پوەزيانىڭ ءتىلى ونى ومىرگە اكەلگەن اقىننىڭ رۋحاني بولمىسىمەن تىكە قاتىستى بولادى. اقىن پوەزيانىڭ وزىنە عانا ءتان ءتىلىن ىزدەپ قانا قويمايدى، ءوزىنىڭ رۋحاني بولمىسىن دا بىرگە باستان وتكەرەدى. اقىن وزىنە ءتان پوەزيا ءتىلىن تاپقان سايىن ءوزىنىڭ رۋحاني بولمىسىنا سونشالىق جاقىنداي تۇسەدى. اقىننىڭ ءتىلى ونىڭ رۋحاني بولمىسىنىڭ ءبىر كورىنىسى. ۋ.ستيۆەنسوننىڭ سوزىمەن ايتقاندا «قيالدىڭ شەگىندە تۇرعان سول اعاش» دەۋگە بولادى.

پوەزيا بۋىن مەن بۋناقتا توبە كورسەتىپ، تارماقپەن تىنىستاس ءومىر كەشەدى. سودان دا بۋىن، بۋناق، ىرعاق، ۇيقاس (باسقى، ورتانعى، اياققى) تارماق، ت.ب. ءبارى ءبىر عانا پوەزيا ءتىلى ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. پوەزيا -  ءسوز قۇدىرەتىنە ساياتىن رۋحاني بولمىستىڭ اعىسىندا سالىستىرمالى تۇراقتىلىقتى ىزدەۋ. ءسات سايىن وزگەرىسكە ۇشىراپ تۇراتىن رۋحاني دۇنيەنىڭ ىلەزدىك ءبىر ساتىندەگى بولمىسىن ۇستاپ قالىپ، بەيبەرەكەت الەمدى وزگەشە تارتىپكە شاقىراتىن پوەزيا قايتالانبايدى، وزگەگە كوشىرۋگە كەلمەيدى.

دۇنيەدە قاتىپ قالعان ەشتەڭە جوق. كەز كەلگەن فورماشىلدىق ونەردىڭ قاس دۇشپانى. ولەڭدەگى فورماشىلدىق سەزىم مەن ويدىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، پوەزيا ءتىلىن السىرەتە وتىرىپ تانىم اياسىن تارىلتىپ جاتتاندىلىققا، كوشىرمەشىلىككە، قايتالاۋعا، قارابايىرلىققا جول اشادى. قالا بەردى يدەولوگيالىق ساندىراقتار مەن اسىرە قىزىل ساياساتتىڭ قولشوقپارىنا اينالدىرادى.

پوەزيانىڭ ءتىلى ونى ومىرگە اكەلگەن اقىننىڭ رۋحاني بولمىسىمەن تىكە قاتىستى بولادى. اقىن پوەزيانىڭ وزىنە عانا ءتان ءتىلىن ىزدەپ قانا قويمايدى، ءوزىنىڭ رۋحاني بولمىسىن دا بىرگە باستان وتكەرەدى. اقىن وزىنە ءتان پوەزيا ءتىلىن تاپقان سايىن ءوزىنىڭ رۋحاني بولمىسىنا سونشالىق جاقىنداي تۇسەدى. اقىننىڭ ءتىلى ونىڭ رۋحاني بولمىسىنىڭ ءبىر كورىنىسى. ۋ.ستيۆەنسوننىڭ سوزىمەن ايتقاندا «قيالدىڭ شەگىندە تۇرعان سول اعاش» دەۋگە بولادى.

پوەزيا بۋىن مەن بۋناقتا توبە كورسەتىپ، تارماقپەن تىنىستاس ءومىر كەشەدى. سودان دا بۋىن، بۋناق، ىرعاق، ۇيقاس (باسقى، ورتانعى، اياققى) تارماق، ت.ب. ءبارى ءبىر عانا پوەزيا ءتىلى ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. پوەزيا -  ءسوز قۇدىرەتىنە ساياتىن رۋحاني بولمىستىڭ اعىسىندا سالىستىرمالى تۇراقتىلىقتى ىزدەۋ. ءسات سايىن وزگەرىسكە ۇشىراپ تۇراتىن رۋحاني دۇنيەنىڭ ىلەزدىك ءبىر ساتىندەگى بولمىسىن ۇستاپ قالىپ، بەيبەرەكەت الەمدى وزگەشە تارتىپكە شاقىراتىن پوەزيا قايتالانبايدى، وزگەگە كوشىرۋگە كەلمەيدى.

