قازاق قوعامى الدىندا اتاپ كورسەتەر اعالار قالماي بارادى... كوز الدىمىزدا كەڭ يىق اعالار كىشى تارتىپ، بارى بورداي توزىپ بارا جاتقانداي. كىم جايىندا ايتساڭ دا قاسىڭدا تۇرعان بىرەۋ سەن بىلمەس قۇپيالاردى قوپارىپ، لاعىنەت ايتىپ، لاستاپ شىعا كەلەدى. توپ جۇرتقا، توپان سوزگە توقتاۋ جوق. سول جەردە تۇرىپ ءوزىڭ الا وكپە بوپ، بىلمەيتىن، كورمەگەن ءبىر مارعاسقا اعاڭ دا، سونىڭ تەگىن اقتاۋشىسى سەن دە شەتكە قاعىلىپ، اتاقسىز  اقىماق  بولىپ « تالانعان يتتەنىپ » جەلكەڭ ءۇزىلىپ قالا بەرەسىڭ. ال اعالارىڭ كوز الدىڭدا كەتىپ جاتىر... اقىلى كەمەل رىمعالي اعام، اقسۇيەك مىنەز، ساحيدىڭ سوڭى، سەرىنىڭ سوڭى اقسەلەۋ اعام، تۇنىق جىردىڭ تۇماسى تۇمانباي اعام، قارا ءسوزدىڭ حانى، سۇلۋ ءسوز سۇلتانى قادىر اعالارىم از ۋاقىت ىشىندە عايىپقا ءسىڭىپ، تىرشىلىكتى تارك ەتتى.

قازاق قوعامى الدىندا اتاپ كورسەتەر اعالار قالماي بارادى... كوز الدىمىزدا كەڭ يىق اعالار كىشى تارتىپ، بارى بورداي توزىپ بارا جاتقانداي. كىم جايىندا ايتساڭ دا قاسىڭدا تۇرعان بىرەۋ سەن بىلمەس قۇپيالاردى قوپارىپ، لاعىنەت ايتىپ، لاستاپ شىعا كەلەدى. توپ جۇرتقا، توپان سوزگە توقتاۋ جوق. سول جەردە تۇرىپ ءوزىڭ الا وكپە بوپ، بىلمەيتىن، كورمەگەن ءبىر مارعاسقا اعاڭ دا، سونىڭ تەگىن اقتاۋشىسى سەن دە شەتكە قاعىلىپ، اتاقسىز  اقىماق  بولىپ « تالانعان يتتەنىپ » جەلكەڭ ءۇزىلىپ قالا بەرەسىڭ. ال اعالارىڭ كوز الدىڭدا كەتىپ جاتىر... اقىلى كەمەل رىمعالي اعام، اقسۇيەك مىنەز، ساحيدىڭ سوڭى، سەرىنىڭ سوڭى اقسەلەۋ اعام، تۇنىق جىردىڭ تۇماسى تۇمانباي اعام، قارا ءسوزدىڭ حانى، سۇلۋ ءسوز سۇلتانى قادىر اعالارىم از ۋاقىت ىشىندە عايىپقا ءسىڭىپ، تىرشىلىكتى تارك ەتتى.

بارىن بەرمەي ەر كەتتى، قادىرىن بىلمەي ەل كەتتى...

نارىققا بۇرىلىپ، ەكونوميكانى ءبىرىنشى ورىنعا قويعان ءبىزدىڭ قوعام، وكىمەتتىڭ ساياساتى كەسىرىنەن رۋحىنان جۇرداي، ءتىلى قىرماي تۇرعان جۇرت بايقاماي قالدى. ۇلت كوسەمدەرى   ۋىستان كەتىپ، ەستەن ۇمىت بولۋدا. وكىنىشتى.

جازامىز دا، قازامىز دا الدىدا.
وتكەن جولى سايتتاردى اشىپ وتىرىپ ءابىش اعا كەكىلباەۆ جونىندەگى ماتەريالداردى وقىدىم.

ءتىلى قازات، ويى ازات « ازاتتىق » سايتىنداعى ماقالادا، جازارمان ۋىن اياماي توگىپتى، ءتىلى جەتكەنشە ۋىتى وتكەنشە، قالامىن قانعا سالىپتى. قۇشارلانا، ءلاززات الا، قالاۋىن قاندىرا جازىپتى. قازاقتى قويداي قىرعان ەرماك، كولپاكوۆسكي، فون تاۋبە، 2 نيكولاي، اننەنكوۆ، گولوششەكين، ستاليندەر تۋرالى مۇنداي ماقالا كورگەنىم جوق. ماقالا يەسى اعاش وعىن اياماي اتقان جان قازاقتىڭ ءبىر تۋار ۇلى ءابىش اعا كەكىلباەۆ! ءيا، الپىسىنشى جىلدارى ادەبيەتكە ەركىن ەنىپ، ءتورىن وڭاي جايلاعان ءا.كەكىلباەۆتى ەل ەگەمەندىگىن العاندا جابىلا تالاپ جاتىرمىز. ق.ءجۇمادىلوۆتىڭ ءبىر زامانداسى ايتقانداي:  « مەن ۇيعىرلاردىڭ اقىماق ەكەنىن بىلەتىنمىن، بىراق وسىنشا ەسسىز دەپ ويلاماپپىن ». ءيا، قازاقستاندا مادەني     رەۆوليۋتسيا ءجۇرىپ جاتىر. ۇلتتىڭ الدىڭعى ماڭدايعا باسقاندارى، سوڭعى تاڭدايعا باسقاندارى اقپارات بەتتەرىندە  جوسپارلى تۇردە ۇرىلۋدا، سوعىلۋدا، جازىم ەتىلۋدە. ءبىز  ءۇنسىزبىز. الپىسىنشى جىلى شىققان ءاربىر قالامگەر بۇگىنگى بوستاندىقتىڭ باستاۋى. ءابىش، مۇحتار،  قابدەش، سايىن، ورالحان، مۇقاعالي ت.ب. اعالار ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعىمىز.  

