ءار ۇلتتىڭ اتى-ءجونى ونىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن ايگىلەپ تۇراتىنى انىق. سونىمەن قوسا ول سول ۇلتتىڭ سالت-سانا، وي-ورىسىنەن حابار بەرەتىن كورسەتكىشى دە ىسپەتتەس. ايتپاعىمىز، وسى اتى-ءجونىمىزدى قالاي جازىپ جۇرگەنىمىز، انىعىراق ايتقاندا، قازاقي دىبىستالۋىنا وراي دۇرىس ايتىپ تا، جازا دا الماۋىمىز. مىسال كەرەك پە، جەتىپ ارتىلادى. بۇگىنگى ەكى قازاقتىڭ ءبىرىنىڭ فاميلياسى وسىدان پالەنباي جىل بۇرىن سەلسوۆەتتىڭ شالا ساۋاتتى سەكرەتارىنىڭ (سول كەزدىڭ ءسوزى) نە ورىسشا، نە قازاقشا ەمەس قويىرتپاقتاپ جازىپ بەرگەن قالپىنان وزگەرگەن جوق. ناتيجەسىندە قاراڭىز: اينالاڭىز قاپتاعان «ديۋسەباي» مەن «كوشۋمباي» «كۋشامباي» «سيۆانباي» سياقتى سىيىقسىز اتى-جوندەرگە تولىپ تۇر. مەنىڭ فاميليام «كۋشەرباەۆ» دەيدى اناۋ جولى ءبىر جىگىت. نەگە «كۋشەرباەۆ، كوشەرباەۆ ەمەسسىڭ بە؟» دەگەن ءبىزدىڭ سۇراعىمىزعا قالتاسىنان كۋالىگىن سۋىرىپ الىپ «مىنە، سەنبەسەڭىز قاراڭىز» دەپ قا-راپ تۇر. اپىراۋ، ول قازاقشا كوشەرباەۆ بولىپ جازىلۋى ءتيىس قوي دەگەن ءسوزىمىزدى قاپەرگە الار ەمەس. سوڭعى جىلداردا ءمادينا اتتى قىز نە ايەلدى كەزدەستىردىڭىز بە؟ ءوز باسىم كورگەن جوقپىن. سەبەبى، ءبارى تۇگەل ما - دي - نا بولىپ كەتكەن. ادەمى، اۋەزدى، قۇلاققا جۇمساق، جىلى ەستىلەتىن مادينامىزدەن ايرىلىپ قالعالى قاشان.

ءار ۇلتتىڭ اتى-ءجونى ونىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن ايگىلەپ تۇراتىنى انىق. سونىمەن قوسا ول سول ۇلتتىڭ سالت-سانا، وي-ورىسىنەن حابار بەرەتىن كورسەتكىشى دە ىسپەتتەس. ايتپاعىمىز، وسى اتى-ءجونىمىزدى قالاي جازىپ جۇرگەنىمىز، انىعىراق ايتقاندا، قازاقي دىبىستالۋىنا وراي دۇرىس ايتىپ تا، جازا دا الماۋىمىز. مىسال كەرەك پە، جەتىپ ارتىلادى. بۇگىنگى ەكى قازاقتىڭ ءبىرىنىڭ فاميلياسى وسىدان پالەنباي جىل بۇرىن سەلسوۆەتتىڭ شالا ساۋاتتى سەكرەتارىنىڭ (سول كەزدىڭ ءسوزى) نە ورىسشا، نە قازاقشا ەمەس قويىرتپاقتاپ جازىپ بەرگەن قالپىنان وزگەرگەن جوق. ناتيجەسىندە قاراڭىز: اينالاڭىز قاپتاعان «ديۋسەباي» مەن «كوشۋمباي» «كۋشامباي» «سيۆانباي» سياقتى سىيىقسىز اتى-جوندەرگە تولىپ تۇر. مەنىڭ فاميليام «كۋشەرباەۆ» دەيدى اناۋ جولى ءبىر جىگىت. نەگە «كۋشەرباەۆ، كوشەرباەۆ ەمەسسىڭ بە؟» دەگەن ءبىزدىڭ سۇراعىمىزعا قالتاسىنان كۋالىگىن سۋىرىپ الىپ «مىنە، سەنبەسەڭىز قاراڭىز» دەپ قا-راپ تۇر. اپىراۋ، ول قازاقشا كوشەرباەۆ بولىپ جازىلۋى ءتيىس قوي دەگەن ءسوزىمىزدى قاپەرگە الار ەمەس. سوڭعى جىلداردا ءمادينا اتتى قىز نە ايەلدى كەزدەستىردىڭىز بە؟ ءوز باسىم كورگەن جوقپىن. سەبەبى، ءبارى تۇگەل ما - دي - نا بولىپ كەتكەن. ادەمى، اۋەزدى، قۇلاققا جۇمساق، جىلى ەستىلەتىن مادينامىزدەن ايرىلىپ قالعالى قاشان.
وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتى ازاماتتىق حال-اكتىلەرىن تىركەۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى، وسى سالادا سان جىلدار ەڭبەكتەنىپ كەلە جاتقان تاجىريبەلى مامان ءاليا قىرىقباەۆانىڭ ايتۋىنشا، اتى-ءجونىمىزدى ۇلتىمىزدىڭ تىلىنە لايىقتاپ جازا قالعان جاعدايدا سوعان لايىقتاپ بارلىق قۇجاتتاردى وزگەرتۋىمىز كەرەك ەكەن. ايتپەسە اياق باسساڭ، الدىڭنان پروبلەما شىعادى. كەز كەلگەن مەكەمە ءسىزدىڭ وزگەرتىلمەگەن، تولقۇجاتقا سايكەس كەلمەيتىن قۇجاتىڭىزدى قابىلدامايدى. اسىرەسە، قارجى، قۇقىق قورعاۋ سالالارى، الەۋمەتتىك قورعاۋ مەكەمەلەرى ءۇشىن ءبىر-بىرىنە ءبىر ءارپى سايكەس كەلمەيتىن قۇجاتتار زاڭسىز بولىپ سانالادى.
اتى-ءجونىمىزدى جازۋدا شاتاستىرىپ جۇرگەن تاعى ءبىر بىلىق «وۆ»، «ەۆ » جالعاۋلارىنىڭ الىنىپ تاستالۋىنا بايلانىستى. قر ازاماتتىق كودەكسىنىڭ 15-بابىنا سايكەس قۇجاتقا ەڭ الدىمەن تەگى، ودان سوڭ اتى جازىلۋى ءتيىس ەكەن. ال، ءبىز ءبىرىنشى اتىمىزدى، سودان سوڭ تەگىمىزدى جازامىز. نەگىزىندە وسى سوڭعىسى دۇرىس سياقتى. سەبەبى، الەم بويىنشا سولاي. مىسالى دجوردج بۋش، باراك وباما، ۆلاديمير پۋتين دەگەن سياقتى. ال، بىزدە تەگى ءبىرىنشى جازىلاتىندىقتان اكەسى كىم، بالاسى كىم ەكەنىن كەيدە ايىرا الماي جاتامىز. ايتالىق، ءبىر تانىسىمىزدىڭ بالاسىنا تولقۇجات اۋىستىرعاندا قازاقشالايمىز دەپ ساكەن رۇستەم دەپ جازىپ بەرىپتى. ەندى ول اكەسىنىڭ ورنىنا «ساكە» بولىپ ءجۇر.
جوعارىدا اتى اتالعان ءاليا كوشكەنبايقىزىنىڭ ايتۋىنشا، ازاماتتىق حال اكتىلەرىن تىركەۋ بولىمدەرى قازىرگى ۋاقىتتا اتا-انالارىنىڭ قالاۋى بويىنشا بالانىڭ اتى-ءجونىن، تەگىن قازاقشالاپ جازىپ بەرەدى، بىراق اكە-شەشەسىنىڭ اتى-جوندەرىن تولقۇجاتتارى بويىنشا جازادى. زاڭ سولاي. وسىعان قاراپ وتىرساق، تەگىمىزدى دۇرىستاۋ ءۇشىن كەمىندە ءبىر ۇرپاق اۋىسۋى كەرەك ەكەن. سەبەبى، ول بالا ەرجەتىپ، ءوز بالاسىن اتىنا جازدىراتىن بولسا عانا تۇزەلەدى. ەگەر ول ارعى اتاسىنىڭ اتىنا جازدىرعىسى كەلسە شە؟ وندا وسى ورەسكەلدىك، بىلىقپا جالعاسا بەرمەك. ول ول ما، «سوڭعى كەزدە اتا-انالار بالالارىنىڭ كۋالىگىنە اتتارىن قازاقشا ەمەس ورىسشا دىبىستالۋى بويىنشا جازۋدى تالاپ ەتەتىن بولدى»، - دەيدى تاعى دا ءاليا كوشكەنبايقىزى. ايتالىق، ءمادينا ەمەس مادينا، دامەلى ەمەس داميليا، كاميلا ەمەس كاميللا، ىڭكار ەمەس ينكارا دەگەن سياقتى. بۇل دا سانامىزدىڭ ءالى قازاقشالانباي، كەرىسىنشە كەتىپ بارا جاتقانىن كورسەتەتىندەي.
ەندى بىرەر ءسوز بالالارىمىزدىڭ اتى-جونىندە. جاقىندا وسى قالاي ەكەن دەگەن قىزىعۋشىلىقپەن وبلىستىق ازاماتتىق حال اكتىلەرىن تىركەۋ بولىمىندە بولىپ، وتكەن بىرەر جىلدا تۋعان بالالاردىڭ اتى-جوندەرىنە كوز جۇگىرتكەنىم بار. قۇداي-اۋ، قانداي ات جوق دەيسىز ونىڭ ىشىندە! كوبى، ارينە، زامانعا لايىق تۋعان ادەمى دە جەڭىل، اۋەزدى اتتار. مىسالى، قىز بالالارعا ايىم، گۇلىم، ءمولدىر، ەركە، قۇشتار دەگەن سياقتى. اسىرەسە، نۇرايلار كوبەيىپتى. ۇلدارعا ەلنۇر، جاننۇر، نۇرجىگىت، ءنۇرالى، ەرالى، ەلىمدوس دەگەن اتتار دا جاراسىمسىز ەمەس. سونىمەن بىرگە تيمۋچين، بەيبارىس، بيلان دەگەن دە اتتار كەزدەستى. تاياۋدا ءبىر ازامات بالاسىنىڭ ەسىمىن داعدارىس دەپ قويعانىن دا ەستىگەنبىز.
سونىمەن اتا-تەگىمىزدى، اتى-ءجونىمىزدى جوندەپ جازۋدىڭ ءجونى قالاي ايتساق تا كەلىڭكىرەمەي تۇر. وسى ورەسكەلدىك، بىلىققا بۇگىن-ەرتەڭ توسقاۋىل قويىلار ءتۇرى كورىنبەيدى. تەك وعان تۇبەگەيلى شارا قولدانىپ، جاڭادان زاڭ قابىلداپ نەمەسە ونى رەتتەيتىندەي وزگەرىس ەنگىزىلمەسە، وسى كەتكەنى كەتكەن سياقتى. سوندا اتى-ءجون، تەگىمىزدى تۇزەي الماي، جازا الماي جۇرگەن ءبىز كىمبىز وسى!

ەركىنبەك اسقارۇلى
«ديدار» وبلىستىق گازەتى (شقو)