«زامانىڭ تۇلكى بولسا، تازى بولىپ شال» دەيدى حالىق دانالىعى. قايران بابالارىمىز زاماننىڭ بۇلاي بولارىن سەزبەسە كەرەك-ءتى. اگەرەكي سەزگەن بولسا، الگى ءتامسىلدى بۇلاي ايتپاعان بولار ەدى. اينالامىزعا قاراپ، قوعامعا كوز سالاتىن بولساق، زامانىنىڭ بۇلاڭدىعىن بۇلداپ، ادامەكەڭنىڭ ءوزى تۇلكىگە اينالىپ بارا جاتىر ما دەگەن كۇدىكتى ويعا بەرىلەرىمىز حاق. نە دەسەك تە، اۋلاداعى تەرەگىمىزدىڭ تامىرى جوعارى قاراپ، توڭكەرىلىپ وسپەگەنى اقيقات. ەندەشە بار گاپ - ادامدا.

ايتپاعىم - اي ۇستىنەن التىن ىزدەۋ ەمەس، كۇندەلىكتى كەر توبەل تىرشىلىگىمىزدە كوز كورىپ جۇرگەن ياكي كەز كەلگەن سانالى پەندە كەزىگىپ جۇرگەن جايت. جايت ەمەس-اۋ، دەرت دەسەم قاتەلەسپەسپىن.

قازىرگى باسەكەلەرگە تاڭىم بار. وزدەرىن قۇداي ساناي ما، الدە استىنداعى "اشامايىن" ماڭگى ورىنعا بالاي ما، ايتەۋىر قول استىنا قىزمەتكەر الاردا ونىڭ ادامي قاسيەتتەرىنە ەمەس، وزىنە قانشالىقتى جاقىندىعىنا، يا قانشالىقتى بەرىلگەندىگىنە قارايدى. ورىسشا ايتقاندا، "نە پروفەسسيونالى، ا پرەداننىە". اسىرەسە مەملەكەتتىك قىزمەتتە. ءسىز مىڭ جەردەن ميىڭىز تاسىعان مامان بولىڭىز، ءوز ءىسىڭىزدىڭ ءھام ماماندىعىڭىزدىڭ حاس بىلگىرى اتانىڭىز، ءتىپتى كەز كەلگەن شارۋانى كوز جۇمىپ وتىرىپ كۇيىن كەلتىرەتىن ناعىز كاسىبي مامان بولىڭىز، انوۋ جاقتاعى جاكەلەر مەن ماكەلەرگە "پرەداننىي" بولماساڭىز قۇنىڭىز كوك تيىن. نەمەسە قازەكەمنىڭ قاراپايىم تىلىمەن ايتقاندا، قاپ ارقالاپ، قوڭىز تەرىپ ءجۇرۋىڭىز بەك مۇمكىن. بۇل جىندىنىڭ ساندىراعى ەمەس، بۇل - ءبىزدىڭ  قوعامنىڭ جازىلماعان زاڭى.

«زامانىڭ تۇلكى بولسا، تازى بولىپ شال» دەيدى حالىق دانالىعى. قايران بابالارىمىز زاماننىڭ بۇلاي بولارىن سەزبەسە كەرەك-ءتى. اگەرەكي سەزگەن بولسا، الگى ءتامسىلدى بۇلاي ايتپاعان بولار ەدى. اينالامىزعا قاراپ، قوعامعا كوز سالاتىن بولساق، زامانىنىڭ بۇلاڭدىعىن بۇلداپ، ادامەكەڭنىڭ ءوزى تۇلكىگە اينالىپ بارا جاتىر ما دەگەن كۇدىكتى ويعا بەرىلەرىمىز حاق. نە دەسەك تە، اۋلاداعى تەرەگىمىزدىڭ تامىرى جوعارى قاراپ، توڭكەرىلىپ وسپەگەنى اقيقات. ەندەشە بار گاپ - ادامدا.

