قازاقستان پرەزيدەنتى
                                                       ق.ك.توقاەۆ مىرزاعا

اشىق حات

قۇرمەتتى قاسىم-جومارت!

جاس ارامىزدىڭ الشاقتىعىنا قاراي وزىڭە «سەن» دەپ سويلەگەنىمە رەنجىمەسسىڭ دەپ ويلايمىن.

كەراۋىزدار داتتاپ جۇرگەن كەشەگى كەڭەس داۋىرىندە كىمگە كىمنەن بولسىن ءوتىنىش، ۇسىنىس، ارىز-شاعىم حات كەلسە، وعان ءبىر اپتادان اسىرماي جاۋاپ قايتارۋ مىندەت بولعانىن بىلەسىڭ. ول، ارىدان ايتقاندا: مەملەكەتتىك، قوعامدىق ءتارتىپ ەدى، بەرىدەن ايتقاندا: قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءبىرىن ءبىرى    سيلاۋى ەدى. ەل تىرلىگى ماسەلەلەرىنىڭ كوبى سول حاتتار ارقىلى انىقتالىپ، ءتيىستى شەشىمى جاسالىپ جاتاتىن. وكىنىشكە قاراي، بىزدە سول ءتارتىپ تاۋەلسىزدىك بۇيىرىسىمەن كەرەك بولماي قالدى. جۇرتشىلىق: قايدا، كىمگە نە تۋرالى جات جازساق تا، جاۋاپسىز كەتەدى، دەيتىن بولدى. ءيا،بۇگىندە  سولاي.

بۇل قۇبىلىسقا ءوزىم كۋا ەكى ءجايتتى ايتايىن. ءبىرىنشىسى: كەزىندە پرەزيدەنت ن.نازارباەۆقا ون شاقتى حات جىبەردىم. باسپايدامدى كوزدەگەن جوقپىن، قوعامداعى كەلەڭسىزدىكتەر تۋرالى پىكىرلەرىمدى مالىمدەدىم. بىرەۋىنە عانا جاۋاپ كەلدى. سەمەي اتوم پوليگونىن جابۋ كۇرەسىن كرەمل تورىندەگى م.گورباچەۆقا  جانپيدالىق تالاپ حات جازۋمەن باستاعان، حالىقتىڭ، اتوم-يادرولىق قارۋ-جاراققا قارسى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قولداۋى ناتيجەسىندە ماقساتىنا جەتكەن  كەشىرىم بوزتاەۆتىڭ (سەمەي وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ  1-حاتشىسى) تاريحي ەڭبەگى ول مارقۇم بولعاننان كەيىن ادەيى ۇمىتتىرىلىپ، پوليگوندى ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ «نەۆادا-سەمەي» قوزعالىسى «جاپقانى» جايىندا داقپىرتتىڭ دۋىلداتىلعانى  ادىلەتسىزدىك ەكەنىن ايتقانىما. 2009-جىلى ماۋسىم ايىنىڭ  19-كۇنى، «كەشىرىمنىڭ كىناسى نە؟ كوشىرمەلەرى: «ەگەمەن قازاقستان»، «سەمەي تاڭى» گازەتتەرىنە» دەپ.  جاۋاپ كەلدى. مەملەكەتتىك حاتشى قانات ساۋداباەۆتان: الاي عوي، بىلاي عوي...  وتكەن ءىستى ايتا بەرىپ قايتەمىز، دەگەن سىرعىتپالاعان. «مەنىڭ دوسىم – ولجاستى» (ن.نازارباەۆ) قورعاشتاپتى. «اقيقاتتان ارى-بەرى اتتاعىش ولجاس سۇلەيمەنوۆ جاقتاي بەرەتىندەرىڭ تاعى دا بەلگىلى بولدى، مەيىلدەرىڭ» دەپ جاۋاپ قايىردىم.

باستالىپ قالعان بۇل ءجايتتى جالعاستىرايىن. العان ماعلۇماتىڭ تولىق بولعانى ءجون عوي.

سول قورعاشتاۋدان كۇنى بۇگىنگە دەيىن سەمەي پوليگونىنا بايلانىستى ىشكى جيىن-جينالىستاردا، گازەتتەردە، سىرتقى ينتەرنەت ماتەريالدارىندا «كەشىرىم بوزتاەۆ» دەگەن اتى-ءجون» اتالمايدى.  بارلىعىندا: «سەمەي اتوم-يادرولىق پوليگونىن قايراتكەر اقىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ جاپتى». بۇل «شىندىقتىڭ شارىقتاۋىنا» اقىننىڭ ءوزى ىنتالى، سەبەپشى ەكەنى ءسوزسىز.

