінік-хабары аз болса Еуразиялық экономикалық одақ талаптары толыққанды күйінде бола алмас еді. Яғни, интеграция үрдісіне қатысушылар өзара бір-бірінің мемлекеттік тілдерін қолдануы керектігін де еске салды Елбасы. Сондай-ақ, Нұрсұлтан Әбішұлының сөзінде айтылған бұл қағидалар да мәскеуліктер тарапынан түсіністікпен қабылданғаны қандай ғанибет.
Мемлекет басшысының қазақ және орыс, ағылшын тілдерін бірінші сыныптан бастап оқыту, еуразиялық хабар тарату құрылымдарында мемлекеттік тілді қолдану қажеттігі жөнінде айтқандары да жаңа экономикалық одақтың адамгершіл сипатын одан әрі айғақтай түседі.
Ақсерік ӘЙТІМОВ,
Қазақстан Республикасының құрметті инженері.
ОРАЛ.
Университеттер байланысы нығаяды
Қазақстан мен Ресей ежелден көршілік хақымен алыс-беріс, барыс-келісті тереңдеткен елдер. Екі елдің арасында әуелден әріптестік, іскерлік байланыс орныққан болса, енді міне, сол арақатынасымыз еуразиялық ықпалдастық түрінде бұрынғыдан да тереңдей түскелі отыр. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бұл идеяны бұдан 20 жыл бұрын көтеріп еді. Көптеген сарапшылар мен саясаткерлер сол кездің өзінде еуразиялық ықпалдастықтың өміршеңдігін әр қырынан саралады.
Еуразиялық ықпалдастықтың жемісі экономиканың әр саласында ғана емес, сонымен бірге, ғылым мен білімді бірлесе дамытуда да көріне бастауы тиіс. Нұрсұлтан Назарбаев бұл мәселеге М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзінде және бір рет назар аударды. Еліміздің жаңа елордасында 2001 жылдан бері ММУ-дың қазақстандық филиалы жұмыс жасайтынына тоқталған Президент: «Соның арқасында бұрыннан тарихи байланысы бар Қазақстан мен Ресейдің ғылыми білім байланыстары бүгінде жаңа мазмұнға ие болды», деп атап өтті.
Екі елдің жоғары білім беру жүйесіндегі байланыстар шекаралас өңірлерде де қарқын алып келеді. Соның бір дәлелі ретінде Ресей Федерациясындағы Астрахань мемлекеттік техникалық университетімен су ресурстарын және экологиялық мәселелерді тереңдете зерттеу жүргізу жөнінде келісімшарт жасадық. Астрахань мемлекеттік университетімен де тығыз байланыс орнатқанымызды айта аламыз. Кейбір мамандықтар бойынша магистрлерді екі жоғары оқу орнында да оқыту жөнінде ортақ мәмілеге тоқтадық. Сонан соң магистранттарға қос диплом беріледі. Және былтырдан бері біздің университетімізде Ресейдің ғылымы мен мәдениеті орталығы жұмыс жасайды. Ал алдыңғы жылы Қазақстанның мәдениеті мен ғылымын ресейліктерге кеңінен танытатын орталық Ресейдің Қалмақ мемлекеттік университетінде ашылған болатын. Екі елдің оқу орындарындағы орталықтар өзара ғылыми, мәдени байланыстарды нығайтуға басымдық берумен бірге, университеттер арасындағы оқу үдерісінің ұтқырлық, бірлескен ғылыми жобалар жасау бағытындағы заман талаптарына сай жұмыстарды жандандыруға ықпал етеді.
Шекаралас облыстардағы жоғары оқу орындарының әріптестік байланысы аясында студенттер алмасу жолға қойылды. Ғылыми жобаларды іске асырудағы тәжірибелерімізбен де бөлісіп тұрамыз. Бұл бәсекеге қабілетті мамандар дайындауда өз жемісін беретіндігі даусыз.
Бейбіт МАМЫРАЕВ,
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің ректоры, профессор.
