كىرەۋكە كۇز. سۇرعىلت اسپانداعى سولعىن كۇن دۇنيەنى قۋانتا الماي، شارشاعانداي بولىپ تاۋدىڭ ارعى جاعىنداعى كۇركەسىنە كىرىپ بارادى. ىمىرت ءۇيىرىلىپ، اينالاعا قاراڭعىلىقتىڭ قويۋ تۇمانى  جايىلا باستاسا دا ساياباقتان كەتە الماي، ۋداي مۇڭنىڭ ۋىزى جۇرەگىمدى شانشىپ مۇقاعالي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا ويعا شومىپ، ءالى تۇرمىن. سۋىقتىڭ كورىگىندەي بولىپ تەرىسكەيدەن ىزعارلى جەل سوعىپ، دەنەم توڭعانمەن، باياعىدان تانىس ەسكى مۇڭ مەنى وسى جەرگە اكەلىپ ءجىپسىز كوگەندەپ تاستاعانداي،  ءتىپتى، ورنىمنان قوزعالا الار ەمەسپىن.

قايتا-قايتا ەسكەرتكىشكە قاراپ مۇقاعاليدىڭ ۇلى رۋحىن تۇسىنگىم كەلىپ، سەزىمدەرىمدى قوپارىپ، ويلارىمدى اقتارىپ، جالقىن ساۋلەنىڭ جۇمباعىن تاپپاق بولامىن. نازارىمدى ونىڭ الىپ كەۋدەسىنە اۋدارعانىمدا عانا ادامداردىڭ مەيىرىمىن ساعىنىپ، ءداۋىردىڭ تايعاق وتكەلىندە تالاي-تالاي قينالعان اقىننىڭ تاعدىرىن تۇسىنگەندەي بولىپ، وي مۇڭىنا جانىم قاجالىپ، كوزىمنەن ءمولدىر مونشاقتار ءۇزىلىپ-ءۇزىلىپ ءتۇستى. نەگە جىلاعانىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا ايتا الماي جۇرگەن سىرىمنىڭ ءبارىن ساياباقتا وتىرعان مۇقاعاليعا اقتارىپ، بەينەبىر قۇداي مەنى تاعدىرمەن بەتپە-بەت جۇزدەستىرگەندەي، اقىننىڭ ولەڭدەرىن ىشىمنەن كۇبىرلەپ وقىپ، جۇرەگىمدەگى شەمەن بولىپ قاتىپ قالعان شەرىمدى تارقاتتىم.

قۇرىپ كەتپەي، جەر باسىپ تۇرعانىڭدا

قالاي عانا جاعارسىڭ بۇل قاۋىمعا؟

تالاي رەت موينىما ارقان سالىپ،

تالاي رەت شاق قالدىم جىندانۋعا.

كىرەۋكە كۇز. سۇرعىلت اسپانداعى سولعىن كۇن دۇنيەنى قۋانتا الماي، شارشاعانداي بولىپ تاۋدىڭ ارعى جاعىنداعى كۇركەسىنە كىرىپ بارادى. ىمىرت ءۇيىرىلىپ، اينالاعا قاراڭعىلىقتىڭ قويۋ تۇمانى  جايىلا باستاسا دا ساياباقتان كەتە الماي، ۋداي مۇڭنىڭ ۋىزى جۇرەگىمدى شانشىپ مۇقاعالي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا ويعا شومىپ، ءالى تۇرمىن. سۋىقتىڭ كورىگىندەي بولىپ تەرىسكەيدەن ىزعارلى جەل سوعىپ، دەنەم توڭعانمەن، باياعىدان تانىس ەسكى مۇڭ مەنى وسى جەرگە اكەلىپ ءجىپسىز كوگەندەپ تاستاعانداي،  ءتىپتى، ورنىمنان قوزعالا الار ەمەسپىن.

