سامارقاندا وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆتىڭ توراعالىعىمەن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ونلاين جانە وفلاين فورماتىنداعى 23-ءشى ءسامميتى ءوتىپ جاتىر.

وتىرىستى وتكىزۋدىڭ باستى ماقساتى – ۇيىم شەڭبەرىندە كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ مەن نىعايتۋ، بيزنەس ماسەلەلەرى بويىنشا پىكىر الماسۋ، قاتىسۋشى ەلدەردىڭ سەرىكتەستەرىمەن ساۋدا-ەكونوميكالىق سالادا تۇراقتى جانە ۇزاق مەرزىمدى ىنتىماقتاستىقتى جولعا قويۋ.

جيىنعا شىۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، شىۇ اتقارۋشى حاتشىسى، وزبەكستان، ءۇندىستان، قازاقستان، قىرعىزستان، قىتاي، پاكىستان، رەسەي، تاجىكستان باسشىلارى قاتىستى. ودان بولەك بەلارۋس، يران، مونعوليا باقىلاۋشى ەلدەر رەتىندە قاتىستى.

سامميتكە قۇرمەتتى قوناق رەتىندە شاقىرىلعان ەلدەردىڭ ىشىندە تۇركيا، ءازىربايجان، ارمەنيا، تۇركمەنستان بار. الايدا ارمەنيا باسشىسى جيىنعا كەلگەن جوق.

وزبەكستان پرەزيدەنتى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى شي ءجينپيڭدى ءوزى الدىنان شىعىپ، ءسان-سالتاناتىمەن قارسى الدى. قالعان مەملەكەت باسشىلارىن سامارقاند قالاسىنىڭ حالىقارالىق اۋەجايىندا وزبەكستان پرەمەر-ءمينيسترى ابدۋللا اريپوۆ قارسى الدى.

شاۆكات ميرزيوەۆ قىتاي پرەزيدەنتىن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى مەملەكەتتىك ناگراداسى – «ولي داراجالي دўستليك» وردەنىمەن ماراپاتتادى.

ماراپاتتى تابىستاي وتىرىپ، وزبەكستان باسشىسى قىتاي توراعاسىنىڭ عاسىرلار بويعى دوستىق پەن جان-جاقتى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى نىعايتۋعا، سەنىم مەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى تەرەڭدەتۋگە، حالىقتارىنىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق جانە مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋگە قوسقان زور ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.

«قىتاي كوشباسشىسىنىڭ بىرلەسكەن كۇش-جىگەرى مەن ەرەكشە نازارىنىڭ ارقاسىندا بۇگىندە وزبەك-قىتاي قارىم-قاتىناسى بۇرىن-سوڭدى بولماعان جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىلىپ، كەمەلدەندى»، - دەدى ميرزيوەۆ.

قىتاي باسشىسى وزبەكستاننىڭ شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا توراعا رەتىندەگى قىزمەتىن جوعارى باعالادى جانە شاۆكات ميرزيوەۆتى قىتايعا ساپارلاۋعا شاقىردى.

قىتاي توراعاسىنىڭ وزبەكستانعا ساپارى اياسىندا 15 قۇجاتقا قول قويىلدى، سونداي-اق 15 ميلليارد دوللاردىڭ كەلىسىمدەرىنە قول قويىلدى.

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءسامميتى اياسىنداعى قىتاي توراعاسى شي جينپيڭمەن كەلىسسوزدەر كەزىندە پەكيننىڭ ۋكرايناعا قاتىستى ۇستانىمىن جوعارى باعالايتىنىن ايتتى.

«اۋمالى-توكپەلى كەزەڭگە قاراماستان، رەسەي مەن قىتايدىڭ دوستىعى وزگەرىسسىز قالادى»، -دەدى ول. سونداي-اق پۋتين «ءبىر قىتاي» قاعيداتىن جاقتاپ، «تايۋان بۇعازىنداعى اقش-تىڭ ارانداتۋ ارەكەتىن» ايىپتادى.

ءوز كەزەگىندە قىتاي باسشىسى شي جينپيڭ: «ۇنەمى وزگەرىپ وتىراتىن الەمگە، داۋىرگە جانە تاريحقا تاپ بولعان قىتاي مەملەكەتى رەسەيمەن بىرگە الەۋمەتتىك تولقۋلارعا تولى الەمگە تۇراقتىلىق ورناتۋعا، قۋانىش اكەلۋگە كۇش سالاتىن جەتەكشى ءرولدى اتقارۋعا دايىن»، - دەدى.

جيىن بارىسىندا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆكە قوناقجايلىعى مەن سامارقاندتاعى شىۇ-نىڭ كەزەكتى ءسامميتىن جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن العىس ايتتى.

قازاقستان پرەزيدەنتى شىۇ ءوزىنىڭ امبەباپتىعى مەن ءوزارا ىنتىماعىنىڭ ارقاسىندا قازىرگى زاماننىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوسا الادى جانە قوسۋعا ءتيىس دەپ ەسەپتەيدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ شاعىن قۇرامداعى وتىرىستا شىۇ قىزمەتىنىڭ قازىرگى كەزەڭدەگى باسىم باعىتتارى تۋرالى كوزقاراسىن ءبىلدىردى.

بيىلعى جىلعى ءسامميتتىڭ ەرەكشەلىگى – يران يسلام رەسپۋبليكاسى شىۇ-عا مۇشەلىككە ءوتىپ جاتىر.

يران – 1979 جىلدان باستاپ يران يسلام رەسپۋبليكاسى بولىپ جاريالانعان، 83 ميلليون حالقى بار، ازيانىڭ وڭتۇستىك-باتىسىندا ورنالاسقان مەملەكەت. الەمدەگى ساناۋلى ءدىني مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى يراننىڭ نەگىزگى ەكونوميكاسى مۇناي مەن گاز وڭدەۋ سالاسىنا نەگىزدەلگەن. ول ەكسپورتتىڭ 90 پايىزىن الادى. اۋىل شارۋاشىلىعى ناشار دامىعان. ونەركاسىپكە قاجەتتى قۇرال-جابدىقتاردىڭ بارلىعىن دەرلىك شەتەلدەن ساتىپ الادى. نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرى: گەرمانيا، جاپونيا، ۇلىبريتانيا، يتاليا، اراب ەلدەرى، تۇركيا، قازاقستان. قازاقستانمەن ديپلوماتيالىق بايلانىس 1992 جىلدان باستاپ ورناتىلعان. يران يسلام رەسپۋبليكاسى ءالى كۇنگە دەيىن اقش سالعان سانكتسيالاردىڭ قۇرساۋىنان شىعا الماي وتىر. يراندا يادرولىق قارۋ بار دەپ ەسەپتەلەدى، دەگەنمەن ەل بيلىگى ونى جوققا شىعارعان.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz