پەرزەنت عۇمىرى پايىم-پاراساتىمەن، وي-ورەسىمەن عان ەمەس، وسكەن ءوڭىر، تۋعان توپىراعىمەن دە تۇتاسىپ كەتەدى. ءسوزدى “كيە” دەپ ۇققان حالقىمىزدىڭ باعامىندا اسا ءىرى استروفيزيكالىق بايقامدار جاتىر. ماسەلەن، ءوزىمىز ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ جۋساندى بەلىندە تۋعانىمىزدى كىشكەنەدەن ماقتان ەتىپ وستىك. جەر اتاۋى جەبەدى، وڭ-سولىمىزدى تانىعان شاعىمىزدان دەم بەردى، تىنىسىمىزدى اشتى. ەڭبەكتەرىنە قۇشتار بولدىق، قىرناي-قىرناي كەلە ءىلياس اتامىزدىڭ اسەت نايمانباەۆ شىعارماشىلىعىنا اڭسارى اۋىپ، ەكەۋارا ىشكى رۋحاني ۇندەستىك تۇزگەنىن باعامدادىق. مۇنداي تۋىندىگەرلىك جەلىنىن ءتۇزۋدى ءوزىمىز دە ماقسات ەتتىك.

10-سىنىپ وقىعاندا اتىراۋ قالاسىندا وتكەن رەسپۋبليكالىق “ماحامبەت وقۋىنا” قاتىستىم. “جەتىسۋدان كەلگەن بالا عوي” دەپ اتىراۋداعى اعايىندار توبەسىنە كوتەردى. بەلەڭگە جەتەلەگەن تاعى دا تۋعان جەر. جەتىسۋ… مەن سول كەزدەن جەر-سۋ اتاۋلارىنىڭ ايرىقشا ماڭىزىن ءتۇسىندىم. مەكەمتاس اقساقال دا ءوز كىتابىندا قازاقتى وتارلاۋدىڭ تىكەلەي جولى توپونيميكانى وزگەرتۋ ەكەندىگىن ايتادى ەمەس پە؟..

ۇلتتىق سانانىڭ قالىپتاسۋى، كوڭىل قۇنداعىندا مەملەكەتشىلدىك پەن ازاماتتىق قاسيەتتەرىنىڭ ويانۋى ءۇشىن جەر-سۋ اتاۋلارىنىڭ ماڭىزى ايرىقشا. جەر-سۋ اتاۋلارى، الدىمەن، تاربيە. جەر-سۋ اتاۋلارى - تاريحي ءتالىم.
قازىر ستامبۇلداعى جاتاقحانامىزدا ءازىربايجان جىگىتتەرىمەن بىرگە تۇرىپ جاتىرمىز. كۇندەلىكتى اڭگىمە بارىسىندا باۋىرلاستار ءاربىر مەكەنىنىڭ تاريحىن ەرەكشە سەرپىلىسپەن بايانداي جونەلەدى. قىزىعاسىڭ. بارلىعى ءازىربايجان حالقىنا تيەسىلى، ءازىربايجان حالقىنا قاتىستى تاريحي دەرەكنامالار، ۇلتتىق اتاۋلار. ەڭ باستىسى، ءاربىر ءازىربايجان پەرزەنتى بۇ حاقىندا جەتىك بىلەدى. ءبىزدىڭ كوشەدە كەز كەلگەن جاس دارىندى توقتاتىپ، ۇلتىنىڭ تاريحى جايىندا سۇراپ كورىڭىز. ارەكەتىڭىزگە وكىنىپ قالاسىز… قۋىستانامىز. نەدەن قۋىستانامىز؟ بىلمەيمىن.

ءبىرسىرىپا دەرەكتەردى ءسۇزىپ، ولاردى الەۋمەتتەندىرە كەلە، قازىرگى مەديادا الاڭىندا “ۇيعىر اۋدانىنىڭ” اتىن وزگەرتۋگە قاتىستى ايتىلىپ جاتقان ۇسىنىستار ورىندى دەپ ەسەپتەيمىن. ەلدى-مەكەن، اۋىل-ايماق اتاۋى جاس زەردەنىڭ قالىپتاسۋىندا، ءتالىم-تاربيەنىڭ ورنىعۋىندا اسا ماڭىزدى.
ەلدى-مەكەن اتاۋى - ەلىم دەپ ەمىرەنگەن ءاربىر ازاماتقا كۇش بەرەدى. ۇلت جولىنداعى ماقسات-مۇراتىن ايقىنداۋعا، وسكەن ءوڭىر، تۋعان جەرىن قۇرمەتتەۋگە سەپ بولادى.

ەلدى-مەكەن اتاۋى - ءبىلىمنىڭ قاينارىنا، تاريحتىڭ تۇڭعيىعىنا جەتەلەيلى. مۇندايدا تاريحىن وقىعان، تاريحىن جەتىك بىلگەن ۇلت جاھاندانۋ ۇردىسىندە “جەلىنبەيدى”.

ەلدى-مەكەن اتاۋى - بىرلىك مەن ۇلتتىق بىرەگەيلىكتىڭ باستى باسقۇرى. ونىڭ ءار قازاق پەرزەنتىنىڭ ساناسىنا بەكەم ورنىعىپ، كوڭىلىنە ۇيالاۋىنىڭ ناتيجەسىندە ۇلتتىق بىرەگەيلىك قۋاتى كۇشەيەدى.

سوندىقتان، جاھاندانۋ تەگەۋرىنىن توتەپ بەرەمىز دەسەك، ۇلتتىق جەر-سۋ اتاۋلارىمەن قايتارا قاۋىشۋىمىز قاجەت. سەبەبى، قازاق دالاسىنىڭ ءار تارسىن تۇرتسەڭ، تاريحى سويلەي جونەلەدى.

جاس ۇرپاق، جاڭا ۇرپاقتىڭ بۋىنى رەتىندە ۇيعىر اۋدانىنىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ باستاماسىن تولىق قولدايمىن! ەلدى-مەكەن اتاۋىنا ەرەكشە نازار اۋدارۋ، الدىمەن، ءوزىڭدى تانۋ، توپىراعىڭدى قادىرلەۋ…

داستان قازتاي

Abai.kz