پرەزيمدەنتىمىز ق.توقاەۆ ءوزىنىڭ جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋلارىندا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ تۋرالى ءوز وي-تاجىريبەسىمەن ءبولىسىپ، ۇكىمەتكە ءتيىستى تاپسىرمالار بەرىپ كەلەدى. جولداۋعا قولداۋ جاساۋدان الماتىلىق ۇستازدار قاۋىمى ەش تارتىنعان ەمەس.

قاشاندا حالقىمىز بالالارىن وقىتاتىن ۇستازعا ۇلكەن قۇرمەتپەن قاراعان. شاكىرتتىڭ ۇستازدان العان ءتالىم-تاربيەسى ونىڭ بولاشاعىنا جول سىلتەپ وتىرعان. سوندىقتان بولار «ۇستازى مىقتىنىڭ – ۇستانىمى مىقتى» دەيدى قازاق دانالىعى. وسى دانالىقتى قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنداعىلار بەرىك ۇستانىپ كەلەدى.

رەسپۋبليكامىزداعى ساتىلانا جالعاساتىن «بالاباقشا – مەكتەپ – كوللەدج – جوعارى وقۋ ورنىندا» بەرىلەتىن ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ قاينار كوزى ۇستازدىڭ ورەسىنە، بىلىمدىلىگىنە بايلانىستى ەكەندگى ەش داۋ تۋدىرمايدى.

مۇعالىمنىڭ جەكە باستىق قۇقىعى، بەدەلى، الەۋمەتتىك جاعدايى زاڭمەن بەكىتىلىپ، ۇلكەن قۇرمەت كورسەتىلگەن كەزدە عانا، ولارعا قويىلاتىن كاسىبي تالاپ تا ارتا تۇسەدى. احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ: «مەكتەپتىڭ جانى – مۇعالىم. ول قانداي بولسا، مەكتەپ تە سونداي بولماقشى. ياعني، مۇعالىم ءبىلىمدى بولسا، بالالار مەكتەپتەن تەرەڭ ءبىلىم الىپ شىقپاقشى. سولاي بولعان سوڭ، ەڭ اۋەلى مەكتەپكە كەرەگى – ءبىلىمدى، پەداگوگيكا، مەتوديكادان حاباردار، جاقسى وقىتا بىلەتىن مۇعالىم»، - دەگەن ءسوزى بۇگىنگى ۇستازعا قويىلاتىن تالاپتى ءدوپ باسىپ تۇر. بۇدان بولەك ەرەك ءبولىپ ايتار دۇنيە ۇلت ۇستازدارىنىڭ مەرەيىن ءوسىرىپ، مارتەبەسىن كوتەرۋگە باعىتتالعان تاريحي شەشىم «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ دەر ەدىك.

تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى وتاندىق ءبىلىم بەرۋدە جيناقتالعان تاجىريبەلەردى تالداپ، سارالاپ قاراساق، ەلىمىزدەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى الەمدىك ستاندارتقا جاقىنداپ قالعانىنا كوز جەتكىزە تۇسەمىز. وسىنىڭ بارىنەن الماتى قالاسىنىڭ مۇعالىمدەرى تىس قالعان جوق، ايتا باسقالارعا نوقتا اعا بولا بىرگەنى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن عانيبەت.

ەلىمىزدە جاڭا مەكتەپتەر سالۋ، ولاردى زاماناۋي اقپاراتتىق تەحنيكالارمەن جابدىقتاۋ ءىسى جەدەل جۇزەگە اسىرىلدى. وتكەن 30 جىلدا ەلىمىزدە 1800-دەن استام مەكتەپ، 2 مىڭنان اسا مەكتەپكە دەيىنگى بالالار مەكەمەلەرى، بالاباقشالار سالىندى. دارىندى بالالارعا ارنالعان نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى جۇيەسى قۇرىلىپ، ەلىمىزدە 20-دان اسا زياتكەرلىك مەكتەپتەر سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى.

30 جىل ىشىندە ەلىمىزدە «ءبىلىم بەرۋ تۋرالى» (1993ج), «ءبىلىم تۋرالى» (1999ج), «عىلىم تۋرالى» (1999 ج) جاڭا زاڭدار مەن سول زاڭدارعا بايلانىستى ۇكىمەتتىڭ قاۋلى-قارارلارى جانە ەلىمىزدەگى ءبىلىم سالاسىن دامىتۋعا باعىتتالعان 6 مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلداندى. سول جىلدارى وسى زاڭدار مەن قاۋلىلاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن الماتى قالاسى بويىنشا ۇلكەن ايتۋلى ءىس-شارالار اتقارىلدى: سارالاۋ-ساراپتاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالار مەن عىلىمي ءىس-شارالار وتكىزىلدى.

ەگەمەندىك جىلدارىندا الماتى قالاسىنىڭ ءبىلىم جۇيەسى دە تۇبەگەيلى جاڭاردى. وسى جىلدار ىشىندە قالادا 40 جۋىق جاڭا مەكتەپ، بۇرىنعى مەكتەپتەرگە قوسىمشا 38 قوسالقى عيماراتتار، 60 استام جاڭا بالاباقشا سالىنىپ، ءبارى دە جاڭا جيhازدارمەن، كومپيۋتەرلەرمەن، باسقا دا اقپاراتتىق تەحنيكالارمەن جابدىقتالدى. جاڭادان 38 636 وقۋشى ورنى جاساقتالدى. قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى 70-كە جەتتى. قازىر 100 مىڭنان استام وقۋشى قازاق مەكتەپتەرىندە ءبىلىم الۋدا. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا مودەلى قۇرىلدى. ورتا ءبىلىم جۇيەسى جەكە مەكتەپتەرمەن، ليتسەيلەرمەن، گيمنازيالارمەن، دارىندى بالالارعا ارنالعان مامانداندىرىلعان مەكتەپتەرمەن تولىقتى. بارلىق سىنىپ 100 پايىز جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنىنا كوشتى. الماتىدا ەكى باعىت بويىنشا نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى جۇمىس ىستەۋدە. جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ مازمۇنى بويىنشا وقىتاتىن بۇل مەكتەپتەردىڭ ءىس-تاجىريبەسى بۇكىل ءبىلىم جۇيەسىنە تاراتىلۋدا.

جاس ۇرپاققا ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋ، وقۋ-تاربيە ۇدەرىسىنە الەمدىك يننوۆاتسيالاردى ەنگىزۋ، ءبىلىم ۇيالارىن كومپيۋتەرلەرمەن، اقپاراتتىق تەحنيكالارمەن جەتكىلىكتى جاساقتاۋ، تاۋەلسىز ەلگە لايىقتى جاڭا وقۋلىقتار ەنگىزۋ، ۇستازداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ، جاڭا ءبىلىم باعدارلامالارىن ازىرلەۋ ماسەلەلەرىن ءبىرىنشى كەزەككە قويعانى ءالى ەسىمىزدە.

تىم ارىعا بارماي، كەشە عانا كوز الدىمىزدا وتكەن تاريحقا كوز جىبەرسەك، 2002 جىلدان باستاپ وتاندىق ارنايى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وڭالتۋ ورتالىقتارى، پسيحولوگيالىق-پەداگوگيكالىق تۇزەتۋ كابينەتتەرى سياقتى جاڭا قۇرىلىمدار پايدا بولا باستادى. الماتى قالاسىندا دا مۇنداي ارنايى جۇيەلەر كوپتەپ اشىلىپ، مەكتەپ مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋعا ايىرىقشا كوڭىل ءبولىندى. قالادعا ورتا ءبىلىم جۇيەسىندە پەداگوگ-ماگيسترلەر سانى ارتا ءتۇسۋى دە ءبىلىم ساپاسىنا اسەرىن تيگىزۋدە دەسەك، بۇل ءدال تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى الماتىلىقتاردىڭ باستى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى دەۋگە بولادى.

وسى ارالىقتا الماتى قالالىق ءبىلىم باسقارماسى جانىندا ءبىلىم ۇيىمدارى ءۇشىن ونلاين كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىراتىن رەسۋرستىق ورتالىق اشىلىپ، قالا مەكتەپتەرىنىڭ ءپان كابينەتتەرى ارنايى جابدىقتارمەن تولىق جابدىقتالدى. ۇستازدار قاۋىمى پراكتيكالىق ساباقتار مەن زەرتحانالىق جۇمىستار اتقارۋعا تولىق مۇمكىندىككە يە بولا الدى.

بۇدان بولەك قالالىق ءبىلىم باسقارماسى «الماتى قالاسىنىڭ ۇزدىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى» جانە «قالانىڭ ۇزدىك مۇعالىمى» بايقاۋ كونكۋرستارىن ءجيى وتكىزىپ تۇرادى. ونىڭ جەڭىمپازدارى پاتەر، اۆتوكولىك جانە اقشالاي سىيلىقتارمەن ماراپاتتالىپ ءوز ەڭبەگىنىڭ جەمىسىن كورۋدە. زامان تالابىنا ساي قالا مەكتەپتەرىنىڭ ءبارى بەينەباقىلاۋ قۇرىلعىلارىمەن قامتىلعان، ينتەرنەت جەلىسى تۇراقتى جۇمىس ىستەيدى.

اتالعان ۋاقىت شەڭبەرىندە قالاداعى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەگە مەملەكەتتىك تاپسىرىس بەرۋ ءىسى زاڭداستىرىلىپ، مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردى ليتسەنزيالاۋ ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىلدى. «بالبوبەك» (1996 ج.), «قاينار» (2007ج.), «العاشقى قادام»، «زەرەك بالا»، «ءبىز مەكتەپكە بارامىز» سياقتى وتاندىق باعدارلامالار الماتى قالاسى بويىنشا جەمىستى جۇمىس ىستەۋدە.

سونىمەن بىرگە قالا بويىنشا مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ تولىققاندى مودەلى جاسالىپ، بالالاردى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدارمەن قامتۋ اياسى كەڭەيە ءتۇستى. مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا بالالارعا ورىن ءبولۋدىڭ اشىقتىعى مەن ۇتقىرلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قالادا جانە باسقا دا ايماقتاردا بالاباقشالارعا جولداما ءبىلىم باسقارمالارى مەن بولىمدەرىنىڭ قاتىسۋىنسىز اۆتوماتتى تۇردە بەرىلەتىن بولدى. بالاباقشانى اتا-انالاردىڭ ءوز بەتتەرىنشە تاڭداۋ ەركىندىگى بەرىلۋى بۇل مەكەمەلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرا تۇسۋدە.

ارينە، قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ قامقورلىعىنداعى ءبىلىم جۇيەسى بۇدان بىلاي دا زور تابىستارعا جەتە بەرەتىنى ءسوزسىز. وعان الماتى قالاسى بويىنشا ءبىلىم سالاسىنداعى قارقىندى ىستەر كۋا.

Abai.kz