مەرەكە، مەيرامداردا ءبىر-بىرىمىزگە سىيلىق جاساۋ ادەتى قالىپتاسقالى قاشان. ول دا ادامدار اراسىنداعى سۇيىسپەنشىلىك پەن سىيلاستىقتىڭ بەلگىسى بولار. ودان بىرەۋ بايىپ كەتپەس، بىراق، ەسەسىنە سىزگە دەگەن قۇرمەتى ارتادى. قازاق حالقى جاڭا جىلدى ناۋرىز مەيرامىنان باستايدى. الايدا، ەرتەڭ كۇنتىزبەلىك جاڭا جىل. بۇل كەلەتىن جىل ءوزىنىڭ ەڭبەك قورلىعىمەن، قاراپايىمدىلىعىمەن، ەپتىلىگىمەن ەرەكشەلەنەتىن تىشقان جىلى. تاريحي دەرەكتەردە بۇل جىل حالقىمىز ءۇشىن بەرەكەلى بولعان جىلدىڭ ءبىرى.

بۇگىنگى ايتپاعىم، باسقا ەمەس، جاڭا جىلداعى سىيلىق، اسىرەسە بالالارعا جاسايتىن سىيلىق تۋرالى. سىيلىقتى اركىم، سىيلايتىن ادامنىڭ جاسىنا، جىنىسىنا، كاسىبى مەن قىزىعۋشىلىعىنا قاراي، قالتاسىنىڭ جاعدايىن ەسكەرىپ جاسايدى. سول ءۇشىن سىيلىقتىڭ اۋقىمى مەن ءتۇرى اسا كوپ. وسى سىيلىقتاردىڭ ىشىندە بالالار سىيلىعىنىڭ ءمانى زور. ەرەسەكتەر كەيدە بالالارعا ويلانباستان سىيلىق جاسايدى نەمەسە بالاسىنىڭ ايتقان زاتىن الىپ بەرىپ قۇتىلادى. بۇلاي ىستەۋ دۇرىس بولمايدى. سەبەبى، بالالاردىڭ دۇنيەتانىمى ءالى تولىق جەتىلمەگەندىكتەن العان سىيلىعىنىڭ نارقىن جان-جاقتى تۇسىنە بەرمەيدى جانە سول سىيلىعىنىڭ اسەرىنە تەز ۇشىرايدى.   سوندىقتان سىيلىق تارتۋ ەتۋدە بالانىڭ بولاشاق تاعدىرىن ويلاپ جاساعان سىيلىق ەڭ كەرەمەت سىيلىق بولىپ تابىلادى.

بالاعا ارنالعان سىيلىقتا قاي كەزدە دە ونىڭ تاربيەسى مەن ومىرىنە پايدالى بولۋى باستى نازاردا تۇرۋى ءتيىس. بالا ءوسۋ ۇستىندە بولعاندىقتان ونىڭ تالعامى مەن قالاۋى جىل وتكەن سايىن وزگەرىپ وتىرادى. ولاردىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرۋ دا مۇمكىن ەمەس. كەيدە وزىنە نە نارسە كەرەك ەكەنىن ناقتى وزدەرى دە بىلە بەرمەيدى. سول ءۇشىن ولارعا پايدالى دۇنيەنى، ۇستانىمدى ءوزىمىز ۇسىنۋىمىز قاجەت. سونىڭ ءبىرى - سىيلىق. سىيلىق ءجاي دۇنيە ەمەس، ول - تالعام، ۇستانىم. ول - تاعدىر، تابىس. 

