ءبىر كۇن - ءبىر عۇمىر. سىزگە ءومىردىڭ اششى ءارى ءتاتتى ءدامىن تاتقىزىپ كەلە جاتقان عۇمىرناماڭىزعا، ياعني ءار كۇنىڭىزگە ەسەپ بەرىپ كورىپ پە ەدىڭىز؟ ءومىرىڭىزدى - رومان دەلىك. باستى كەيىپكەر - ءسىزسىز. اتا-اناڭىز، باۋىر-جارانىڭىز، تۋعان-تۋىسىڭىز، جەكجات-جۇراعاتىڭىز، ءبارى-ءبارى سول روماننىڭ كەيىپكەرلەرى عانا. سول روماننىڭ جەلىسى ءدال بۇگىنگى كۇنگە كەلىپ تىرەلدى. ءسىزدىڭ ءاۋ باستاعى جايدارى قىزىل گالستۋكتى كوممۋنيزمىڭىز قىتايدىڭ الا دورباسىنا ايىرباستالىپ كەتتى. ءسىزدىڭ ءاۋ باستاعى قولىندا بالتاسى مەن وراعى بار ءسوتسياليزمىڭىز كاپيتاليستەردىڭ قولىندا. ءسىزدىڭ كوزسىز سەنىمىڭىزدى، ياعني اتەيستىگىڭىزدى ساناڭىزدان جۇلىپ العان زاماناۋي ازعىنداعان ءھام يماندى بۇگىنگى قوعامنىڭ بۇلاي بولارىن كىم ويلاعان؟ رومان وسى تۇستا ءۇزىلىپ تۇر. كەيبىر شىعارماڭىزعا رەڭ بەرەتىن استانانىڭ 11 جىلدىعى، باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەل، جولداۋ، دەپۋتاتتاردىڭ ايعايى، ءتىل مايدانى سەكىلدى سيۋجەتتەردى كوركەمدەۋ ۇستىندەمىز. مۇنان كەيىن قالاي بولادى؟ سيۋجەت جەلىسى قالاي تارقاتىلادى؟ بەلگىسىز. بەلگىلىسى - ءبىز قانشا تىراشتانساق تا قازاق بولىپ قالامىز! قازاق...

ءبىر كۇن - ءبىر عۇمىر. سىزگە ءومىردىڭ اششى ءارى ءتاتتى ءدامىن تاتقىزىپ كەلە جاتقان عۇمىرناماڭىزعا، ياعني ءار كۇنىڭىزگە ەسەپ بەرىپ كورىپ پە ەدىڭىز؟ ءومىرىڭىزدى - رومان دەلىك. باستى كەيىپكەر - ءسىزسىز. اتا-اناڭىز، باۋىر-جارانىڭىز، تۋعان-تۋىسىڭىز، جەكجات-جۇراعاتىڭىز، ءبارى-ءبارى سول روماننىڭ كەيىپكەرلەرى عانا. سول روماننىڭ جەلىسى ءدال بۇگىنگى كۇنگە كەلىپ تىرەلدى. ءسىزدىڭ ءاۋ باستاعى جايدارى قىزىل گالستۋكتى كوممۋنيزمىڭىز قىتايدىڭ الا دورباسىنا ايىرباستالىپ كەتتى. ءسىزدىڭ ءاۋ باستاعى قولىندا بالتاسى مەن وراعى بار ءسوتسياليزمىڭىز كاپيتاليستەردىڭ قولىندا. ءسىزدىڭ كوزسىز سەنىمىڭىزدى، ياعني اتەيستىگىڭىزدى ساناڭىزدان جۇلىپ العان زاماناۋي ازعىنداعان ءھام يماندى بۇگىنگى قوعامنىڭ بۇلاي بولارىن كىم ويلاعان؟ رومان وسى تۇستا ءۇزىلىپ تۇر. كەيبىر شىعارماڭىزعا رەڭ بەرەتىن استانانىڭ 11 جىلدىعى، باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەل، جولداۋ، دەپۋتاتتاردىڭ ايعايى، ءتىل مايدانى سەكىلدى سيۋجەتتەردى كوركەمدەۋ ۇستىندەمىز. مۇنان كەيىن قالاي بولادى؟ سيۋجەت جەلىسى قالاي تارقاتىلادى؟ بەلگىسىز. بەلگىلىسى - ءبىز قانشا تىراشتانساق تا قازاق بولىپ قالامىز! قازاق...