ايتپاعىم - اي ۇستىنەن التىن ىزدەۋ ەمەس، كۇندەلىكتى كەر توبەل تىرشىلىگىمىزدە كوز كورىپ جۇرگەن ياكي كەز كەلگەن سانالى پەندە كەزىگىپ جۇرگەن جايت. جايت ەمەس-اۋ، دەرت دەسەم قاتەلەسپەسپىن.

قازىرگى باسەكەلەرگە تاڭىم بار. وزدەرىن قۇداي ساناي ما، الدە استىنداعى "اشامايىن" ماڭگى ورىنعا بالاي ما، ايتەۋىر قول استىنا قىزمەتكەر الاردا ونىڭ ادامي قاسيەتتەرىنە ەمەس، وزىنە قانشالىقتى جاقىندىعىنا، يا قانشالىقتى بەرىلگەندىگىنە قارايدى. ورىسشا ايتقاندا، "نە پروفەسسيونالى، ا پرەداننىە". اسىرەسە مەملەكەتتىك قىزمەتتە. ءسىز مىڭ جەردەن ميىڭىز تاسىعان مامان بولىڭىز، ءوز ءىسىڭىزدىڭ ءھام ماماندىعىڭىزدىڭ حاس بىلگىرى اتانىڭىز، ءتىپتى كەز كەلگەن شارۋانى كوز جۇمىپ وتىرىپ كۇيىن كەلتىرەتىن ناعىز كاسىبي مامان بولىڭىز، انوۋ جاقتاعى جاكەلەر مەن ماكەلەرگە "پرەداننىي" بولماساڭىز قۇنىڭىز كوك تيىن. نەمەسە قازەكەمنىڭ قاراپايىم تىلىمەن ايتقاندا، قاپ ارقالاپ، قوڭىز تەرىپ ءجۇرۋىڭىز بەك مۇمكىن. بۇل جىندىنىڭ ساندىراعى ەمەس، بۇل - ءبىزدىڭ  قوعامنىڭ جازىلماعان زاڭى.

مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىنىڭ قابىرعاسىندا ءبىلىم الىپ جۇرگەنىمدە اتى دارداي، ءمۇيىزى قاراعايداي مينيسترلىكتەردە ءىس تاجىريبەسىنەن ءوتۋ باقىتى بۇيىرىپ قالعانى بار. ارينە، ونداي ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندا ۋاقىتشا بولسا دا قىزمەت جاساۋ - زور ماقتانىش. الايدا مەن ماقتانىپ ەمەس، ءتۇڭىلىپ قايتتىم، ارتىنان قايتا ورالماستاي تۇكىرىپ قايتتىم. سەبەبىن تۇسىندىرەيىن. ءبىرىنشى بايقاعانىم -ترايباليزم قۇرتى دەندەي باستاپتى. دەندەۋى بەر جاعى بولار، ءىرىپ-شىرۋگە جاقىن تۇر. ءبىر «ۇلكەن» كىسىنىڭ تەگىمدى سۇراپ ءبىلىپ، «وسەتىن جىگىت ەكەنسىڭ، بىزدە ۇلىلار وسەدى» دەگەن سىڭارجاق پىكىرى سوزىمە دالەل. سوندا دەيمىن-اۋ، ۇلگى-ونەگە كورسەتەر، جول سىلتەپ، اقىل ايتار اعا تولقىننىڭ ايتارى وسى بولسا، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە مەنىڭ دە رۋ قۋالاپ كەتپەسىمە كىم كەپىل؟ جاستارعا بەرىلەتىن تاربيە وسى تاقىلەتتەس «قاتاڭ قاعيدامەن» ورىلەر بولسا، جوعارىداعىلاردىڭ جاعى تالماي، جاتتاپ الىپ «جىرلاي» بەرەتىن جارقىن بولاشاعى جايىنداعى ءسوز بولەك.