АТЫРАУ.
Байыпты бағдар
Бүгінде еліміз үшін халықаралық қарым-қатынастарды дамыту өте өзекті болып отыр. Оның ішінде кешегі тарихи кезеңдер қалыптастырған, бұрыннан бір-бірімізді білетін мемлекеттер арасындағы әлеуметтік-экономикалық әріптестіктің орны ерекше.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Мәскеу мемлекеттік университетіндегі студент-жастар алдында сөйлеген сөзінде қоғамда көптен бері түрлі пікір туғызған Еуразиялық экономикалық одақ аясындағы интеграция жан-жақты айтылды. Мемлекет басшысы Ресей Федерациясының астанасында аталған одақтың нарықтық-экономикалық тұрғыдан тиімділігін жан-жақты талдап берді. Сондай-ақ, бұрынғы Кеңес Одағының «жаңғыруы» туралы алыпқашпа сөздердің негізсіз екенін жеткізді.
Мұның бәрі біздің екі ел арасында қалыптасқан достық байланыстарды одан әрі нығайта түсуге септігін тигізеді. Өйткені, Ресей мен Қазақстан жоғары оқу орындарының арасында тығыз байланыс бар. Шығыс өңіріндегі оқу орындары да Ресейдің облысымызбен шектесетін субъектілерінде орналасқан оқу орындарымен өзара тәжірибе алмасып, екі ел жастары таңдаған мамандықтарында білім алып жатыр. Яғни, шығысқазақстандық жастар Алтай аймағында, ресейлік жастар Шығыс өңірінде білім алуына барлық мүмкіндіктер жасалған. Бұл – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен құрылып жатқан еуразиялық интеграцияның іс жүзіндегі тиімділігін көрсетеді.
Сондай-ақ, Президент сөзінде ғылыми-техникалық әріптестікті жетілдіру, нанотехнология, гендік инженерия сияқты маңызы зор жетекші ғылымдардың еліміздің индустрияландыруының жаңа кезеңін жүзеге асыруға мол пайдасы бар екенін ерекше атап өтті.
2007 және 2009 жылдары университетімізде бір топ ғалымдардың қатысуымен «Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш Президентінің келбеті» атты қос тілде жарық көрген жинақ авторларының бірі ретінде Елбасымыздың елімізді байыпты бағдармен болашаққа бастап келе жатқанын байқауға болады.
Фарзана АХМЕТЖАНОВА,
С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университетінің профессоры.
Жаңа кезеңдер бастауы
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың ресейлік ғылыми қоғамдастықтың биік мінберінен «Мемлекеттердің Еуразиялық одағын құру туралы» жобаны ұсынғанын қазақстандықтар ұмыта қойған жоқ. Сол кездегі тарихи оқиғаларға куәгерлердің бірі ретінде мен Президенттің ММУ-дегі сөзін зор ыждаһатпен тыңдап, елдер арасындағы тұрпаты өзгеше сауда-экономикалық ынтымақтастықтың мүлде жаңа стратегиясының өзгелерге үлгі ретінде ұсынылғанын ерекше шабытпен естіп-білдім.
Соңғы 20 жыл Елбасымыз белгілеп бергендей, еуразиялық интеграциялық дамудың жаңа көкжиектерін айқындап берген белесті кезеңдерге толы болды. Осы уақыт ішінде Президентіміздің алысты болжай білетін көрегендік, сұңғылалық саясаткерлігі тағы бір қырынан танылғанын қалың жұртшылық қапысыз ұқты. Біз бүгінгі күні Нұрсұлтан Әбішұлын еуразиялық жобаның бас архитекторы ретінде зор мақтаныш тұтамыз. Өйткені, бір кездері мәңгі айырылмастай, ыдырамастай көрінген Кеңес Одағының одан әрі посткеңестік кеңістіктің саяси және экономикалық орнықтырудың интеграциялық идеяларын айқын батылдықпен ұсынған ЕЭО жобасы бөлінудің емес, керісінше, бірігудің басым қағидаттарын белгілеп бергенін қазір әлемдік қауымдастық мойындап отыр.