ال، وسى روماننىڭ جالعاسى قالاي وربىگەنىن قالار ەدىڭىز؟ مىسالعا، وقىپ جاتقان كوركەم شىعارماڭىزدى (كۇندەلىكتى ومىردەگى شىن كىتاپتى ايتامىن) جيناتىپ تاستاپ، وزىنە ەرىكسىز باۋراپ الاتىن تەلەسەريالداردى الايىقشى. ونىڭ ىشىندەگى تۇرىكتەردىڭ «ەلارنادان» بەرەتىن «گۇمۇشىن». «گۇمۇش»، قازاقشاسى - كۇمىس. تۇرىكتىڭ ءبىر قىزىنىڭ ويدان شىعارىلعان پروبلەماسىن ءبارىمىز بىرگە شەشەتىندەي تەلەديداردىڭ الدىنا ۇيمەلەيمىز. وسى سەريالدى كورىپ ءجۇرسىز بە؟ كورىپ جۇرسەڭىز ايتىڭىزشى. ءسىز قايسى كەيىپكەر بولۋدى قالار ەدىڭىز؟ مەحمەت، گۇمۇش، پىنار، ونۋر... مەن ونۋر بولعىم كەلەدى. راس، ونۋر. بايدىڭ قىزى مەنەن جۇكتى بولىپ، امەريكاعا كەتىپ قالعان. ول كەلەدى. ارتىنان كىپ-كىشكەنتاي سۇيكىمدى دەفنە اتتى قىزىم دا كەلەدى. شىندىق اشىلادى. ۇيلەنەم. بايدىڭ قىزىنا. ىشكەنىم الدىمدا، ىشپەگەنىم ارتىمدا. شايقالىپ تۇرىپ ءومىر سۇرەمىن. «نە بار، نە جوق» دەپ باس قاتىرمايمىن. سونىمەن، بىلدەي ءبىر كومپانيانىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىندە بالدىزىمدى ءھام دوسىمدى «كاپيتان» دەپ قويىپ جانتايا كەتەمىن. ايەلىمنىڭ ءار ۇزىنەتەكتىدەن قىزعاناتىنى بولماسا، باقىتتىمىن! ءسىز شە؟ كەشىرىڭىز، وتكەندە ءبىزدىڭ كۋرستا وقيتىن ءبىر قىز تەلەفون شالدى. اۋداندارىندا جارىق بولماي قالىپ، «گۇمۇشتى» كورە الماپتى. «نە بولدى؟» - دەيدى. مايىن تامىزىپ ايتىپ بەردىم. «جالعاسى نە بولادى ەكەن-ءا؟ گۇمۇش مەحمەتتىڭ بۇرىنعى سۇيىكتىسى ءتىرى ەكەنىن، ودان بالاسى بار ەكەنىن ءبىلىپ قويىپتى عوي» - دەيدى. وسى ءسات مەن اتالمىش سەريالدى (بۇعان دەيىنگى سەريالداردا دا) كورىپ بولعاننان كەيىن «ەرتەڭ نە بولادى ەكەن؟» - دەپ ويلايتىنىمدى ەسىمە الىپ، كۇلىپ جىبەردىم. كۇلمەگەندە شە؟ كۇندەلىكتى سەريالدىڭ ارتى نە بولاتىنىنا باس قاتىراتىن ءبىز ەرتەڭگى ءوز كۇنىمىزدىڭ نە بولارىنا ويلانبايمىز دا. كەرىسىنشە، گۇمۇشكە ۇقساپ، كەشكىسىن كۇيەۋىمىزگە ءبىر پروبلەما تاۋىپ بەرۋگە تىرىسامىز. «ونىڭ سۇيىكتى نيحانى بار شىعار» دەپ، كۇن-ءتۇن دەمەي ءىزىن اڭديمىز. نەمەسە، پروبلەماسىن شەشە الماي دال بولىپ جۇرگەن مەحمەت سەكىلدى كۇيىپ-پىسۋگە، ايەلىمىزدى قىزعانۋعا دايىنبىز. سونىمەن، ءسىزدىڭ وزىندىك رومانىڭىزدى بولاشاعىنا تىم قۇرىسا، تەلەسەريالدىڭ ەرتەڭى نە بولاتىنىنا ويلانعانداي باس اۋىرتۋعا بولادى عوي. بولادى. مىسالعا، ەرتەڭگى ۇرپاق سىزدەن نە دامەتەدى؟ ەڭ الدىمەن - رۋح. ءسىز سول جۇلمالانىپ، جىرتىق شاپانمەن قالعان قازاقى رۋحتى بولاشاققا تابارىككە قالدىرا الاسىز با، جوق پا؟ ءسىز ارۋاق  اتىمەن رۋحتانىپ، ۇران تاستاپ، اللادان مەدەت تىلەگەن اتا-بابا جەرىن بالاڭىزعا اماناتتاي الاسىز با؟ وسى ەلدى، الاشتى قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقتىرماي الەمگە اتوي سالعىزۋعا ءوز ەڭبەگىڭىزدى قاي دەڭگەيدە سىڭىرە الاسىز؟ ءبىز بەن ءسىز بۇل ماسەلەگە ءالى باس قاتىرا قويعان جوقپىز. نەگە؟

قازاقتىڭ سالت-ساناسى ەسىكتىڭ كوزىندە باياعىدا قالعان. بەسىك جىرىنان جوقتاۋعا دەيىنگى قازاقى اۋەن مەن ساز الەمدى «بۇرىندا سولاي بولعان» دەپ تاريحي كىتاپتاردان عانا وقيتىن بولدىق. سالت-ساناسىنىڭ كەيبىر ۇشقىندارى بولماسا، اتىمىز بەن ەر-تۇرمانىمىزدى باياعىدا مۋزەيگە وتكىزىپ جىبەرگەنبىز. كيىم-كەشەگىمىزدەن تىم قۇرىسا وزبەكتەردىكى سەكىلدى الا تاقيانى دا جەكە مەنشىكتەپ الا الماي قالعانبىز. سىرتتان قاراعان ادام ءبىزدى كارىس، جوپان، وزبەك، قىرعىز، تاجىك، تاتار دەپ ويلاۋى ابدەن مۇمكىن. سەبەبى، ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىز جوق. تەك، ءتىلىمىز عانا - قازاقتىكى. قالعانى...

ءيا، ەرتەڭگى ۇرپاققا نە قالدىرامىز؟ ءتىلدى، جەردى، رۋحتى! ەندەشە ءبىزدىڭ ءبىر كۇن - ءبىر عۇمىر. ولاي بولسا، ءومىردىڭ اششى ءھام ءتاتتى ءدامىن تاتقىزىپ كەلە جاتقان عۇمىرناماڭىزعا، ياعني ءار كۇنىڭىزگە ەسەپ بەرىڭىزشى. ەسەپ. مۇنداي ەسەپتى كۇندەلىكتى قارا باسىڭىزدىڭ جۇمىسىنا دا بەرەسىز عوي. ۇلت ءۇشىن، الاش ءۇشىن ءسىزدىڭ ءومىر رومانىڭىزدىڭ سيۋجەتى وقىرمانىڭىزدىڭ، ياعني ەرتەڭگى ۇرپاعىڭىزدىڭ ماڭگىلىك ماقتانىشىنا اينالاتىنداي ەتۋگە تىرىسۋ ءۇشىن ەسەپ بەرىڭىزشى، ەسەپ... وتىنەمىن!

«التى الاش» گازەتى، №3 (03.07.2009)