ەكىنشىدەن، بەس ادامدى باسقارعانى بار، بۇكىل بۇقارانى بيلەگەنى بار، ايتەۋىر باسەكەڭدەر كوگەرگەن قاعازدى سۇمدىق سۇيەدى ەكەن. ءسىز ومىرىڭىزدە قۇلاي ءسۇيۋ سەزىمىن باسىڭىزدان وتكەرگەن شىعارسىز. جان-دۇنيەڭىزدى جاندىرىپ، جۇرەگىڭىزگە ءبىر ساتكە دە تىنىم بەرمەي، تىنىشتىعىڭىزدى ۇرلاعان سول جاندى ءبىر كورۋگە قۇمارتقانىڭىز ەسىڭىزدە بولار؟ مىنە، ءدال سونداي وت سەزىم باستىق بىتكەندى باۋراپ العان. بۇل سەزىم ءتىپتى سۋرەتتەۋگە كەلمەس. جۇمىسقا قابىلداۋ كەرەك پە - اقشا، قىزمەتىڭىزدى جوعارىلاتۋ كەرەك پە - اقشا، تۋىسىن ءھام تانىسىن «تىعۋ» كەرەك پە - اقشا، ءسوزىڭىزدى وتكىزۋ كەرەك پە - اقشا، تانىتۋ كەرەك پە - اقشا، قۇجات رەسىمدەۋ كەرەك پە - اقشا، وقۋعا ءتۇسۋ كەرەك پە - اقشا. اقشا، اقشا... بۇ شىركىنگە دەگەن اسىل سەزىم، «ماڭگىلىك ماحاببات» شىنىمەن-اق تاڭ قالدىرادى. ءتۇيىن قانداي؟ شىنايى كاسىبيلەر شەتتەپ قالادى دا، شىن بەرىلگەندەر تاعى دا شىرقاپ شىعا كەلەدى. ال زاڭداردا جانە باسەكەڭدەردىڭ بايانداماسىندا ءبارى بولەك. عاجاپ پارادوكس!

بوس سوزگە ءۇيىر ءبىزدىڭ باستىقتار. بىتپەيتىن باعدارلامالارى تاعى بار. ايتەۋىر بولسىن-بولماسىن، كەلسىن-كەلمەسىن تاڭنان قارا كەشكە دەيىن تىنباي سارنايدى. اراسىندا بەتتەرى قىزارماي «جەرشىلدىك پەن رۋشىلدىققا توسقاۋىل قويۋ كەرەك، پاراقورلار مەن جەمقورلار جازالانۋى ءتيىس» دەگەن سىڭايدا مۇرىندارىنىڭ استىنان مىڭگىرلەپ قويادى. سوزدەرىنە قۇلاق تۇرسەڭىز، جۇماق مەكەنگە اينالۋعا شاق قالىپپىز. ايتكەنمەن ءىس جۇزىندە ءبارى باسقاشا، ايتۋعا اۋزىڭ، جازۋعا قولىڭ بارمايدى. شىن كاسىپقويدى قاڭعىرتىپ قويىپ، وزدەرىنە شىن بەرىلگەندەردى عانا باعالايتىن باس-باسىنا بي بولعان وڭكەي قيقىمداردىڭ وتە جيىركەنىشتى تىرلىگى وسىنداي. تىزە بەرسەك تاۋسىلمايدى. «حالىق قۇدايدان ءبىر جاس كىشى» دەيتىن دانالىقتى ۇمىتۋ بىلاي تۇرسىن، ەستەرىنە دە المايدى-اۋ!..

بۇل سوزدەرىم - ۇيدە وتىرىپ شوقپار سىلتەۋ ەمەس. كوزىممەن كورىپ، كوڭىلگە تۇيگەنىم. ساناممەن سالماقتاپ، ويىممەن تارازىلاعانىم. ءبىر مەنىڭ عانا ءۋاجىم ەمەس، تالايدى مويىنداتسا دا، الگى ءبىر باستىقتاردان مىڭ ەسە ارتىق ويلاي الاتىن، مىڭ ەسە سانالى، مىڭ ەسە تاربيەلى حاس بىلگىرلەردىڭ پىكىرى. بىراق، باس شىرىگەن سوڭ، قۇلاقتان نە قايىر؟!.

«اباي-اقپارات»