دۇنيەدە قاتىپ قالعان ەشتەڭە جوق. كەز كەلگەن فورماشىلدىق ونەردىڭ قاس دۇشپانى. ولەڭدەگى فورماشىلدىق سەزىم مەن ويدىڭ اراسىنا سىنا قاعىپ، پوەزيا ءتىلىن السىرەتە وتىرىپ تانىم اياسىن تارىلتىپ جاتتاندىلىققا، كوشىرمەشىلىككە، قايتالاۋعا، قارابايىرلىققا جول اشادى. قالا بەردى يدەولوگيالىق ساندىراقتار مەن اسىرە قىزىل ساياساتتىڭ قولشوقپارىنا اينالدىرادى.

مەنىڭ پوەزيام جوعارىداعى جانە باسقادا تۇسىنىكتەردىڭ ۇستىندە تۇر. تومەندەگى شىعارما «ساياباق» (2003 جىل) پوەماسىنان كەيىن ءوزىمنىڭ جان-دۇنيەمدى ەكىنشى رەت توگىپ-شاشپاي قاعازعا تۇسىرۋگە جاساعان ۇمتىلىسىم دەۋگە بولادى. بۇل دا «اياقتالۋ ءھام باستال».

اۆتور

قۇز باسىنداعى قۇيىن

 

«مەنىڭ جان-ءتانىم توبەمنەن الدەبىر كەڭىستىكتىڭ اشىلعانىن سەزىنگەن ساتتە، مەن ونىڭ پوەزيا ەكەنىن تۇسىنەمىن.»

• ە. دجەنسون

 

اقىرى اتتاپ شىقتىم وزىممنەن، دالا

ءتورت قىبىلام ىشىمدە جانە سىرتىمدا.

بىرەۋى وزەككە، وزىنە تارتادى

ەندى بىرەۋى جولدار...

(قاعاز بەتىندە تەرەڭگە تارتقانداي،

ولەڭنىڭ سوزدەرى ءوشىپ بارادى.)

قاراڭعىلىقتان دا قارا جانار اربايدى.

 

قۋراعان اعاشتىڭ باسىندا

قارعالار وتىر قارايىپ.

تاڭ شاپاعىندا شۋلاي باستادى،

ءبىرى ۇشىپ، ءبىرى قونىپ.

اپپاق قاردىڭ بەتى شيمايلانىپ كەتتى،

قالىقتاعان قارا كولەڭكەلەر كوشىپ.

 

كەنەتتەن تەرەزەنى يتەرىپ اشقانداي

كوزىڭدى اشساڭ،

جارىق نۇردا قورالانىپ التاۋ* تۇر.

ورتالارىندا ساق-ساق كۇلگەن بىرەۋ.

مەيىرگە بولەنگەن ءبىر تامشىدان جارالعان دۇنيە

توپىراقتان ءنار الىپ، وركەن جايسا

تۇلەپ ۇشقان تۇندەي قاراڭعىلىق تامىردان

بىرگە كوتەرىلىپ كەلەدى.

 

كۇزدە باستالعان ءورت يەن قالعان اتىزدى جايلاپ،

كوشەدە شۋلاعان بالالار مويىنىنان قىرقىلعان كۇنباعىستى

دوپ قىلىپ تەۋىپ، ويناپ ءجۇر.

 

دومالاپ بارا جاتقان قۇماردىڭ تاسىنان باستالعان جول

جارتاسقا بارىپ تىرەلسە،

تاڭ الدىندا قۋراعان قاۋىزدا سۋ بەتىنە مالتاپ شىققانداي

ويانامىن.

 

تاس قابىرعانىڭ جارىعىنان جەل كەۋلەپ،

الاقاندا ءومىر سۇرگەن جاندار

اشىق تەڭىزگە شىقتى.

قوقىسىق سالىنعان جاشىكتەن كوتەرىلگەن كوك ءتۇتىن

بەلدەن اسقان كوشپەنەن ارالاسىپ بارادى.

ۋاقىتتىڭ تارازىسىنا ورمەلەپ شىققان جاندار،

كوز سۇيەگىنە قانشا مىسقال توپىراق سياتىنى تۋرالى

شۇيىركەلەسىپ وتىر.

 

شاراپقا قوسىلعان ۋ دا دا

ساعاتتىڭ ءتىلى بار.

ءدال ۋاقىتىندا قوڭىراۋ سوعىلماسا،

راۋشان قاۋاشاعىن جارمايدى.

 

قاسىمدا دالا، قيىردا تەڭىز

ۇزىلگەن كەرۋەننىڭ ۇشىندا اق ساعىم.

توبەمدە اق شاعالا،

ءور تولقىنمەن الىسقان اق كەمە.

