ۇلتتىق مۇددەنى اسپەن دە، تاسپەن دە، باسپەن دە، جۇرەكپەن دە، بىلەكپەن دە قورعاۋىمىز كەرەك!

نەمەسە پرەزيدەنتتىڭ ماقالاسىنا قاتىستى بىرەر وي

پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» اتتى ماقالاسىن ءبىز دە وقىپ شىقتىق.

باز بىرەۋلەر سەكىلدى بيلىك وكىلى جازعان كەز كەلگەن تۋىندىنى «بۇلار نە ايتسا دا، دۇرىس ەمەس» دەپ، جوققا شىعارۋ ادەتى مەندە جوق ەكەنىن بىلەسىزدەر.

مويىنداۋ كەرەك، توقاەۆ مىرزا يدەولوگيا سالاسىنداعى ءبىراز ماسەلەگە توقتالىپ، قوعامدىق پىكىرمەن ۇيلەسەتىندەي تۇيدەك-تۇيدەك وي تاستاپتى. ونىسىن نەگە جوققا شىعارايىق؟ مەملەكەت باسشىسى جەر، ءتىل، تاريح تۋرالى جازباسا نە ىستەر ەدىك؟

قانشاما وپپوزيتسيونەر بولسام دا، جالپىۇلتتىق، مەملەكەتتىك مۇددەلەر تۇرعىسىنان ايتىلعان ءبىراز ويىمەن قازاقستان ازاماتى ءھام پاتريوتى رەتىندە مەن دە كەلىسەمىن، قولدايمىن.

دەسەك تە، ماقالامەن تانىسۋ بارىسىندا كوكەيگە كەيبىر كۇمان مەن كۇدىك قونعانىن دا ايتپاسام تاعى بولماس.

ەڭ العاشقى اسەر سول: ماقالاعا ءبىزدىڭ بيلىك 30 جىل بويىنا ارىلا الماي-اق كەلە جاتقان ءبىر اۋرۋ ءتان. ياعني، وتكەنگە، سونىڭ ىشىندە، ءوز قىزمەتىنە باعا بەرگەندە ءبىزدىڭ پرەزيدەنتتەردىڭ اۋزىنان وزدەرىنە قاتىستى ءبىر دە ءبىر سىني پىكىر ايتىلمايدى-اۋ! «ەشنارسە ىستەمەگەن ادام عانا قاتەلەسپەيدى» دەمەي مە؟ وسى ۋاقىت ىشىندە قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرمەن قاتار، بيلىك اتقارعان قىزمەتكە ءسال بولسا دا سىني كوزبەن قاراپ، قاتەلىكتەر مەن كەمشىلىكتەر مويىندالىپ جاتسا، ونسىز دا بيلىكتى اتارعا وق تابا الماي وتىرعان پليۋراليستىك قوعامنىڭ ماقالاعا دەگەن سەنىمى باسقاشا بولار ەدى عوي.

ەكىنشى اسەر مىناۋ: شىنىن ايتۋ كەرەك، ماقالاداعى ءبىراز ماسەلە بويىنشا بۇرىن تۇڭعىش پرەزيدەنت تە ماقالا جازىپ ەدى. كەي جەردە سول تەزيستەر بار، بىرقاتارى جاڭالانعان.

بىراق ناقتى ءىس پەن ناتيجە قايدا؟

مەنىڭشە، ماقالانىڭ پرەزيدەنتتىك مارتەبەسىن تانىتىپ، ونى جۇرتقا پاش ەتۋگە شارتتى ءبىر مىقتى جول بار. ول مىناۋ – اۆتور جازعان ءاربىر وڭ تەزيس سول ماقالانىڭ ونە بويىندا نە ءتيىستى زاڭ نەمەسە پرەزيدەنت جارلىعىنا، نە ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرما رەتىندە جالعاسۋى ءتيىس.

ايتپەسە، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ماقالاسىنىڭ ءبىز سەكىلدى ءپۋبليتسيستىڭ تۋىندىسىنان ەش ايىرماشىلىعى بولماي قالادى!

ماسەلەن، جاستار مەن پاتريوتيزم تۋرالى ايتقاندا، پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ كورىكتى جەرلەرىن ءتىزىپ بەرەدى. مەنىڭشە، وسى جاقسى تەزيستەن كەيىن: «جاستارىمىز سول جەرلەرگە كوپتەپ بارۋى ءۇشىن، ۇكىمەت ءبىر (نەمەسە ەكى نە ءۇش) جىلدا سول نىساندارعا ساپالى جول مەن وركەنيەتتى ينفراقۇرىلىم (اجەتحانالاردان باستاپ!) جاساپ تاستاۋى ءتيىس» دەپ شەگەلەپ ايتسا، بۇل شىنىمەن دە باسقاشا جانر بوپ شىعار ەدى!