Елбасымыздың сол кездегі батыл бастамасы бүгінде өмір шындығына айналып, интеграциялық модельдің жаңа үлгісін түзіп берді. Оның айқын мысалын Кеден одағы және Бірыңғай экономикалық кеңістік жүйесінде бір-бірімен тығыз әріптестік қарым-қатынаста, біртұтас нарық кеңістігінде сауда-өндірістік үдерістер бағытында өзара түсіністік, жауапкершіліктің қолжетімді үлгісін танытып келе жатқан үш мемлекеттің жетекші рөлінен айқын аңғаруға болады.
Меніңше, бүгінгі күні жоғары деңгейге көтерілген еуразиялық интеграция моделінен саяси астар іздеудің еш қажеті жоқ. Еліміз өз ырғағымен дамып келеді. Оның жарқын үлгілерін барлық саладан кезіктіруге болады. Елбасымыз Мәскеудің төрінде сөйлеген сөзінде атап өткендей, Еуразиялық экономикалық одақ құрудың басты мақсаты егемендікке қол сұғылмайтын, еркінділік қағидаттарына негізделген ой-пікірлердің үндесуімен ерекшеленеді.
Кәрібай МҰСЫРМАН,
Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі,
Солтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының депутаты.
ПЕТРОПАВЛ.
Түйткіл тұстардың түйінін шешіп айтты
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзінде жұртшылық көңілінде жүрген күрделі мәселелердің түйінін шешкендей болды. Онда Кеңес Одағына қайта оралудың болмайтыны қадап айтылды. Өйткені, Кеден одағы құрылған кезде бұл Кеңес Одағын қайта құруға апаратын жол дегенді айтқандар аз болмаған. Елбасы мәскеуліктердің алдында бұрынғы қамытты қайта киюдің болмайтынын ашып айтты. Тәуелсіздік барлығымызға да қымбат.
Екіншіден, Нұрсұлтан Әбішұлының Еуразиялық одақтың басқарушы органдарын Астанаға орналастыру туралы айтқан ойы да бұрын құрамында болған елдердің ешқайсысы да Кеңес Одағына қайта оралмайтынын дәлелдейді. Еуразиялық экономикалық одақ туралы бастама көтерген кезде-ақ мұны саяси одақ деп түсінгендер болды. Бұл саяси емес, таза экономикалық одақ, тең, тәуелсіз елдердің интеграциясы. Көршілермен, жалпы алыс-жақын шет елдің қайсысымен болса да алыс-беріс жасау керек. Халқымыз «адамның күні адаммен» деген емес пе? Мемлекеттер де бірінің керегін бірінен алып, қарым-қатынас жасаса, екі жақтың да жоғы түгенделеді. Бұл олардың экономикалық-әлеуметтік дамуына жол ашады. Елбасы әрдайым айтып жүрген «алдымен – экономика» ұғымы бұл жолы тағы да дәлелдеді.
Мемлекет басшысының Украинадағы жағдайға байланысты ойлары оны тыңдаған кімнің де болса көкейіндегіні дөп басты деп ойлаймын. Ол украин халқының тағдырын тек украиндар ғана шеше алатынын, оған сырттан ешкімнің араласпауы керектігін айтты. Бұл нағыз әділетті тұжырым емес пе? Дәстүрі, тілі, ділі, жері, суы бөлек елге сырттан қалай өз дегенін таңуға болады? Елбасының сөзінен біреудің ісіне араласпа, тек үлгіңді көрсет деген халықтың даналық емеурінін түсінгендей болдым. Президенттің бұл ойы Қазақстан ұстанған саясат деп түсінгеніміз абзал.
Еркін ӘБІЛ,
Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтының проректоры, тарих ғылымдарының
докторы.
ҚОСТАНАЙ.
"Егемен Қазақстан" газеті