ءبىز بالالارىمىزدى قازىرگى كەزدە  ءتىل العىش، ءبىلىم قۇمار، اقىلدى ال بولاشاقتا تابىستى ازامات بولعانىن قالايمىز. ءبىزدىڭ وسى قالاۋىمىزدى ورىنداۋدا ولارعا سىيلايتىن سىيلىعىمىزدىڭ قانشاما ۇلكەن ماڭىزدى ءرول وينايتىنىن ەسكەرە بەرمەيمىز. بالاعا سىيلار قۇندى دۇنيەلەر كوپ. ماسەلەن، جاقسى كىتاپ، مۋزىكا اسپابى، شاحمات، سپورتتىق قۇرال سەكىلدى. بىراق تا، ماڭىز جاعىنان بۇلاردان ەش كەم ەمەس، ءتىپتى، ارتىق تا اسەر ەتىن سىيلىق بار. ول - بانكتە بالا اتىنا اشىلعان سالىم (دەپوزيت). سالىم سوماسىنىڭ از نەمەسە كوپ بولۋىنىڭ ماڭىزى شامالى. باستىسى، ونىڭ بولعانى. اتا-انا بالاسىنىڭ بانكتە ەسەپ-شوتىنىڭ بار ەكەنىن جانە وندا سونشا اقشانىڭ جاتقانىن ايتىپ، كورسەتىپ قويۋى ءتيىس. بۇل سالىم جىل باسىندا اشىلىپ، جىل بويى مىندەتتى تۇردە تولىقتىرىلىپ وتىرىلۋى قااجەت. سوندا بالالار ول اقشانىڭ ءوسىپ جاتقانىن باقىلاپ، ءبىلىپ  وتىرادى. الدە قالاي قولىنا تۇسكەن اقشاسىن سىزگە بەرىپ، جيناقتاعى سومانىڭ كوبەيگەنىن قالايدى. ءتىپتى، باسى ارتىق زات الۋدان تىيىلادى. جىل بويى كەلەتىن تۋعان كۇن ت.ب. مەرەكەلەردە سىزدەن سىيلىق كۇتپەيتىن بولادى.  

قورىتا ايتقاندا،  سالىم شوتىنىڭ اشىلۋى بالالاردىڭ ءوسىپ-جەتىلۋىنە، تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا اسا مول پايداسىن تيگىزەدى. باستىسى:

- بالا قارجىلىق ساۋاتتىلىققا بەيىمدەلەدى; 

- ۇقىپتى ءارى ۇنەمدى بولادى; 

- بولاشاعىنا ۇمىتپەن جانە سەنىممەن قارايدى; 

- كىم بولعىسى كەلەتىنىن، قانداي ۇلكەن جۇمىستار جاساۋعا بولاتىنىن ساناسىندا جوسپارلاپ بەيىمدەلە باستايدى; 

- ەركەلىكتەن، جالقاۋلىقتان ارىلادى; 

- ءتىل العىش ءارى وقۋعا زەيىنى ارتادى. وسى سەكىلدى وڭ اسەرلەردى ءتىزىپ جازا بەرۋگە بولادى. نەگىزگىسى سول - بالا ءوز بولاشاعىنىڭ، ءوز تاعدىرىنىڭ يەسى ءوزى بولۋدىڭ العاشقى شارت-جاعدايىن جاسايدى. 

ەۆرەيلەر: "جۇمساعان ءبىر تيىن اقشاڭ 100 پايىز پايداسىن اقتاسىن"-دەمەي مە؟ سوندىقتان باۋىر ەتىمىز بالامىزعا جۇمساعان ءار تيىنىمىزعا وتە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعانىمىز ءجون. بۇل مەنىڭ مامان رەتىندە قانشاما جىلداردان بەرى ۇستانىپ كەلە جاتقان كوزقاراسىم. بۇل جونىندە كىتاپ تا، ماقالا دا جازدىم. الايدا، وسى ءبىر كىشكەنە بولعانىمەن ماڭىزى ۇلكەن دۇنيەگە ءمان بەرمەي جۇرگەن اتا-انالار وتە كوپ. "اقشا تيىننان، جىلقى قۇلىننان قۇرالادى"-دەپ ايتقانىمەن، سونى ومىرلىك پراكتيكاسىنا ەنگىزەتىن قازاق كەمدە-كەم. "دۇنيە - جالعان، ادام ومىرگە قوناق"-دەپ قابىلدايتىن قازاقى تۇسىنىك راسىندا دا ءوزىمىزدى قوناق رەتىندە كورەتىن دەڭگەيگە جەتكىزدى. بىراق، سىيلى قوناق بولۋ ءۇشىن دە قۇر-الاقان كەلمەيتىنىمىزدى ەسكەرەتىن كەز دە كەلدى.  ونىڭ ۇستىنە ءبىز كەتكەنىمىزبەن بالالارىمىز، ۇرپاعىمىز قالادى عوي. سوندىقتان ءبىز بۇل دۇنيەگە قوناق بولساق تا، تىم ۇزاققا كەلگەن "قوناقپىز". وسىنى ۇمىتپاعانىمىز ءجون. 

ءبىزدىڭ كوپشىلىگىمىز بانكتە ۇزاق مەزگىل اقشا جيناپ، بولاشاقتا ىستەمەك بولعان ماقساتىمىزعا قارجى توپتاۋعا داعدىلانبادىق. بۇعان قارجىلىق ساۋاتسىزدىق پا، ەرىنشەكتىك پە، جوسپارسىزدىق پا؟ بىلمەيمىن ايتەۋ ءبىر سەبەپتەر كەدەرگى جاساپ كەلەدى. قولدا بار دۇنيەنى قۇراماعاندىقتان كۇندەر ءوتىپ، اياق-استى تىقىر تايانعاندا قولداعى باردى ارزانعا ساتامىز نەمەسە جوعارى پايىزبەن بانكتەن نەسيە الامىز، ءتىپتى، اعايىن-تۋىستان قول جايىپ كومەك سۇرايمىز. قاي-قايسىنىن الساق تا، اقىلدى شەشىم ەمەس ەكەنى تۇسىنىكتى. ءسويتىپ، ەكونوميكالىق جاقتان قىسپاققا قالامىز، بانكتىڭ الدە بىرەۋدەن العان قارىزدى قايتارا الماي سابىلامىز. ۇيدەن بەرەكە، كوڭىلدەن مەرەكە كەتەدى. وسىنى كورىپ وتىرعان بالالار سىزگە قانداي كوزقاراسپەن قارايدى دەپ ويلايسىز؟  قازىرگى جاستار سىزگە تۇسىنىستىكپەن قاراپ، قيىنشىلىقتىڭ ءبىر جاعىنا شىعايىن دەگەن ويدا بولادى دەيسىز بە؟ - جوق، ولاي ويلاماۋى مۇمكىن. كەرىسىنشە، ءسىزدى قولىڭىزدان تۇك كەلمەيتىن، پايداسىز، ءومىرى تەككە وتكەن پەندە رەتىندە قاراۋى، جازعىرۋى بەك مۇمكىن. ال ەندى باسقاشا ويلاپ كورىڭىز. بالالارىڭىز ءالى كىشكەنە، ءالى كوپ شىعىن قاجەت ەتپەيتىن كەزدەن باستاپ بانكتەن دەپوزيت اشتىڭىز دا جيناي بەردىڭىز. ارادا جىلدار جىلجىپ وتكەندە سول بالاڭىز ءبىر ءىس باستار دا، وقۋعا تۇسەر دە اسپانان جاۋعانداي نەمەسە قۇدايدىڭ ءوزى تەرەزەدەن تاستاعانداي ءبىر بۇدا اقشا الدىڭىزدا جاتادى. ونى كورگەن بالاڭىز ءسىزدىڭ بەتىڭىزدەن ءسۇيىپ، "اكە -انا كەرەمەت جانسىڭدار، مەن سەندەردى جاقسى كورەمىن"-دەيدى. بالاڭىز قۋانادى، بالادان بەتەر ءوزىڭىز قۋاناسىز. وسى ەكى ءتۇرلى كورىنىستىڭ قايسى كوڭىلىڭىزگە ۇنادى؟ - ارينە سوڭعىسى. بارىمىزگە دە ۇنايتىنى سول. ولاي بولسا، "تىرشىلىگىن ەڭ مىقتىلار نەمەسە اقىلدىلار ەمەس، جاعدايعا دەر كەزىندە بەيىمدەلگەندەر عانا ارى قاراي جالعاستىرادى" - دەگەن ءدارۆيننىڭ وسى ءسوزىن باسشىلىققا الىڭىز دا، جاعدايعا اۋەل باستاپ بەيىمدەلىپ، بالاڭىزعا تاڭ-عاجايىپ سىيلىق جاساڭىز.  جاڭا جىلدا قۋانار جاڭالىقتارىڭىز كوپ بولسىن.

قاستەر سارقىتقان

Abai.kz