كەشىرىم بوزتاەۆتىڭ 1992-جىلى شىققان «سەمەي پوليگونى» كىتابىندا مىناداي ايعاق بار:

“...پوليگوندى جاپتىرۋ كۇرەسىمنىڭ باستالۋىنان اياقتالۋى الدەقايدا قيىن بولدى. ءاۋ باستا جۇرتشىلىققا ارقا سۇيەپ، ءوزىمدى قولدايتىنىنا نىق سەنىپ، قۋاتتانىپ كىرىستىم. ەندى ءوزىم مۇددەسىن قورعاعانداردىڭ، وكىمەتپەن تەكەتىرەسكە بىرگە شىققانداردىڭ كوزدەرىنە سۇيەل بولا باستاعاندايمىن. وكپەك جەلدىڭ قاي جاقتان سوققانىن ءبىلدىم. ول ەڭ الدىمەن قوعامدىق قوزعالىس جەتەكشىلەرىنەن باستالدى. ولاردىڭ كەيبىرەۋى، ءتىپتى سەمەيگە ات ءىزىن ءبىرىنشى رەت سالسا دا، باياعى يۋلي تسەزارشە: - باردىم، كوردىم، جەڭدىم! - دەپ شىعا كەلدى (و.سۇلەيمەنوۆتى مەڭزەگەنى، - ع.ق.).

پوليگوندى جابۋ ماسەلەسى شەشىلۋگە جاقىنداعاندا، وكىنىشكە قاراي، باسقا ءبىر ماسەلەنىڭ شەتى – بۇل كىمنىڭ ەڭبەگى دەگەن سۇراق قىلتيدى. «نەۆادا – سەمەي» قوزعالىسىنىڭ عانا ارقاسىندا وسىلاي بولدى!» دەگەن سىڭارجاق جارناما ءباسپاسوز بەتىن قايىزعاقشا باسىپ كەتتى. قوزعالىستىڭ ءاربىر   ارەكەتى اسپانداتا ماداقتالدى. ونىڭ بەلسەندىلەرى (اراسىندا كەزدەيسوق جۇرگەندەر  دە بار)  قوزعالىسقا  باسقاشا باعىت بەرە باستادى: ولار وزدەرىنىڭ مىندەتى سەبەپتى-سەبەپسىز جيىن-جينالىستى وتكىزە بەرۋ دەپ ءبىلدى. جالعان دەرەك تاراتىپ  جىبەرەتىن دە بولدى. جينالىسقۇمارلىق كەۋدەمسوق جەلپىنىسكە، جۇلقىنىسقا  اينالىپ، ءومىر شىندىعىنان اۋىتقىپ كەتۋگە اپارىپ سوقتى».

بۇل اقيقات ءسوز اقىندى، ارينە، كىجىندىردى. مانسۇقتاۋعا ءداتى جوق. ءبىر ساۋساعىن بۇگىپ تىندى. كەشىرىم كوز جۇمعان سوڭ (1999 ج.) ەسە قايتارۋعا كىرىستى. اقىرىندا، 2005-جىلى، «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىندە جاريالانعان سۇحباتىندا ءتىلشىنىڭ سۇراعىنا وراي: «دا، ون بىل پەرۆىم سەكرەتارەم وبكوما، نو نە بولەە توگو. ي ۋج ۆو ۆسياكوم سلۋچاە، سرەدي پەرۆىح بورتسوۆ  زا  زاكرىتيە پوليگونا ەگو نە ۆيدەلي», دەپ دۇڭك ەتتى. ودان اسقان سوراقىلىعى – «…شيفروگرامما نە موگلا بىت اۆتورسكيم پرويزۆەدەنيەم سەكرەتاريا وبكوما… ەسلي بى ك.بوزتاەۆ سام سگورياچا  دودۋمالسيا دو تاكوي ساموستوياتەلنوستي، ون ۆ توت جە ۆەچەر ليشيلسيا بى سۆوەگو پوستا»، دەپ كويتكەنى.

مەن بۇدان وتكەن بەتپاقتىقتى، يمانسىزدىقتى ەستىگەن دە ەمەسپىن.

ەكىنشى  جايت:

«قۇرمەتتى قاسىم-جومارت!

دەنىڭە ساۋلىق، وتباسىڭا امانشىلىق، قىزمەتىڭە ابىروي تىلەي وتىرا ايتپاعىم: كەشىرىم بوزتاەۆتىڭ، ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ كىم بولعاندارىن جاقسى بىلەتىنىڭە ءشۇبام جوق. كەشىرىمگە «قازاقستاننىڭ حالىق قاھارمانى»، انۋارعا «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» اتاعى ابدەن لايىق.

كەشىرىم حاقىنداعى كىتابىم الداعى اپتادا شىعادى. انەكەڭ حاقىنداعى جيناعىم دايىن. 1996-جىلدان باستاپ «بيلىككە جاقپاعانداردىڭ تىزىمىنە» ىلىگىپ، سودان بەرى كىتاپتارىمدى ءبىر جەكەمەنشىك باسپادان ءوز قاراجاتىما شىعارىپ ءجۇرمىن. تيراجدارى 20-25 دانادان. جۇرتشىلىققا جەتپەيدى. دوس-جولداستارىما سيلىق بولادى.  بۇل احۋالىمدى جاڭا مينيستر داۋرەن اباەۆقا جازدىم (15. 02. 2022 ج.). اپپاراتىنان جازباشا، اۋىزشا جاۋاپ بولدى، ەشتەڭە تۇسىنە المادىم دا، ولاردىڭ دا، ءوزىمنىڭ دە باسىمدى اۋىرپاۋدى ءجون كوردىم.

راس، 2011 جانە 2016 جىلدارى ەكى كىتابىم شىقتى. «قازاقپارات»، «فوليانت» باسپالارىنان. ديرەكتورلارى تەلەفون ارقىلى تانىسىپ، قولجازبالارىمدى سۇراپ الدى. ول قۇرمەتتەرىنە شەكسىز ريزا بولدىم.

اتالعان كىتاپتارىمدى وقۋعا ۋاقىت تابا الارسىڭ، مەنىڭ پىكىرىممەن كەلىسەسىڭ دەپ ويلايمىن. ناقتى دەرەكتەر بويىنشا جازىلدى. ەكەۋىنىڭ دە قازاقتىڭ پەرزەنتى، ازاماتى بولعاندارىنا عاجاپتانا سۇيىنبەۋ مۇمكىن ەمەس!

كىتاپتارىم ءوز قولىڭا ءتيۋى ءۇشىن قاي ادرەسكە جىبەرۋىم قاجەت، سونى كومەكشىڭ جازىپ جىبەرگەي.

عابباس قابىشۇلى. 20.06.2022 ج.»

قۇرمەتتى قاسىم-جومارت!

وزىڭە عانا ارنالعان  حاتىمنىڭ (20. 06. 2022 ج.) قولىڭا تيمەگەنى مە؟ ويتپەسە، قايدا، كىمگە بەرىلدى ەكەن؟ مەنىڭشە، بيلىك باسشىلارىنا جازىلعان حاتتاردى «سورتتايتىن» قىزمەتكەرلەر توبى بار دا، حاتتىڭ تاعدىرىن  سولار شەشە بەرەدى. ولاي بولماسا، مىسالى، بىلتىر جىل اياعىندا ساعان، پرەمەر-مينيسترگە، پارلامەنتتىڭ سەنات، ءماجىلىس توراعالارىنا; ءبىلىم جانە عىلىم مينيستەرىنە; بيىل پرەمەر-مينيسترگە  ارنايى جولداعان حاتتارىما بىردە- ءبىر  جاۋاپ كەلمەدى. پرەمەر-مينيستر ءا.سمايىلوۆقا جازعانىمدا وسى حاتىمنىڭ باستالۋىندا وزىڭە ايتقانىمداي، كەلىپ تۇسكەن حاتقا ۋاقتىلى جاۋاپ قايتارۋ مىندەتتەلگەن كەڭەستىك ءتارتىپتى رەسمي ورالتۋدى ۇسىندىم.   يا، ورالتۋ قاجەت. بيلىك حالىقتى سيلاسا،  وزارا تۇراقتى بايلانىستا بولسا، وتكەن 30 جىلداعى: پاراقورلىق، جەمقورلىق، ۇرلىق-قارلىق، سايقالدىق الداۋ-ارباۋ، جالاقورلىق پەن پالەقورلىق، زورلىق-زومبىلىق، قيساپسىز قىمباتشىلىق، ءمانسىز ماقتان، جەلكەندى جاعىمپازدىق «بازارى» حالىقتى تيتىقتاتپاس ەدى.

عابباس قابىشۇلى.

(20.08.2022 ج.) 

Abai.kz