سۋدىڭ دا سۇراۋى بار. كەز كەلگەن نارسەنىڭ، مەيلى ول جاندى-جانسىز بولسىن وبال-ساۋابى دەگەن بولادى. ونى اركىم ارقالاي تۇسىنەر. تۇيسىگىنىڭ جەتكەنىنشە ءار قيلى باعامدار، بالكىم. اتام قازاق مال ەكەش مالىنىڭ دا قۇنىنا داۋ سۇراپ بارعان. داۋلاسقىسى كەلگەندىكتەن ەمەس، دۇنيەدەگى جاراتىلىس بىتكەننىڭ يەسى بارىن جانە ولاردىڭ ەش ىزدەۋسىز، سۇراۋسىز قالمايتىنىن ەسكەرىپ سەزىنگەندىكتەن ءھام سەزىندىرگىسى كەلگەندىكتەن ساۋابىن سۇراعان. وتكەن كۇنگە وي جۇگىرتكىسى كەلمەگەن كوكەلەرگە جانە ۋادەنى بەرگەندە ءبىر جەرىڭدى ءسۇيىپ الۋعا شاق قالاتىن قاعازباس باسشىلارعا ايتار داتىم بارىن جەتكىزبەككە وسىلاي ءسوز باستادىم.

باس كەسپەككە شاراسىز كونسەك تە، ءتىل كەسپەكتى وسپادارلار ويىنا الا قويماس. دەسە دە، ۇمىتىمنەن كۇدىگىم باسىمداۋ. شەكىلدەۋىك شاققاندى شىلبىرلاپ، شىلىم شەككەندى شىدەرلەگەن شابارمانداردان ءبارىن كۇتۋگە بولادى. نار تاۋەكەل!..

سۋدىڭ دا سۇراۋى بار. كەز كەلگەن نارسەنىڭ، مەيلى ول جاندى-جانسىز بولسىن وبال-ساۋابى دەگەن بولادى. ونى اركىم ارقالاي تۇسىنەر. تۇيسىگىنىڭ جەتكەنىنشە ءار قيلى باعامدار، بالكىم. اتام قازاق مال ەكەش مالىنىڭ دا قۇنىنا داۋ سۇراپ بارعان. داۋلاسقىسى كەلگەندىكتەن ەمەس، دۇنيەدەگى جاراتىلىس بىتكەننىڭ يەسى بارىن جانە ولاردىڭ ەش ىزدەۋسىز، سۇراۋسىز قالمايتىنىن ەسكەرىپ سەزىنگەندىكتەن ءھام سەزىندىرگىسى كەلگەندىكتەن ساۋابىن سۇراعان. وتكەن كۇنگە وي جۇگىرتكىسى كەلمەگەن كوكەلەرگە جانە ۋادەنى بەرگەندە ءبىر جەرىڭدى ءسۇيىپ الۋعا شاق قالاتىن قاعازباس باسشىلارعا ايتار داتىم بارىن جەتكىزبەككە وسىلاي ءسوز باستادىم.

باس كەسپەككە شاراسىز كونسەك تە، ءتىل كەسپەكتى وسپادارلار ويىنا الا قويماس. دەسە دە، ۇمىتىمنەن كۇدىگىم باسىمداۋ. شەكىلدەۋىك شاققاندى شىلبىرلاپ، شىلىم شەككەندى شىدەرلەگەن شابارمانداردان ءبارىن كۇتۋگە بولادى. نار تاۋەكەل!..

2008 جىلى 14 مامىردا استانا قالاسىندا جىلتىرىققا ءۇيىر «جاس وتان» دەگەن جەلوكپە ۇيىمنىڭ تاريحتاعى تۇڭعىش قۇرىلتايى ءوتتى. ونىڭ وتكەنىندە نە تۇر دەرسىز؟ ايتايىن. سول جيىندا قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ مەملەكەتتىك قىزمەتكە جانە سول تەكتەس ورىندارعا باسقارۋشى ءارى ۇيىمداستىرۋشى جاستار توبىن دايىنداۋدى تاپسىردى. جاي عانا تاپسىرىپ قويعان جوق. ارنايى جوبا ازىرلەپ، ونى جەدەل ىسكە اسىرۋدى قاداپ ايتتى. جالماۋىزعا دا جان كەرەك. پرەزيدەنت اكىمشىلىگى بار، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگى بار، مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسى بار، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بار، «نۇر وتانى» بار، ءبارى جابىلا ءجۇرىپ «جاستار كادرلىق رەزەرۆى» اتتى جوبانى دۇنيەگە اكەلدى. ءسوز جوق، كەرەمەت جوبا! 2009 جىلدان باستاپ جوباعا قاتىسۋشى ۇمىتكەرلەردى قابىلداۋ باستالدى. اۋداندىق، وبلىستىق دەڭگەيدەگى وتە قاتاڭ سىننان وتكەن 1000-نان استام جاس رەسپۋبليكالىق كونكۋرسقا قاتىسىپ، ودان جوبا تالابىنا ساي كەلگەن 32 تالاپكەردى جەڭىمپاز دەپ تانىپ، ولاردى پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا سايكەس وقىتىپ، دايارلاۋ ماقساتىندا تاڭداپ الدى. اراسىندا الماتى وبلىسىنىڭ اتىنان جالعىز قاتىسۋشى بولىپ وسى ماقالا اۆتورى دا بار. (ەسكەرتە كەتەيىن، مۇنداي قاتاڭ تۇردەگى ىرىكتەۋ تەك 2009 جىلى بولدى. سودان بەرگى ۋاقىتتاعى ىرىكتەۋدىڭ ەرەجەسى تولىعىمەن وزگەرتىلگەن.)