شىڭىراۋدا

جۇرەگىمنىڭ ايدىنىندا تەرەڭگە تارتادى ءيىرىم.

 

قورالانىپ وتىرمىز ۋاقىتتىڭ وتىنا جىلىنىپ،

توبەمىزدە تازقارالار ۇشىپ ءجۇر ءۇيرىلىپ.

اعاش اراسىندا ەكى تيىن اسىر سالادى

جيدەككە تالاسىپ،

اندا-ساندا قاراپ قويادى، قاراۋىتقان ورمان جاققا ساقسىنىپ.

 

جەر باۋىرلاعان سوقىر تۇماندى قالقان قىلىپ كۇندەر

وتىرىكتى بويلاپ شەرۋ تارتىپ كەلەدى.

قارا جامىلىپ العان جاندار

قىزىل شىراقتىڭ ءوشۋىن كۇتپەستەن،

جولدى كەسىپ ءوتىپ بارادى.

 

وزەنەن تەرىپ العان مالتا تاستى بىرەۋ

الىسقا لاقتىردى.

كوكجيەكتىڭ ارجاعىندا بۇرىق ەتتى شاڭ.

قاڭىراعان جىم-جىرت بولمەدە

جۇرەڭىمنىڭ سوققان دۇرسىلىنە قۇلاق تۇرەم،

قاعازدان ۇشاق جاساپ ويناپ وتىرمىن،

تۇسىمدە اكەم ەسىكتى جاپتى دا شىعىپ كەتتى.

 

مارىستان كەلگەن سۋرەتتىڭ بەتىندە

ءجۇرمىز توپىرلاپ،

جۇدىرىققا جينالعان داۋىل بارعان سايىن

ەكپىن الىپبارادى.

كىم ءوزىن ءسابي ساناسا،

سونىڭ تاڭى الاۋلاپ اتادى.

 

كوشەدە قاتار كەلە جاتقان ەكەۋدىڭ ءبىرى

كولەڭكەگە اينالدى.

جەردەن كوتەرىلگەن اق قارعا

ءۇمىتتىڭ قاراۋىتقان ورمانىنا قاراي بەتتەدى.

شۋلاعان ەلەستەردىڭ ورتاسىندا وتىرعان مەن

شىلىڭتىر قىستى ءتۇرتىپ وياتتىم.

 

ۇزىلگەن باتپىراۋىقتىڭ سوڭىنان قۋعان بالالار،

جاڭبىرلى ماۋسىمعا جولىقتى.

قاراڭعىدا الىس ساپارعا اتتانعان جولاۋشى

ساحناعا گامەلەتتى ويناۋعا شىقتى.

 

شام تەڭسەلەدى،

مەن دە تەڭسەلەمىن.

قارا ورمان توسىنان تۇرعان جەلدەن شۋلاپ قويا بەرگەندەي.

مۇزدىڭ بەتىندە شيىرلاعان قالامنىڭ ۇشىندا قۇيىن،

توبەمدە تولعان اي بوزارىپ باتىپ بارادى.

 

ءتۇننىڭ جەتەگىندە قىر اسىپ كەتكەن جۇلدىزدار

جىلامايدى، نە كۇلمەيدى.

قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعان سۋرەتتەن اققان بوياۋ

كەشكە جاقىنعى قويۋلانعان كولەڭكەدەن بەتەر

دەمىن ىشىنە تارتادى.

 

جۇرەك سوعادى تىنباي، تىڭداشى

بەيمەزگىل شاقتا داربازانى بىرەۋ قاعىپ تۇرعان جوق پا؟!

توسىننان قاپالاقتاعان اق جوڭقا قار سياقتى،

ءۇمىت -

كوشە شامدارى ءسونىپ جاتىر جىم-جىرت.

 

II

تولقىندار جۇلمالاعان تاۋلاردىڭ وركەشىندەي

تەڭىزدى ەسىپ شىققان تۇيتكىل -

سۋقاراڭعى جاناردا قامالعان قاراڭعى.

2012.08.13.

 

• بۇل ارادا ادام بولمىسىنا قاتىستى جاستىق، قارىتتىق، اۋرۋ، سۇلۋلىق، كورىكسىزدىك جانە ەكىجۇزدىلىك تۋرالى ايتىلىپ وتىر. ولاردىڭ ورتاسىندا تۇرعان ادامعا ءتان ءناپسى. ادام اتا مەن حاۋانانى ەدەنباعىنان الىستاتقان ءناپسى ءبىزدىڭ زامانىمىزدا تىپتەن ءورشىپ، اۋىزدىعىن جىرىپ، ارناسىنان تاسىپ تۇر.

"اباي-اقپارات"