قايتا-قايتا ەسكەرتكىشكە قاراپ مۇقاعاليدىڭ ۇلى رۋحىن تۇسىنگىم كەلىپ، سەزىمدەرىمدى قوپارىپ، ويلارىمدى اقتارىپ، جالقىن ساۋلەنىڭ جۇمباعىن تاپپاق بولامىن. نازارىمدى ونىڭ الىپ كەۋدەسىنە اۋدارعانىمدا عانا ادامداردىڭ مەيىرىمىن ساعىنىپ، ءداۋىردىڭ تايعاق وتكەلىندە تالاي-تالاي قينالعان اقىننىڭ تاعدىرىن تۇسىنگەندەي بولىپ، وي مۇڭىنا جانىم قاجالىپ، كوزىمنەن ءمولدىر مونشاقتار ءۇزىلىپ-ءۇزىلىپ ءتۇستى. نەگە جىلاعانىمدى ءوزىم دە بىلمەيمىن. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا ايتا الماي جۇرگەن سىرىمنىڭ ءبارىن ساياباقتا وتىرعان مۇقاعاليعا اقتارىپ، بەينەبىر قۇداي مەنى تاعدىرمەن بەتپە-بەت جۇزدەستىرگەندەي، اقىننىڭ ولەڭدەرىن ىشىمنەن كۇبىرلەپ وقىپ، جۇرەگىمدەگى شەمەن بولىپ قاتىپ قالعان شەرىمدى تارقاتتىم.

قۇرىپ كەتپەي، جەر باسىپ تۇرعانىڭدا

قالاي عانا جاعارسىڭ بۇل قاۋىمعا؟

تالاي رەت موينىما ارقان سالىپ،

تالاي رەت شاق قالدىم جىندانۋعا.

بىلە تۇرا ءبىرىسى بىلمەگەندەي،

تەرىس قاراپ كەتەدى، تىلگە كەلمەي.

جابىلا كەپ جارماسىپ ولجالايدى،

جاۋدان تۇسكەن تۇيەنى جۇندەگەندەي.

ال، مۇقاعالي... جوق، ول مەن تۇگىل، ەمەشەگى ءۇزىلىپ، ەمىرەنىپ سۇيگەن مىنا ومىرگە دە مۇلدە نازار اۋدارماي، سول باياعى مۇڭايعان قالپىندا ماعان بەيمالىم باسقا الەمنىڭ مۇنارىنا باتىپ بارادى. ونىڭ رۋحى تىنىشتالدى ما؟ بىلمەيمىن. الدە، ساعىم باقىتتى قۋىپ، ءۇمىت-شوققا كوبەلەكتەي كۇيگەندە قايتا-قايتا ونى بۇرالاڭعا سالعان ومىرگە، اناسىنداي جۇباتا الماعان تاعدىرىنا ءالى وكپەلى مە؟ بىلمەيمىن... جىلانداي جيىرىلىپ، جاقسىلىقتىڭ قالدىعىن دا قيماعان تاجال تاعدىرمەن ءومىردىڭ بۇرقاسىنىندا بەتپە-بەت كەزدەسكەندە دە اقىن وعان باعىنباي، نوقتاسىن باسىنا سالعىزباي سۇيرەگەن جوق پا ەدى!

حابار جوق ساعان كەتكەن ەلشىلەردەن،

ەي، تاعدىر!

سويلەسەيىك، كەلشى بەرمەن.

قانشاما سوقپاقتارعا باستاساڭ دا،

سەنىمەن سويلەسۋدى ەرسى كورمەن.

بىلەسىڭ بە؟

مەن ساعان باعىنبايمىن!

بار ما تاعى بەرەتىن زارىڭ، قايعىڭ؟!

كولدەنەڭدەپ جولىمدا تاۋ بوپ تۇرساڭ،

مەن -مۇنارتقان باسىڭدا ساعىمدايمىن!

سوندىقتان دا جىبەر دەپ جالىنبايمىن.

كوزىمنەن تاعى دا ىستىق-ىستىق جاس تامدى.  نە بولدى ساعان؟  نەگە قايتا-قايتا الدەنەنى ويلاپ، قامىعىپ، جىلاۋىق اسپانداي كوز جاسىڭدى سىعا بەرەسىڭ، جانارىم؟ ومىرىڭدە ءبىر رەت تە كورمەگەن ادامىڭ ءۇشىن نەگە سونشاما ەگىلىپ، كۇيزەلەسىڭ جانىم؟

و، عالامات! ءدال وسى ساتتە عانا ۇزاق جىلدار بويى كىلتى تابىلماي جۇرگەن ويىمنىڭ قۇلپى اشىلىپ، بالا كۇنىمنەن بەرى مەنىمەن ءبىر بەسىكتە تەربەلىپ كەلە جاتقان اقىن پوەزياسىن نەگە سونشالىقتى قاتتى سۇيەتىنىمنىڭ سىرىن تۇسىنگەندەي بولدىم.

و، مۇقاعالي! مەن سەنىڭ وتتى جىرلارىڭدى وقىعانىمدا بولمىسپەن بەتپە-بەت جولىعىپ، ءوزىمنىڭ تاعدىرىممەن  سويلەسكەندەي قاپالانادى ەكەنمىن. گەتەنىڭ فاۋستىنداعى جەر رۋحىنىڭ «سەن ءوزىڭ تانىماقشى رۋحپەن تەڭەسەسىڭ» دەپ ايتاتىنىنداي، شىندىعىندا مەن ساعان قۇرمەت كورسەتۋ ءۇشىن عانا ەمەس، ءوزىمنىڭ رۋحىمدى تانۋ ءۇشىن ەسكەرتكىشىڭنىڭ الدىنا كەلىپ تۇر ەكەنمىن. مەن سەنىڭ تاعدىرىڭا قاراپ، ءوزىمنىڭ قايعىمدى كورەدى ەكەنمىن. مەن اكەمنىڭ الاقانىنداي مەيىرىمدى ساعىنعاندا كوڭىلىم جابىرقاپ، كوزىم جاساۋراپ سەنىڭ جىرلارىڭداعى ادامگەرشىلىكتىڭ ساۋلەسىن ىزدەيدى ەكەنمىن.

جانىڭ اشىپ،

جارىلقاما،

جارىلقاما، قىمباتتىم.

جان اۋىرىپ باراتقاسىن

جاسىرا الماي ءتىل قاتتىم.

بارسا كەلمەس ساپارىندا ءتۇسىم قاشىپ، ءتۇن قاتتىم

ءبىر نارسەمدى جوعالتتىم دا،

ءبىر نارسەمدى ۇرلاتتىم.

سان سوقپاقتى ساپارىمدا

مىقتىمىن عوي دەۋشى ەدىم.

بيىكتىكتىڭ بارلىعىن دا بويىممەنەن ولشەدىم.

جارىلقاما!

بەرمە ماعان جاۋىزدىقتىڭ سەمسەرىن،

مەيىرىم بەر، مۇڭايعاندا جاسىڭ سۇرتەم مەن سەنىڭ

ويپىرماي! كوزى تىرىسىندە وسى الىپ كەۋدەنىڭ استىنداعى لۇپىلدەگەن جۇدىرىقتاي عانا  جۇرەك  ارقانىڭ اقتۇتەك بورانىندا اداسقان سابيدەي جاۋراپ، ادامداردىڭ مەيىرىمىن،  جان  جىلۋىن ساعىنىپ قانشاما رەت ماڭدايى تاسقا سوعىلىپ جىلادى دەسەڭىزشى. قاقاعان قىستىڭ سارشۇناق ايازىندا دا، قاردىڭ سۋى كولدەرگە قۇيىپ دۇركىرەگەن كوكتەمدە دە، جەر ءجىپسىپ، جاۋقازىن گۇل قىرلاردى قۇلپىرتقان جازدا دا، جاپىراعى سارعايىپ،  كىلەمدەرى توزعان كۇزدە دە قاپىدا قان قۇسقان اقىن جۇرەگى سول مەيىرىمدى اناسىنىڭ قۇشاعىن اڭساعان سابيدەي ساعىندى ەمەس پە.

مەيىرىم بەر،

مەيىرىم بەر، جۇرەگىمدى تاس قىلما،

ۇيدەگى انا مەيىرىن بەر تۇزدە جورتقان قاسقىرعا.

..سەنەسىڭ بە، سەزەسىڭ بە؟..

سەنىڭ ءۇشىن باس قۇربان،

ەستىلمەگەن ءانىڭمىن مەن التى قىردىڭ استىنان.

ءبىر نارسەمدى جوعالتتىم مەن،

ءبىر نارسەمدى ۇرلاتتىم...

سونى ىزدەدىم،

ايدىن كولدىڭ اققۋلارىن شۋلاتتىم،

بارسا كەلمەس ساپارىندا ءتۇسىم قاشىپ، ءتۇن قاتتىم.

مەيىرىم بەر، مەيىرىم بەر...

ساعان كەلدىم، قىمباتتىم.

قانشاما رەت وسى الىپ كەۋدەنىڭ استىنداعى التىن جۇرەك دۇرسىلدەپ، قايتقان قازداي قوڭىر توبەسىنە قونىپ، ماعجانداردان سوڭ ءومىر كوسەپ تاستاعان كاۋسارداي سەزىمدى ىزدەپ، تىنىشتىق تاپپاي الاسۇردى. دۇنيەدەن ءتۇڭىلىپ، داتكە قۋات تابا الماي، قانشاما رەت عازيز جۇرەك جانىن اياماعان جاۋلارىنا تىستەنىپ، ولەڭىنىڭ داۋىسىن، دولى ۇنىنە قايرادى. ەمحانانىڭ كەرۋەتىنە تاڭىلىپ جاتقاندا دا جۇرەگى جارالانعان تاۋدىڭ جابايى تاعىسى، جانى جىلاپ ادامداردىڭ مەيىرىمىن زارىعا كۇتتى.

ححح

دۇنيە ءتۇن قۇشاعىندا ماۋجىراعان سايىن كۇن سۋىتىپ، جەل تەربەگەن اعاشتىڭ باسىنداعى سارعايىپ، مەزگىل توزدىرعان جاپىراقتار، كوبەلەكتەي ۇشىپ، سوناۋ بيىكتەن جەرگە قۇلاپ بارادى. كوشەنىڭ شامدارى ءالى سونگەن جوق.  ءبارى باياعىداي بولعانىمەن، كۇن باتىسىمەن سايابىرسىپ، ساباسىنا تۇسەتىن بۇرىنعى تىنىشتىق ءىزىم-قايىم جوعالعان. ارلى-بەرلى زىرىلداعان كولىكتەر تولاستار ەمەس. كوڭىلىمدە باسىلمايتىن الاڭ بار. نەنىڭ الاڭى؟ تۇسىنبەيمىن. كوڭىلىمە قوناقتاعان بەيمازا الاڭنان قۇتىلۋ ءۇشىن، جانىما ۇيالاپ العان ادەمى مۇڭنان ايىرىلعىم كەلمەي، مۇقاعالي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىندا ءالى وتىرمىن.

جىرلاسام با ەكەن، جىلاسام با ەكەن، بىلمەيمىن،

الدىمدا تۇرعان ادامدى مىناۋ كىم دەيمىن؟!

الدىمدا مەنىڭ اداسىپ كەتكەن ارمان تۇر،

جىلىتسام با ەكەن، جۇباتسام با ەكەن، بىلمەيمىن؟!

الدىمدا مەنىڭ اداسىپ كەتكەن تۇر ارمان،

ايىرۋ قيىن بەينەسىن سۇرعىلت مۇناردان،

جەتىلمەي جاتىپ جەمىسىن مۇنىڭ كىم العان؟

الدىمدا مەنىڭ اعاش تۇر كوكتەي قۋارعان.

وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە سىنشى ءامىرحان مەڭدەكەنىڭ «جالعىزدىق، سەنى قايتەيىن؟» دەپ اتالاتىن ءبىر ادەمى ەسسەسىنىڭ جارىق كورگەنى ەسىمە ءتۇستى. تەرەڭنەن تولعانىپ جازعان سىنشىنىڭ ماقالاسىندا  جالعىزدىقتىڭ زارىن تارتقان اباي، مۇحتارلارمەن قاتار ادامداردىڭ مەيىرىمىنە ءزارۋ بولىپ وتكەن مۇقاعاليدىڭ ايانىشتى تاعدىرى تۋرالى دا اڭگىمە قوزعالعان-تۇعىن.

راسىمدى ايتسام، شىن كوڭىلمەن جازىلعان سىنشىنىڭ ماقالاسىنان سوڭ زامانداستارى تاراپىنان مۇقاعاليدىڭ رۋحىن تانۋعا تالپىنىس جاسالاتىنىن اسىعا كۇتكەنمىن. بىراق وكىنىشكە قاراي سىنشىعا قارسى داۋ ايتۋشىلاردىڭ ءسوزى  مۇقاعالي اقىن قوعامنان دا، زامانداستارىنان ەش قيانات كورگەن جوق، كوزى تىرىسىندە جىر جيناقتارى ۇزىلمەي جارىق كورىپ جاتتى، قاراجات جاعىنان دا تارشىلىق كورگەنى شامالى... دەگەن سىڭايداعى مۇلدە باسقا اڭگىمەگە اۋىپ كەتتى.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا كوزى تىرىسىندە مۇقاعاليدىڭ جاعاسى جايلاۋدا بولىپ، ەش قيىندىق كورمەپتى. تاعدىرىنان تاياق جەگەن اقىننىڭ زامانداستارىنىڭ مەيىرىمىنە ءزارۋ بولعانى دا، جالعىزدىقتىڭ زارىن تارتقانى دا ويدان شىعارىلعان وتىرىك ەكەن.

قۇدايىم-اۋ! قالايشا ءبىز مۇقاعاليدىڭ ارۋاعىنان ۇيالماي مۇنداي سوزدەردىڭ ساۋمالىن ساپىرامىز. ۇلى اقىندى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ دا، جازۋشىلار وداعىنىڭ قاتارىنان دا شىعارىپ، بالا-شاعاسىمەن تەنتىرەتىپ جىبەرگەنىمىز كۇنى كەشە ەمەس پە ەدى. وسىدان ارتىق اقىنعا قانداي قيانات جاساۋعا بولادى؟ ايتىڭىزشى، قانداي؟

الايدا ۇزاق جىلدان بەرى مەنى «نەگە اقىندى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ، ال سودان سوڭ  جازۋشىلار وداعىنىڭ قاتارىنان شىعارىپ تاستادى؟» دەگەن سۇراقتان گورى، «نەگە كەزىندە ولىمگە باسىن تىگىپ، ماعجاننىڭ اقىندىعىن جۇرەگىمەن اراشالاعان  جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ سىندى مۇقاعاليدى قورعايتىن ءبىر زامانداسى تابىلمادى؟» دەگەن ساۋال كوبىرەك، ءارى ءجيى مازالايدى. نەگە؟

اقىن شىعارماشىلىعىن ءسوز قىلعانىمىزدا ءبىزدىڭ ءبارىمىز دە مۇقاعالي ءومىرىنىڭ وسى ءبىر جاندى جاراسىنا ءتيىپ كەتۋدەن جۇرەكسىنىپ، ول تۋرالى اڭگىمە ايتۋدان قاشقالاقتايمىز. ال، شىندىعىندا بۇل تەك مۇقاعاليدىڭ عانا ەمەس، ءالى كۇنگە دەيىن جازىلماي كەلە جاتقان قوعامنىڭ جاراسى ەكەنىن ايتپاي كەتۋگە بولمايدى. مىنە سوندىقتان دا عاسىردىڭ باسىنداعى ماعجاندار مەن عاسىردىڭ بەل ورتاسىنداعى مۇقاعاليلاردىڭ كىمدەردەن قيانات كورگەنى تۋرالى اششى اقيقات ايتىلمايىنشا، قوعامداعى وسى قىلمىس ءالى دە، الداعى ۋاقىتتا دا جالعاسا بەرەدى.

سوسىن، يت باسىنا ىركىت توگىلگەن كەڭقولتىق سوۆەت زامانىنىڭ قالامگەرلەردى ارقاسىنان قاعىپ، ەركەلەتىپ جاساعان شاراپاتىنىڭ اقىنعا دا ءتيىپ كەتكەنىنە بولا مۇقاعاليدى باقىتتى عۇمىر كەشكەن ادامداردىڭ ساناتىنا قوسۋعا بولا ما؟   جوق، بولمايدى.

راس، اقىننىڭ جىر جيناقتارىنىڭ ءبيتتىڭ قابىعىنداي بولىپ، باسپالاردان بىرنەشە رەت جارىق كورگەنى اقيقات. الايدا قاتىرما قاعازبەن شىققان مۇقاعاليدىڭ تاڭدامالى جىر جيناعىنىڭ اقىن ومىردەن وتكەن سوڭ عانا حالىقتىڭ قولىنا تيگەنىن قالاي ۇمىتامىز؟ مۇقاعاليدىڭ تالاي زامانداستارى سوۆەتتىك زاماننىڭ يگىلىگىن ارتىعىمەن پايدالانىپ، توم-توم كىتاپتارىن ءۇستى-ۇستىنە شىعارىپ جاتقان مەزگىلدىڭ ادەمى ءولىاراسىندا ۇلى اقىننىڭ جۇرتقا ماقتانىپ، ۇيالماي كورسەتۋگە بولاتىن ءبىر قالىڭ  جيناعىن شىعارا الماعانى، ونىڭ جانىنا باتپادى دەپ ويلايسىز با؟  بالا شاعاسىن اسىراي الماي بىرنەشە جىل بويى كۇيزەلگەن قازاقتىڭ ۇلى اقىنىنا  جۇمىس تاۋىپ بەرۋ دە اسا قيىن شارۋا ەمەس ەدى عوي، ادام تۇگىل يتىنە دەيىن تويىنعان سوۆەتتىك زاماندا.

باقىتىمىزعا وراي مۇنداي اڭگىمەلەردىڭ ءبارىنىڭ دە باسىنا سۋ قۇياتىن مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ ۇزاق جىلدار بويى جانىن جەگىدەي جەگەن مۇڭىن شاعىپ ديماش احمەتۇلى قوناەۆقا جازعانىمەن، جولدانىلماي قالعان حاتى تابىلدى. دۇنيە سالارىنان ەكى جىل بۇرىن جازىلعان وسى حاتتى وقي وتىرىپ ۇلى اقىننىڭ وزەگىن ورتەگەن مۇڭىن، جۇمىسسىزدىقتان كۇيزەلىپ، تابانىنان توزىپ تاۋسىلىپ، ءتورت بالاسىن اسىراي الماي قايعىرعان ابزال اكەنىڭ جان قينالىسىن كورىپ، جۇرەگىڭ قان جىلايدى. مۇقاعاليدىڭ قانشالىقتى اۋىر ازاپ شەككەنىن، تاعدىرىنىڭ قانشالىقتى ايانىشتى بولعانىن وقىرمان كوزىنە ەلەستەتۋ ءۇشىن قايعىلى حاتتىڭ كەي جەرلەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرە كەتكەندى ارتىق سانامادىق:

«...قىمباتتى ديماش اعا! جوعارىدا ايتقاندارىمنىڭ ءبارى مۇلدە ءىز-ءتۇزسىز كەتكەن ەمەس. ناقتىلاي ايتسام، مەنىڭ اۋدانىم مەن ۇجىمشار جويىلىپ، «سوتسياليستىك قازاقستاننان» شىعارىلىپ، قىزىم قايتىس بولىپ، وعان قوسا بىرنەشە ەت جاقىن تۋعان-تۋىسقاندارىمنىڭ قازاسىنان كەيىن كۇيىنىپ، بارىنەن باز كەشتىم... سول تۇستا مەن ومىرىمدە تۇزەلمەيتىن قاتە جىبەردىم. قاساقانا ما، جوق پا، ءوزىڭىز تورەشى بولىڭىز، دەر كەزىندە ۋاقىتىلى جارنا تولەمەي، سوكپ قاتارىنان وزىمنەن-ءوزىم شىعىپ قالدىم. بيلەتتى سوۆەت اۋداندىق پارتيا كوميتەتى تارتىپ الدى. سىرعابەكوۆا حاتشى بولاتىن ول تاپ بولعان جاعدايدا شىعۋعا جول تابا الماي تىعىرىققا تىرەلدىم. قالاي دەگەندە دە ءوز كىنامنان تازارۋ ءۇشىن شىعارماشىلىققا شارق ۇرىپ ويلاندىم، تولعاندىم، ىزدەندىم.....

وكىنىشكە قاراي، قانشاما تەر توگىپ ەڭبەكتەنسەم دە، بۇدان ون جىل بۇرىن جىبەرگەن قاتەلىك ەش تىنىم بەرمەيدى ماعان. كەيدە تۋعان ادەبيەتكە قاراقان باسىنىڭ قامىن كۇيتتەيتىن كولدەنەڭ كوك اتتى كورىندىم. سوندىقتان قاتەلىگىم ەشقانداي جوندەلمەستەي سەزىنىپ، ۇنجىرعام ءتۇسىپ، كولەڭكەدە قالۋعا تىرىستىم، الدەكىمدەر مەنى دە كولەڭكەدە ۇستاۋعا ارەكەت ەتتى. نە ىستەگەن ءلازىم؟ بارىنە دە داريعا اقىن جۇرەك كىنالى. ايتسە دە بارىمدى سالىپ ەڭبەكتەندىم. ءبارىبىر جەڭىل ەمەس ەدى...

ادەتتە ادامنىڭ كۇنەستەن گورى، كولەڭكە جاقتارى كوزگە كوپ تۇسەدى. ءناجىستىڭ اتى ءناجىس. ول ادامعا، اسىرەسە مەن سياقتىلارعا ءبىر جۇقسا، جۋىق ارادا ودان تازارۋ وڭايلىققا سوقپايدى. ءوز ءىس-ارەكەتتەرىمدە ادامدارعا ۇدايى تاۋپيىقسىز قاراپ، اسىرەسە ءىشىپ العاندا يمانسىزدىققا بوي ۇرىپ، كوپ قاتەلىككە بوي ۇرىپپىن. ەشكىمدى كۇستانالاماي، دورەكىلىك تانىتپاي، بەتىڭ بار، ءجۇزىڭ بار دەمەي، قارا قىلدى قاق جارعانداي تۋرالىعىن ايتىپپىن. اقىرىندا وسى جىلعى قاڭتاردا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ سەكرەتارياتى مەنى كسرو جازۋشىلار وداعى مۇشەلىگىنەن شىعارىپ تىندى، وزىمە دە سول كەرەك شىعار. ول ءۇشىن ەشكىمدى دە كىنالامايمىن. كەزىندە مەن جازۋشىلار وداعىنىڭ اپپاراتىندا دا، «جۇلدىز» جۋرنالىندا دا قىزمەت ەتتىم. بىراق ءبارىبىر ءوزىمدى ارقاشان باسى ارتىق سەزىندىم. ول ارىپتەستەرىمنىڭ ماعان دەگەن سالقىن قارىم-قاتىناسىنان سەزىلىپ تۇراتىن، مەنىڭ اتىما جامالعان جامانات ۇدايى قانىما سىڭگەندەي.