سونىمەن استاناعا كەڭ بايتاق وتانىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان مىڭنان تۇلپار جاستار وقۋدى باستاپ كەتتىك. پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىندا ءبىلىم الۋ دەگەنىڭىز اركىمگە ارمان. اسىرەسە مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ نوقتاسى باسىنا كيىلگەندەرگە. سونداي ارماننىڭ قۇشاعىندا جۇرگەن تىڭداۋشىلارعا جوبانىڭ بيشىكەشتەرى باس-باسىنا بالەن ءتۇرلى ۋادەنى ءۇيىپ-توكتى. «بارلىعىڭا ارنايى رەزەرۆتىك كۋالىك تاپسىرىلادى. مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ كەز كەلگەنىنە ەشقانداي كونكۋرسسىز ورنالاساسىڭدار. الدارىڭدا كەدەرگى دەگەن اتىمەن بولمايدى. ءوز يگى  يدەيالارىڭدى جۇزەگە اسىرۋعا دەگەن «ۋنيكالنىي» مۇمكىندىك بۇل دەگەن. ءبىز سەندەردى تاڭدادىق. ءبىز سەندەردى وقىتىپ جاتىرمىز. ءبىز سەندەردىڭ بولاشاقتارىڭا جاۋاپتىمىز... ت.س.س. ۋحيت تا سۋحيت!»

ارينە، جەكە ءوزىم ولارعا العىسىمدى بىلدىرەم. سونداي عالامات مۇمكىندىككە جول اشقاندارى ءۇشىن. نە كەرەك، جارقىن بولاشاقتىڭ جارقىلىن سەزىنە باستاعانداي بولدىم. اۋىلىمدا قالعان باۋىر-تۋعاندارىم، دوس-جارانىم، ارىپتەستەرىم مەنىمەن ماقتاندى. بۇل دەگەنىڭىز بىلگەن ادامعا شىنىمەن زور ابىروي عوي!

بىردە ە.قارينمەن كەزدەسۋ ءوتتى. ول كىسىنىڭ  سول كەزدەسۋدە تۇرىپ: «سەندەر جايلى ەلباسى حاباردار. مىنا جيناققا ەنگەن ءاربىرىڭ تۋرالى مالىمەتتەردى ىنتامەن وقىپ شىقتى» دەگەن سوزدەرى جالىنداعان جۇرەكتەردىڭ وتىن الاۋلاتا ءتۇستى. «ەلباسى بىلسە، دالادا قالماسپىز» دەگەن شالاجانسار ءۇمىت ءاربىرىمىزدىڭ كوڭىلىمىزدە تۇردى. بۇل ارادا جوباعا جەتەكشى بولعان وتەشوۆ جايىندا ايتپاي-اق قويايىن.

سونىمەن كوپتەن كۇتكەن قۇجاتىمىزدى قولىمىزعا الدىق. ءبىرازى ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندا اۋپىرىمدەپ قىزمەتكە قالدى. ءبىردى-ەكىلىمىز اۋىلىمىزعا جول تارتتىق. «تۋعان جەرگە تۋىڭ تىك» دەگەن بار ەمەس پە؟ سونداي نيەتپەن تۋعان مەكەنىمە ورالىپ، مەنى تانىتقان ورتادان قىزمەتىمدى باستاسام دەگەن ارماندى جەتەكتەي كەلدىم. «مەن كادرلىق رەزەرۆتەن ەدىم...» دەگەن العىسوزىمدى ەستىسىمەن-اق، وبلىستاعى اتقامىنەر اعاتايلاردى ايتپاعاندا، اۋدان اكىمىنەن باستاپ ءبولىم باستىقتارى بار، نە كەرەك جاسى دا، كارىسى دە تابانىنا شوق تۇسكەن شايتاندارشا شورشىپ ءتۇستى. «ماعان ەندى نەعىل دەيسىڭ رەزەرۆ بولساڭ. كەدەرگى كەلتىرمە جۇمىسىما» دەگەن پىكىردى ەستۋ مەن ءۇشىن باسىما بومبا جارعانمەن تەڭ ەدى. سوندا دەيمىن-اۋ، ءبىزدى پرەزيدەنت جانىنداعى مەملەكەتتىك باسقارۋ اكادەمياسىندا نە ءۇشىن وقىتتى؟ سول جوبا ءۇشىن مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتىنەن قانشاما شىعىن شىعاردى. ءار قاتىسۋشىعا اي سايىن تولەنگەن 25 مىڭ تەڭگە ستيپەنديا، قالانىڭ قاق ورتاسىنان ويىپ تۇرىپ جالعا العان پاتەرلەردىڭ ارقايسىسىنا كەم دەگەندە ايىنا 120 مىڭ تەڭگەدەن شىعىندالدى. بۇنىڭ سىرتىندا الىس-بەرىس شىعىن كولەمىنىڭ قانشا بولعانى ءبىر عانا وتەشوۆ پەن ونىڭ اينالاسىنداعىلارعا ايان. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار ەمەس پە؟!. بالكىم وسى تاقىلەتتەس سان ساۋالدىڭ جاۋابىن وتەشوۆ مىرزا بەرەر؟ الدە بيلىك پارتياسىنىڭ وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعىپ جۇرگەندەر فوبوكراتيالىق پرينتسيپتەرگە ۇرىنىپ قالماي، دەموكراتيالىق تاسىلدە جاۋابىن بەرەر مە ەكەن؟!.

ءجا، باياعىدا ءبىر دوسىم ايتۋشى ەدى: «ءولىپ قالعان كۇن جوق» دەپ. سول ايتقانداي، قايداعى ءبىر ايدالاداعى ساناسىزدار مەن ميسىزدارعا وكپەلەپ نە ۇتام؟ مەن قىزمەت سۇراپ تۇرعانىم جوق. ۇلانعايىر بايتاقتا ەركىن جورتقان ءبورىنى اپتاپ-كۇپتەپ التىن تاققا قوندىرساڭ دا، ءوز دالاسىن اڭسايدى. تەك مەنى قينايتىنى - اتى دارداي اعالاردىڭ الداعانى، كەرەك دەسەڭىز سەنىمدى اقتاماعانى. قازىر بىزدە مىناداي قازاقى ستاندارت بار ەمەس پە: «جاستار سەنىمدى اقتامايدى» دەگەن. كىم ايتسا دا، ەتى ارام جانۋاردىڭ  كاللاسىنداعىنى جەگەندەر ايتقان بولار. كەرىسىنشە، اعالار سەنىمدى اقتامايدى. ەشقاشان اقتاعان ەمەس. اقتامايدى دا! اتى بار، اتاعى بار، ابىرويى بايلىعىنان كەم ەمەس اعالار عوي، مۇنىسى ۇيات ەندى. ءتىلىم تۇرماق باسىمدى كەسىپ السا دا ايتايىن، «مۇرتىڭ» مەن ءمينيسترىڭ، اكىمىڭ مەن دەپۋتاتىڭ، باستىعىڭ مەن ءبيىڭ - بارىپ تۇرعان سۋدىراقىمەتتەر. جوعارىدا ايتتىم عوي، ولار ۋادە بەرگەن كەزدە ءبىر جەرىڭدى ءسۇيىپ الۋعا شاق قالادى.

پرەزيدەنتىمىز جۋىرداعى ءبىر جيىندا جاستارعا قامقورلىق كورسەتىڭدەر، ولارمەن جاقىن بولىڭدار دەپ ايتىپ جاتىر. سۋدىراقىمەتتەردىڭ بىزدەردى قانشالىقتى جارىلقايتىنىن كورەمىز. ءاي، قايدام!.. باياعى جارتاس - سول جارتاس... قالاي دەسەك تە بولاشاقتىڭ الدىندا جاۋاپ بەرەر كۇن تۋار ءالى!

ارتىمىزدان ەرىپ كەلە جاتقان ءىنى-قارىنداستارىم وسىنداي ساناسىزداردىڭ «سۇيىق» تىرلىكتەرىنەن اۋلاق بولسا ەكەن، سونداي «شالاباي» شارۋاعا ۇرىنىپ قالماسا ەكەن دەگەن نيەتىممەن وسى ماقالانى جازدىم. ار جاعىن سالماقتاۋ وقىرماننىڭ قۇزىرىندا

«اباي-اقپارات»