ەندى ماقالاداعى ناقتى تەزيستەرگە ولاردىڭ جازىلۋ رەتىمەن ءوز رەماركالارىمدى جازايىن.

پرەزيدەنت جازىپتى: «وسىناۋ تولاعاي تابىستاردىڭ بارىنە ەلباسىنىڭ دارا كوشباسشىلىعىنىڭ ءھام حالقىمىزدىڭ دانالىعى مەن پاراساتىنىڭ، بىرلىگى مەن ىنتىماعىنىڭ، وتانداستارىمىزدىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزدىك».

ارينە، ەكىنشى پرەزيدەنت تۇڭعىش پرەزيدەنتكە ريزا بولار.

وزىنەن كەيىنگى رەگەنت رەتىندە تاڭداۋ جاساعان وعان بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ساياسي رەۆەرانس جاساعانى دا ورىندى شىعار. بىراق، ءوزىنىڭ تۇعىرنامالىق ماقالاسىندا ءبىر ادامدى حالىقتان بۇرىن ايتۋى دۇرىس ەمەس. حالىقتان بيىك ەشكىم جوق! جالپى، وسىنداي، جەكە باسقا تابىنۋ ۇردىسىنەن باس تارتاتىن ۋاقىت كەلدى دەپ ويلايمىن!

پرەزيدەنت جازادى: «قازاقستاننىڭ جاڭا تاريحىن دا جۇيەلى زەرتتەگەن ءجون».

دۇرىس-اق! بىراق ول تاريح ءبىر ادامنىڭ ءومىربايانى بوپ كەتپەسىن! 30 جىل ىشىندە ەل تاۋەلسىزدىگىن نىقتاۋ ءۇشىن نازارباەۆتان باسقا دا تۇلعالار ەڭبەك ەتكەن جوق پا؟ باسقاسىن ايتپاعاندا، بيلىك سونشالىقتى جەك كورەتىن وپپوزيتسيا قاتارىندا قانشاما لايىقتى تۇلعالار بولدى! نەلىكتەن وسىنداي ماقالالار مەن رەسمي اقپاراتتا سول جايساڭداردىڭ اتى اتالمايدى؟ جانە دە سول تاريحتى جازعان كەزدە، مەن جوعارىدا ايتقانداي، وسى كەزەڭدەگى قاتە شەشىمدەر مەن ىستەر تۋرالى جازىلۋى ءتيىس. بىراق سونداي قاتقىل قايتا قاراۋ، تاريحي رەۆيزيا جاساۋعا قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ ساياسي ەرىك-جىگەرى جەتە مە؟

پرەزيدەنت جازىپتى: «ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان جازىلعان شەجىرە ۇرپاقتىڭ ساناسىن وياتىپ، ۇلتتىڭ جادىن جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى».

بۇل ءسوزدىڭ دە استارى تۇسىنىكتى، ياعني 70 جىل بويىنا ماسكەۋدەن مۇراعا قالعان تاريحتىڭ ورنىنا قازاقتىڭ ءوزى جازعان تاريح كەرەك. ول دا دۇرىس. بىراق، وسى جەردە الدىن-الا كەلىسىپ الاتىن ءبىر ءجايت بار. مەنىڭشە، شىنايى تاريح ەشبىر بوياماسىز، ساياسي كونيۋنكتۋراسىز بولۋى شارت. ونىڭ ءون بويىندا بۇگىنگى بيلىككە جاقپايتىن ۇلكەن قاتەلىكتەر، ولقى تۇستار مەن تۇلعالار، تراگەديالىق سيپاتتاعى تاڭداۋلار بولۋى مۇمكىن. سول تۋرالى ەش بۇكپەسىز، ەشبىر تاريحي تۇلعانىڭ بەت-جۇزىنە، اتاق-بەدەلىنە قاراماستان جازۋ كەرەك!

پرەزيدەنت جازىپتى: «جالپى، تاريحپەن ساياساتكەرلەر ەمەس، تاريحشىلار اينالىسۋى كەرەك».

بۇل ءسوزدىڭ ءمانىسى دە ايقىن، «شىمشىقتى سويسا دا، قاساپشى سويسىن» دەگەنى عوي.

بىراق ءبىز رەاليست بولۋىمىز كەرەك، ءبىزدىڭ كەشەگىسى، بۇگىنى، ەرتەڭگىسى بۇلىڭعىر بولمىسىمىزعا، سونىڭ ىشىندە، تاريحىمىزعا قاتىستى نەبىر ارانداتۋشىلىق وي-پيعىلداردى الىس-جاقىن ەلدىڭ ساياساتكەرلەرى (جەمە جەمگە كەلگەندە ءوز ىشىمىزدەن شىققان شۇبار جىلاندار دا!) ءالى دە ايتا بەرمەك. «بىرەۋ تىيىم سالدى ەكەن» دەپ، ولار ايىلىن جيا قويمايدى. سوندىقتان وتاندىق تاريحشىلارىمىز دا، ساياساتكەرلەرىمىز دە تاريحىمىز توڭىرەگىندەگى يدەيالىق، يدەولوگيالىق ايتىستارعا ءازىر بولۋى ءتيىس. جانە دە بۇل كۇرەستىڭ الدىڭعى شەبىندە بيلىك وكىلدەرى ءجۇرۋى شارت.