قۇرمەتتى ديماش اعا! قازىر مەن بارىنەن دە ءتۇڭىلدىم. جولداس-دوستاردان دا، امپەي ىمىرالاستاردان دا، جامان ادەتتەردەن دە. ۇيدە ومالىپ جازا بەرەمىن، جازا بەرەمىن. بۇلاردىڭ نە اكەلەرىن كىم بىلەدى؟ «سىرىم ساعان، وتانىم» اتتى جاڭا كىتاپتىڭ قولجازباسىن دايىندادىم. ەگەر «جازۋشى» باسپاسى نەمەسە قازاقستان جازۋشىلار وداعى 1975 جىلعى جوسپارعا ەنگىزبەي، سىزىپ تاستاسا تاعدىرىم قالاي بولادى؟ ەكى جىل بولدى ەش جەردە جۇمىس ىستەمەيمىن، وتباسىم ۇلكەن، كەيۋانا انام، ءتورت بالام بار، ايەلىم جارتى جالاقىمەن مەكتەپتە ۇستازدىق ەتىپ ءجۇر.

تاياۋ ارادا مەنىڭ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا» اتتى جاڭا جيناعىم جارىق كوردى. ءچيليدىڭ ۇلى اقىنى پابلو نەرۋداعا ارناعان پوەمام جاريالاندى. سويتسە دە مەن ەرتەڭنەن كۇدەرىمدى ۇزبەي جازۋدى جالعاستىرىپ جاتىرمىن. جاقىندا عانا «حالقىما حات» دەگەن ولەڭىمدى ءتامامدادىم.

ارداقتى ديماش اعا! مەن قىرىق ەكى جاسقا تولىپ، جان تىنىشتىعىن باسقا تاراپتان ىزدەگەنىمدى ءتۇسىندىم. وزىمە-ءوزىم كەلىپ، كىنامدى جۋىپ-شايىپ، ءوز اقىماقتىعىمنان جوعالتقانىمدى قالپىنا كەلتىرۋگە كومەكتەسىڭىز. اجال الدىندا تۇرعاندايمىن، قۇتقارا كورىڭىز! ءسىز قالاي شەشسەڭىز، سولاي بولادى.

ىزگى ىلتيپاتپەن م.ماقاتاەۆ. 17.V.1974 ج. («مۇقاعالي شىعارمالارى، كوپ تومدىق تولىق جيناعى، V توم، 228 ءشى بەت).

ايانىشتى حات! «قازىر مەن بارىنەن دە ءتۇڭىلدىم.. ۇيدە ومالىپ جازا بەرەمىن، جازا بەرەمىن. بۇلاردىڭ نە اكەلەرىن كىم بىلەدى؟... ەكى جىل بولدى ەش جەردە جۇمىس ىستەمەيمىن، وتباسىم ۇلكەن، كەيۋانا انام، ءتورت بالام بار، ايەلىم جارتى جالاقىمەن مەكتەپتە ۇستازدىق ەتىپ ءجۇر...  اجال الدىندا تۇرعاندايمىن، قۇتقارا كورىڭىز! ءسىز قالاي شەشسەڭىز، سولاي بولادى». سياعا ەمەس، قالامىن جۇرەك قاسىرەتىنىڭ  قانىنا مالىپ جازعان قانداي اۋىر سوزدەر.

حات جازىلدى. بىراق سەزىمنىڭ  داۋىلى سوعىپ وتكەن سوڭ «جۇرەگىمەن قان جىلاپ تۇرىپ ايتقان» يەسىنىڭ قولىنا تيسە مۇقاعاليدىڭ ءومىرىن وزگەرتۋى دە ابدەن ىقتيمال، تاعدىرىنىڭ ەڭ قيىن وتكەلىندە جازىلعان، اقىننىڭ بۇكىل قاسىرەتى باياندالعان  مۇڭلى حات جولدانىلماي قالدى. نەلىكتەن؟

(جالعاسى بار)

«اباي-اقپارات»