مۇناي، كومىر، سۋ، مەتالل قازاقتىكى ەمەس، اقشالىنىكى. ول تاۋار. ال ءابىش، ورالحان، قابدەش، مۇحتار قازاق سەنىكى. تەك سەنىكى.
بۇكىل جۇرت ءا.كەكىلباەۆ اناۋ ەكەن، مىناۋ ەكەن، ءشوپ ەكەن، سابان ەكەن دەپ شۋلاۋدا.  ءابىش اعا كەكىلباەۆقا قويار كىنالارى -  «ەلباسىنىڭ قولىن ءسۇيىپتى ». ءسوز - اق...
كەشەگى قازاق رومانوۆتاردىڭ ءۇش ءجۇز جىلدىعىندا شابىلىپ، شاشىلىپ  قالعان. لەنين ولگەندە جىلاعان قازاق اكەسى ولگەندە ولاي جىلاماعان. «اتام ولسە قويىلار » دەگەن ەل ستالين ولگەندە بىرگە ءولىپ قالا جازدادى.

پويىز سوعىپ بارىپ، لەنيننىڭ قاتىپ سەمگەن دەنەسىنە باسىن ءيىپ قايتقاندار ارامىزدا.
الدىڭعى لوجاعا اپارىپ وتىرعىزعان ن.بوناپارتتىڭ قولىن ۇلى گەتە دە سۇيگەن.  الدىڭعىسى باسقىنشى فرانتسۋز، سوڭعىسى جەڭىلگەن نەمىس ەدى.
سۇيسە، وسى ەلدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ءوزى دە بىرگە قۇرىسقان ەلدىڭ باسشىسىنىڭ قولىن  ءسۇيدى ەمەس پە. «ءوزىڭدى ءوزىڭ جاتتاي سىيلا ». موڭعول حاندارىنىڭ ەتەگىن سۇيۋگە تالاسقان ورىستار نەۆسكيلەرىن، يۆان قالتاسىن، دونسكويىن دالاعا لاقتىرىپ تاستاعان جوق.
ءا.كەكىلباەۆ ۇلى جازۋشى، تۋا ءبىتتى سىنشى بۇعان قوسا قوعام قايراتكەرى. قازاقتىڭ شاشىلعان ۋىعىن قايتا جيناپ ەل ەتۋ وتە قيىن بولدى. ءدال سول كەزدە شالعاي اكىمدىكتە ىستەگەن جاندار ۇيلەرىنە تۇنگى ءبىر، ەكىدە قايتاتىن. ال استانادا جۇرگەندەر سوتكەلەپ ۇيىقتامايتىن...
ەگەمەن ەلدىڭ ەڭسەسىن كوتەرگەن بۇقا مويىن، ءپىل ساۋىرلى اعالارعا راحمەتىمىز - وسى. ۇلى ءابىشتىڭ ەتىگىنە شەگە بوپ قاعىلۋعا جارامايتىن ساۋدايى ءسوز، ارزان الامان تولاسسىز تالاۋدا...
قورقىنىشتىسى سوندا، بيلىك باسىندا جۇرگەن اعالار اقبوراندا قالدى . مىرزاتاي، يمانعالي، ءابىش، قۇل - مۇحاممەد، بەكبولات سەكىلدى سۇيەكتى ۇلداردى ءبىر جات قول كوز الدىڭنان، ارەنادان ىعىستىرۋدا. ءبىز  « نەگە ءبىز وسى وسىندايمىز؟» دەپ ورالحانشا ويلانۋدىڭ ورنىنا شاپتاپ، سانىمىزدى ۇرۋدامىز. ال ولار كەتسە...ورنىنا بوتەن جۇرت، جات ءتىلدى جاندار كەلەرى ايدان انىق. باسى كەتكەن جان، شاشى تۋرالى ويلانا دا الماس.
اعالار... ءابىش اعانىڭ قاسىندا جۇرگەندەر، مەنى قورقىتادى. ءبارى  ءۇنسىز قالدى. سول كەرەكتىڭ سيقىنداي. باتىستىڭ ويشىلى ايتادى: «بيلىككە فاشيستەر كەلدى. ءبىزدىڭ كوشەدە تۇراتىن كوممۋنيستى ۇستاپ اكەتتى، سودان سوڭ ەۆرەيدى، سلاۆياندى. مەن ەشتەمە دەگەن جوقپىن. ەڭ سوڭىندا مەنى تۇتقىندادى. ايعايلادىم. كومەكتەسپەك تۇگىلى داۋىسىمدى ەستيتىن ەشكىم دە جوق ەدى...»
شەتكى اۋىل كوشسە، ورتاڭعى اۋىل شەت...
ءابىش اعا...اسىل اعام...دەگدارىم...
ارتىق - كەم سويلەگەن ۇلت بالالارىن كەشىرىڭىز. قازىر بارىمىزگە دە وڭاي ەمەس.
P.S.    ابىش اعانى ايگۇلدىڭ كەشىندە كورىپ قالدىم. ءسىز مەنى تانىمايسىز. امان بولىڭىز.
قولىڭىزدان ءسۇيدىم...

«ماسا-اقپارات»