پرەزيدەنت جازىپتى: «مەنىڭ «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمدامام جانە ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى – وسى سۇرانىسقا تىكەلەي جاۋاپ. ونى ورداباسىداعى، كۇلتوبەدەگى، ۇلىتاۋداعى ۇلى جيىنداردىڭ زاماناۋي ۇلگىسى دەۋگە بولادى».

مەنىڭشە، پرەزيدەنت جاريالاعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن» تۇجىرىمداما ءالى دە تولىققاندى جۇزەگە اسا قويعان جوق. بايقاۋىمشا، پرەزيدەنت ءوز حالقىنا قۇلاق اسقىسى كەلەدى دە، ونىڭ وسى تاپسىرماسىنا قۇلاق اسىپ جاتقان پارلامەنت تە، ۇكىمەت تە، اكىمدەر دا جوق! ۇقسك تە جاقسى باستاما بولعانىمەن، ازىرشە كەڭەس بەرۋشى ورگان رەتىندە عانا قالىپ وتىر. ەرتەڭ جاڭا پارلامەنت كەلەدى، سول كەزدە بۇل كەڭەستىڭ مارتەبەسى قانداي بولماق؟ ونىڭ ۇستىنە، وسى كەڭەس قۇرامىندا وپپوزيتسيا وكىلدەرى جوق. سوندىقتان ونى قازاق تاريحىنداعى ۇلى جيىندارمەن سالىستىرۋ ءدال بۇگىن ارتىقتاۋ بولار.

پرەزيدەنت جازىپتى: «بىراق، ساياسي جاڭعىرۋ بارىسىندا اسىعىستىققا بوي الدىرۋعا جانە جالاڭ ۇرانعا ەرىپ، مەملەكەتتىك جۇيەنى داعدارىسقا ۇشىراتۋعا بولمايدى. ءبىر ساتتە بارلىعىن تۇبىرىمەن وزگەرتۋ نەگە اكەپ سوقتىراتىنىن كەيبىر ەلدەردىڭ بۇگىنگى احۋالىنان كورىپ وتىرمىز. ەلىمىزدە، ەڭ الدىمەن، ادامنىڭ قۇقىعىن تولىعىمەن ساقتاۋعا نەگىزدەلگەن زاڭ مەن ءتارتىپ بولۋى كەرەك. انارحيا مەن جۇگەنسىزدىك جاقسىلىققا اپارمايتىنى انىق».

انارحيا تۋرالى ويمەن كەلىسەمىن. بىراق، بيلىككە قارسى ايتىلعان كەز كەلگەن وي مەن ارەكەتتى انارحيا دەپ تانۋعا قارسىمىن.

مەنىڭشە، بيلىك ءبىر ماڭىزدى مانيپۋلياتسيا جاساپ كەلەدى. ياعني، وزىنە (ەلباسىنا، كەزەكتى پرەزيدەنتكە) قاتىستى ايتىلعان كەز كەلگەن پىكىر نە قيمىلدى ول ءاپ-ساتتە، سول قالپىندا «مەملەكەتتىڭ ىرگەتاسىن شايقالتقىسى كەلەدى!» دەپ باعالايدى دا، وركەنيەتتى ەلدە ايتىلا بەرەتىن سىندى قۇبىجىق، كەرەك دەسەڭ، تەرروريستىك باستاما دەپ ايىپتاي سالادى. سول ارقىلى جالپىدەموكراتيالىق پىكىر مەن قوزعالىسقا جەككورىنىشتى ەن تاعىپ قويعىسى كەلەدى.

ءتۇيىن. ءسوز سوڭىندا دۇنيەتانىمدىق ءھام ستيليستيكالىق تۇرعىدان ايتارىم مىناۋ. ءبىزدىڭ پرەزيدەنتتە ءبىر بەلگىسىز رەفلەكس بار سەكىلدى. ياعني ول وقيعانىڭ سوڭىندا جۇرەدى، الەۋمەتتىك جەلىدەگى كوممەنتاتور سىقىلدى.

مەنىڭ پايىمداۋىمشا، پرەزيدەنت پروتسەسس، تەندەنتسيانىڭ سوڭىندا ەمەس، الدىندا ءجۇرۋى كەرەك.

ازىرشە وسى.

ءامىرجان قوساننىڭ جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz