بۇگىنگى كۇنى كوپۇلتتى، دەموكراتيالى، قۇقىقتىق مەملەكەت قازاقستان حالقىنىڭ  ماقسات-مۇددەلەرىنە وراي تالاپتارىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ءارتۇرلى قوعامدىق ۇيىمدارعا بىرىگۋى زاڭدى دۇنيە. ەلىمىزدە ادام مەن ازاماتتىڭ اسا ماڭىزدى كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىنىڭ ءبىرى ونىڭ بىرلەسۋ بوستاندىعى. بۇل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 23-بابىندا جازىلعان. قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتى زاڭمەن رەتتەلەدى.

زاڭناماعا سايكەس، قازاقستاندا بەلگىلى ءبىر ماقساتى بار، ەرىكتى ازاماتتاردان قۇرالعان، مەملەكەت زاڭىنا قايشى كەلەتىن ءىس-ارەكەتكە جول بەرمەيتىن ساياسي پارتيالار، كاسىپوداق ۇيىمدارى، قوعامدىق قوزعالىستار جانە باسقا دا ۇيىمدار مەن وداقتار قوعامدىق بىرلەستىكتەر دەپ اتالادى. ولاردىڭ قۇقىقتىق جاعدايى 1993 جىلعى 9 ساۋىردەگى «كاسىپتىك وداقتار تۋرالى» زاڭمەن، 1996 جىلعى 31 مامىرداعى «قوعامدىق بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭمەن، 2001 جىلعى 16 قاڭتارداعى ازاماتتىق كودەكس پەن "كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار تۋرالى" زاڭمەن، 2002 جىلعى 15 شىلدەدەگى «ساياسي پارتيالار تۋرالى» زاڭمەن رەتتەلەدى.

قوعامدىق بىرلەستىك – كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمداردىڭ ۇيىمدىق-قۇقىقتىق نىساندارىنىڭ ءبىرى. قوعامدىق بىرلەستىكتەر تۋرالى زاڭنىڭ 2-بابىنا سايكەس، قوعامدىق بىرلەستىكتەر كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار بولىپ سانالادى. "كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىم" (كەۇ) تەرمينولوگياسىنىڭ نەگىزىندە ەكونوميكامەن، بيزنەسپەن جانە پايدا تابۋمەن بايلانىستى ەمەس الەۋمەتتىك بەلسەندىلىك سالاسىنىڭ ىقتيمال انىقتامالارىنىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرىلاتىن بريتاندىق «non-commercial» تەرمينىنىڭ ماعىناسى جاتىر. قازىرگى كەزەڭدە بۇل سالا كوبىنەسە مەملەكەت پەن بيزنەستەن كەيىنگى ء"ۇشىنشى سەكتور" دەپ اتالادى.

قازىرگى كۇنى قازاقستاندا 80-نەن اسا قوعامدىق ۇيىمدار مەن قوزعالىستار بار. ولاردىڭ ارقايسىسى ءوز ماقسات-مىندەتىنە وراي جۇمىس ىستەپ كەلەدى.

1980 جىلداردىڭ اياعى مەن 1990 جىلداردىڭ باسىنداعى ەلدە بولعان ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي سالالارداعى رەفورمالار ءارتۇرلى الەۋمەتتىك توپتاردىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ ءۇشىن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ قۇرىلۋىن تالاپ ەتتى. دەموكراتيالىق پروتسەستەر وداقتاس رەسپۋبليكالاردا جۇمىسشىلاردىڭ جاپپاي بىرلەستىكتەر قۇرۋىنا اكەلدى.

قازاقستانداعى العاشقى جانە بۇكىلحالىقتىق قوزعالىستاردىڭ ءبىرى – 1989 جىلدىڭ كوكتەمىندە قۇرىلعان، اقىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ باستاماشى بولعان "نەۆادا-سەمەي" ەكولوگيالىق قوزعالىسى ەدى. "نەۆادا-سەمەي" قوزعالىسى اسكەري ۆەدومستۆولاردان يادرولىق سىناقتاردىڭ "قۇپياسىن" اشۋدى، حالىققا كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋدى تالاپ ەتتى. وسى ماقساتتا قوزعالىس بەلسەندىلەرى پيكەتتەر، دەمونستراتسيالار، حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق عىلىمي كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىردى.

سول جىلدارى مۇحتار شاحانوۆتىڭ باستاماسىمەن ارال ماڭىنداعى تۇرعىندارعا كومەك كورسەتۋ ءۇشىن بالقاش جانە ارال ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميتەت ۇيىمداستىرىلدى. كوميتەت الەمدىك جۇرتشىلىق پەن كسرو ۇكىمەتىنىڭ نازارىن ارال تەڭىزىنىڭ ەكولوگيالىق اپاتىنا اۋدارۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس اتقاردى. سونىڭ دەم بەرۋىمەن، كوپتەگەن قالالاردا، وسكەمەن، الماتى قالالارىندا ايماقتىڭ ەكولوگيالىق تازالىعىن قولدايتىن قوزعالىستار قۇرىلدى.

1989 جىلى ساۋىردە "ادىلەت" اتتى قازاقستاندىق ەرىكتىلەر تاريحي - اعارتۋشىلىق قوعام قۇردى. ۇيىم مۇشەلەرىن گۋمانيستىك، ادامگەرشىلىك يدەيالارى بىرىكتىردى. ولار ادام قۇقىقتارىن بۇزۋ; كەمسىتۋ; وزبىرلىق پەن زورلىق-زومبىلىققا جول بەرۋ سەكىلدى زاڭسىزدىقتارعا قارسى تۇرىپ، ازاماتتىق قادىر-قاسيەتتى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋگە ۇمتىلدى.

1990 جىلدىڭ شىلدەسىندە "ازات" ازاماتتىق قوزعالىسى قالىپتاستى. باستى ماقساتى – قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ەگەمەندىگىن الۋ بولدى. 1991 جىلدىڭ كۇزىندە ازاماتتىق قوزعالىس ءوزىنىڭ ساياسي پارتياسىن قۇردى. 1991 جىلدىڭ كۇزىندە الماتىدا جاڭا قوعامدىق-ساياسي ۇيىم — قازاقستاننىڭ سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى (سدپك) ۇيىمداستىرىلدى. جاستاردىڭ شاعىن توبىنان "الاش" پارتياسى قۇرىلدى. 1990 جىلى تامىزدا "بىرلىك" ۇلتارالىق قوزعالىسى قۇرىلدى. قوزعالىس ۇيىمداستىرۋشىلارى وداقتىق ماڭىزى بار كاسىپورىنداردىڭ عىلىمي-تەحنيكالىق زيالىلارىنىڭ وكىلدەرى ەدى. 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعالار ءۇشىن سوتتالعان ادامدار وزدەرىنىڭ "جەلتوقسان" پارتياسىن قۇردى.

سونداي-اق الەۋمەتتىك، كاسىبي جانە باسقا دا بەلگىلەرى بويىنشا بىرىككەن وداقتار، قوعامدار: اۋعان جاۋىنگەرلەرىنىڭ ۇيىمى، "ادىلەت", "تاۋەلسىز ستۋدەنتتەر وداعى", "ازامات", "اقيكات" جاس قۇرىلىسشىلار مەموريال-قاۋىمداستىعى، قازاقستان مۇسىلمان ايەلدەر ليگاسى جانە ت. ب. ۇيىمدار قۇرىلدى.

سول كەزدە «قازاقستان كوممۋنيستىك» پارتياسى ەڭ مىقتى ساياسي كۇشكە اينالدى. ونىڭ قاتارىندا 1990 جىلدىڭ اياعىندا 800 مىڭعا جۋىق كوممۋنيست بولدى. الايدا پارتيانىڭ بەدەلى ۋاقىت وتە تومەندەپ، رەسپۋبليكالىق پارتيا ۇيىمىنىڭ وكىل سانى 49 مىڭ كوممۋنيستكە ازايدى. كوپشىلىك كوكپ قاتارىنان جاپپاي شىعا باستادى. مىسالى، 1990 جىلى كوكپ قاتارىنان 35 مىڭنان استام ادام ءوز ەركىمەن شىققان، بۇل رەسپۋبليكا كوممۋنيستەرى جالپى سانىنىڭ 4,2 پايىزىن قۇرادى. 1991 جىلدىڭ باسىندا پارتيا قاتارىنان شىعۋ كوبەيدى. بارلىق دەڭگەيدەگى كەڭەس دەپۋتاتتارى اراسىندا كوممۋنيستەر 52,7% قۇرادى.

1991 جىلدىڭ تامىزىندا تۇڭعىش قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ كوكپ وك ساياسي بيۋروسىنىڭ قۇرامىنان شىعاتىنىن جاريالادى. سودان كەيىن قازاقستان كومپارتياسى كوكپ قۇرامىنان شىقتى. 1991 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ پلەنۋمى ءوزىنىڭ توتەنشە سەزىن دايىنداۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىن قۇردى. وسىعان بايلانىستى قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەلەرى ءوز وكىلەتتىكتەرىن توقتاتۋ جانە ورتالىق كوميتەتتىڭ قىزمەتىن توقتاتۋ تۋرالى مالىمدەدى. 1991 جىلى 7 قىركۇيەكتە الماتىدا قازاقستان كومپارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس جانە توتەنشە سەزى اشىلدى. سەزد قازاقستان كومپارتياسىن تاراتۋ جانە جاڭا پارتيا قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. جاڭادان قۇرىلعان پارتيا «سوتسياليستىك پارتيا» دەپ اتالدى. مۇنداي شەشىمدى بۇرىن كسرو-عا كىرگەن بارلىق رەسپۋبليكالاردىڭ كومپارتيالارى دا قابىلدايتىن.

1991 جىلعى 5 قازاندا كوكپ مۇشەلەرىنىڭ ءبىر بولىگى قازاقستان حالىق كونگرەسى پارتياسىن ۇيىمداستىردى. پارتيانىڭ نەگىزگى مىندەتى – پارلامەنتتىك ادىستەردى قولدانۋ ارقىلى ەلدىڭ ودان ءارى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىن جەدەلدەتۋ.  پارتيانىڭ تەڭ توراعالارى بولىپ كورنەكتى قوعام قايراتكەرلەرى، جازۋشىلار ولجاس سۇلەيمەنوۆ پەن مۇحتار شاحانوۆ سايلاندى.

وسىلايشا تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا ەلىمىزدە قوعامدىق قوزعالىستاردىڭ جۇمىسى وركەندەدى. ەگەمەندى ەل بولىپ، شاڭىراعىمىز وزگەلەرمەن تەڭەسكەندە دە قوعامدىق بىرلەستىكتەر، قوزعالىستار توقتاپ قالعان جوق. قازىرگى كۇنى ەل اۋماعىندا رەسپۋبليكالىق، ايماقتىق جانە جەرگىلىكتى قوعامدىق بىرلەستىكتەر قۇرىلىپ، جۇمىس ىستەپ جاتىر.

قازاقستان زاڭىنا سايكەس، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ ماقساتى، مىندەتى مەن قۇقىقتارى قانداي؟ سۇراققا جاۋاپ جازا كەتەيىك.  قازاقستاندا ون التى جاسقا تولعان ازاماتتار ساياسي پارتيالار جانىنداعى جاستاردىڭ قوعامدىق بىرلەستىكتەرىنىڭ مۇشەلەرى بولا الادى. وزگە دە جاستار جانە بالالار قوعامدىق بىرلەستىكتەرى مۇشەلەرىنىڭ جاس شاماسى سولاردىڭ جارعىلارىمەن بەلگىلەنەدى. مۇشەلىككە يە بولۋ جانە ودان ايىرىلۋ ەرەجەلەرى مەن ءتارتىبى قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ جارعىلارىمەن بەلگىلەنەدى. اسكەري  قىزمەتشىلەر، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جانە سۋديالار پارتيالاردا، كاسىپتىك وداقتاردا بولماۋعا، قانداي دا ءبىر ساياسي پارتيانى قولداپ ارەكەت ەتپەۋى ءتيىس. قوعامدىق بىرلەستىك جارعىنىڭ نەگىزىندە جۇمىس ىستەيدى. مۇنداي بىرلەستىكتىڭ قاراجاتى ەگەر ولاردى تولەۋ جارعىدا كوزدەلگەن بولسا، كىرۋ جارنالارى مەن مۇشەلىك جارنالاردان; ەرىكتى جارنالار مەن جينالعان جىلۋدان، جارعىعا سايكەس دارىستەر، كورمەلەر، سپورتتىق جانە باسقا شارالار، لوترەيالار وتكىزۋدەن تۇسكەن تۇسىمدەردەن; وندىرىستىك جانە وزگە دە شارۋاشىلىق قىزمەتتەن الىنعان تابىستان; زاڭ اكتىلەرىندە تىيىم سالىنباعان باسقا تۇسىمدەردەن قۇرالادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ جارعىسىندا : قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ اتاۋى، قىزمەتىنىڭ ءمانى مەن ماقساتتارى; قوعامدىق بىرلەستىككە مۇشەلىك، مۇشەلىككە يە بولۋ جانە ايىرىلۋ ەرەجەسى مەن ءتارتىبى، مۇشەلەردىڭ (قاتىسۋشىلاردىڭ) قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى; قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ ۇيىمدىق قۇرىلىمى، قۇرىلىمدىق بولىمشەلەردىڭ (فيليالدار مەن وكىلدىكتەردىڭ) قۇقىقتىق جاعدايى جانە شەگىندە ءوز قىزمەتىن جۇزەگە اسىراتىن اۋماق; باسشى ورگانداردى قۇرۋ ءتارتىبى، ولاردىڭ قۇزىرەتى مەن وكىلەتتىك مەرزىمدەرى، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن باسشى ورگانى ورنالاسقان ورىن بەلگىلەنەدى.

رەسپۋبليكالىق، ايماقتىق قوعامدىق بىرلەستىكتەردى، شەتەلدىك جانە حالىقارالىق كوممەرتسيالىق ەمەس ۇكىمەتتىك ەمەس بىرلەستىكتەردىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىن (فيليالدارى مەن وكىلدىكتەرىن) مەملەكەتتىك تىركەۋدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ادىلەت مينيسترلىگى جۇزەگە اسىرادى.جەرگىلىكتى قوعامدىق بىرلەستىكتەردى، فيليالدار مەن وكىلدىكتەردى مەملەكەتتىك تىركەۋ مەن قايتا تىركەۋ زاڭدى تۇلعالاردى مەملەكەتتىك تىركەۋ تۋرالى زاڭداردا كوزدەلگەن ءتارتىپ پەن مەرزىمدەردە جۇرگىزىلەدى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەردى تىركەۋ ءۇشىن ول قۇرىلعان كۇننەن باستاپ ەكى اي مەرزىم ىشىندە تىركەۋشى ورگانعا ءوتىنىش بەرىلەدى.وتىنىشكە جارعى، جارعىنى قابىلداعان قۇرىلتاي سەزىنىڭ (كونفەرەنتسياسىنىڭ، جينالىسىنىڭ) حاتتاماسى، بىرلەستىكتى قۇرۋ باستاماشىلارى، باسشى ورگاننىڭ مۇشەلەرى تۋرالى مالىمەتتەر، قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ مارتەبەسىن جانە زاڭدى مەكەن-جايىن، سونداي-اق تىركەۋ الىمىنىڭ تولەنگەنىن راستايتىن قۇجاتتىر قوسا تىركەلەدى.

قوعامدىق بىرلەستىكتى تىركەۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرۋ ءۇشىن بەلگىلەنىپ، دالەلدى سەبەپتەرمەن وتكىزىپ الىنعان مەرزىمدى تىركەۋدى جۇزەگە اسىراتىن ورگان قالپىنا كەلتىرەدى. زاڭداردا كوزدەلگەنرەتتەردە قوعامدىق بىرلەستىك قايتا تىركەلۋگە ءتيىس.

قوعامدىق بىرلەستىكتى، ونىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىن (فيليالدارى مەن وكىلدىكتەرىن) تىركەۋدەن باس تارتۋ زاڭدى تۇلعالاردى مەملەكەتتىك تىركەۋ تۋرالى زاڭدارعا سايكەس جۇرگىزىلەدى.تىركەۋدەن باس تارتۋعا سوت تارتىبىمەن شاعىم جاسالۋى مۇمكىن.

قوعامدىق بىرلەستىكتى قايتا ۇيىمداستىرۋ (قوسۋ، بىرىكتىرۋ، ءبولۋ، ءبولىپ شىعارۋ، قايتا قۇرۋ) ونىڭ جارعىسىندا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن تارتىپپەن قوعامدىق بىرلەستىك ورگانىنىڭ شەشىمى بويىنشا جۇرگىزىلەدى. قوعامدىق بىرلەستىكتى تاراتۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن نەگىزدەر مەن ءتارتىپ بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەر جارعىدا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا بەرىلگەن وكىلەتتىك شەگىندە جۇمىس ىستەيتىن باسشى ورگاندارى ارقىلى قۇقىقتارعا يە بولىپ، وزدەرىنە مىندەتتەر الادى.

جارعىلىق ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قوعامدىق بىرلەستىكتەر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا بەلنگىلەنگەن تارتىپپەن:

ءوز قىزمەتى تۋرالى اقپارات تاراتۋعا;

سوتتار مەن باسقا دا مەملەكەتتىك ورگانداردا، وزگە دە قوعامدىق بىرلەستىكتەردە ءوز مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن بىلدىرۋگە جانە قورعاۋعا;

بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن قۇرۋعا;

جينالىستار،ميتينگىلەر، دەمونستراتسيالار، شەرۋلەر مەن پيكەتتەر وتكىزۋگە;

باسپا قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋعا;

حالىقارالىق كوممەرتسيالىق ەمەس ۇكىمەتتىك ەمەس بىرلەستىكتەرگە كىرۋگە;

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا قايشى كەلمەيتىن وزگە دە وكىلەتتىكتى جۇزەگە اسىرۋعا قۇقىلى.

سونداي-اق قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ زاڭنامادا بەلگىلەنگەن بىرنەشە مىندەتتى اتقارۋعا ءتيىستى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىن، سونداي-اق جارعىدا كوزدەلگەن نورمالاردى ساقتاۋعا;

ءوز مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىنە قاتىستى قۇجاتتارمەن جانە شەشىمدەرمەن ولاردىڭ تانىسۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتۋگە;

اقشا قاراجاتىنىڭ كەلىپ ءتۇسۋى مەن جۇمسالۋى تۋرالى ءوز مۇشەلەرىن حاباردار ەتۋگە;

تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن باسشى ورگان ورنالاسقان جەردىڭ جانە بىرىڭعاي مەملەكەتتىك تىزبەگە ەنگىزىلەتىن مالىمەتتەر كولەمىندە باسشىلار تۋرالى دەرەكتەردىڭ وزگەرگەنى تۋرالى تىركەۋشى ورگانعا حابارلاپ وتىرۋعا مىندەتتى. قوعامدىق بىرلەستىكتەر جارعىلىق ماقساتتارعا قول جەتكىزگەندەي كاسىپكەرلىك قىزمەتتى جۇزەگە اسىرا الادى. كاسىپكەرلىك قىزمەتتى قوعامدىق بىرلەستىكتەر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا سايكەس جۇزەگە اسىرادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتىنەن الىناتىن تابىسقا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىنا سايكەس سالىق سالىنۋعا ءتيىس. قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتىنەن الىناتىن تابىستى قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ مۇشەلەرى (قاتىسۋشىلارى) اراسىندا قايتا بولۋگە بولمايدى جانە ول جارعىلىق ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن پايدالانىلۋعا ءتيىس. قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ ءوز قاراجاتىن قايىرىمدىلىق ماقساتتارعا پايدالانۋعا جول بەرىلمەيدى. قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ جارعىسىندا كوزدەلگەن قىزمەتتى ماتەريالدىق جاعىنان قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى وبەكتىلەر ونىڭ مەنشىگى بولىپ تابىلادى، بۇعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىمەن تىيىم سالنعان وبەكتىلەر قوسىلمايدى. قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ مەنشىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىمەن قورعالادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ مۇلكى ونىڭ مەنشىك قۇقىعىنا جاتادى.قوعامدىق بىرلەستىكتەرگە قاتىسۋشىلاردىڭ بىرلەستىكتەرگە وزدەرى بەرگەن مۇلىككە، سونىڭ ىشىندە مۇشەلىك جارنالارىنا قۇقىقتارى جوق. ولار وزدەرى مۇشەلەرى رەتىندە قاتىساتىن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ مىندەتتەرى بويىنشا جاۋاپ بەرمەيدى، ال اتالعان بىرلەستىكتەر ءوز مۇشەلەرىنىڭ مىندەتتەمەلەرى بويىنشا جاۋاپ بەرمەيدى.قوعامدىق بىرلەستىك تاراتىلعان سوڭ قالعان مۇلىك ونىڭ مۇشەلەرى اراسىندا بولىنىسكە تۇسپەيدى،ءوزىنىڭ جارعىسىندا كورسەتىلگەن ماقساتقا جۇمسالادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەر تۋرالى زاڭداردى بۇزۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن ءتارتىپ بويىنشا جاۋاپ بەرۋگە اكەپ سوقتىرادى. زاڭداردى بۇزعانى ءۇشىن وعان كىنالى زاڭدى جانە جەكە تۇلعالار، سونىڭ ىشىندە مەملەەتتىك ورگانداردىڭ لاۋازىمدى ادامدارى جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ باسشى ورگاندارىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن ادامدار جاۋاپتى بولادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى مەن زاڭدارى بۇزىلعان نەمەسە قوعامدىق بىرلەستىك ءوز جارعىسىندا بەلگىلەنگەن ماقساتتار مەن مىندەتتەر شەگىنەن شىعاتىن ارەكەتتەردى بىرنەشە رەت جاساعان جاعدايلاردا پروكۋراتۋرا، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ ۇسىنۋى نەمەسە ازاماتتاردىڭ ارىزدارى نەگىزىندەگى سوت شەشىمى بويىنشا ءۇش ايدان التى ايعا دەيىنگى مەرزىمگە توقتاتىلا تۇرۋى مۇمكىن.

قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ قىزمەتى توقتاتىلا تۇرعان جاعدايدا وعان بارلىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن پايدالانۋعا، ۇگىت جانە ناسيحات جۇرگىزۋگە، ميتينگىلەر، دەمونستراتسيالار جانە باسقا بۇقارالىق شارالار وتكىزۋگە، سايلاۋعا قاتىسۋعا تىيىم سالىنادى. ونىڭ بانك سالىمدارىن پايدالانۋ قۇقىعى دا توقتاتىلا تۇرادى، بۇعان ەڭبەك شارتتارى بويىنشا ەسەپ ايىرىسۋ، ءوز قىزمەتى ناتيجەسىندە كەلتىرىلگەن شىعىننىڭ ورنىڭ تولتىرۋ مەن ايىپپۇل تولەۋ قوسىلمايدى.

ەگەر قوعامدىق بىرلەستىك ءوز قىزمەتىن توقتاتا تۇرۋعا نەگىز بولعان ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتى قىزمەتى توقتاتىلا تۇراتىن بولىپ بەلگىلەنگەن مەرزىم ىشىندە جويسا، اتالعان مەرزىم اياقتالعان سوڭ قوعامدىق بىرلەستىك ءوز قىزمەتىن قايتا باستايدى. قوعامدىق بىرلەستىك ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتاردى جويماعان جاعدايدا پروكۋراتۋرا، ىشكى ىستەر ورگاندارى، سونداي-اق ازاماتتار ونى تاراتۋ تۋرالى سوتقا ارىز بەرىپ جولدانۋعا قۇقىلى.

وسىلايشا قوعامدىق بىرلەستىكتەر قازاقستان زاڭىنا سايكەس قىزمەتىن جالعاستىرادى.

جالپى ونداعان ادام باستاماشى بولىپ، قۇرىلاتىن بىرلەستىكتەر ءارتۇرلى سالانى دامىتۋ جولىندا جۇمىس اتقارا الادى. ازاماتتاردىڭ بوستاندىعىن قورعاۋ، ساياسي-ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە مادەني سالاعا ارالاسۋ; عىلىمي، تەحنيكالىق، كوركەم شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋ; ءتىل، مادەنيەت، ۇگىت- ناسيحات جۇمىستارىمەن شۇعىلدانۋ; قايىرىمدىلىق قىزمەتى بويىنشا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ; تاريحي-مادەني ەسكەرتكىشتەرلى قورعاۋ; جاستارعا قۇقىقتىق تاربيە بەرۋ; پاتريوتيزم مەن قۇقىقتىق ماسەلەمەن اينالىسۋ; سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ; قورشاعان ورتانى قورعاۋ مەن تابيعات پەن ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى كوتەرۋ.

قورىتا ايتقاندا، قازاقستاندا قوعامدىق بىرلەستىكتەر بولىپ، ساياسي پارتيالار، كاسىپتىك وداقتار جانە ازاماتتاردىڭ زاڭدارعا قايشى كەلمەيتىن، وزدەرىنىڭ ورتاق ماقساتتارىنا جەتۋ ءۇشىن ەرىكتى نەگىزگى قۇرعان باسقا دا بىرلەستىكتەرى تانىلادى.

قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ الدىنا قويعان ماقساتى ونىڭ مۇشەلەرى تابىس تابايىن دەپ ەمەس، وزدەرىنىڭ رۋحاني جانە باسقا دا قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن بىرىگەدى جانە ەڭ باستىسى ادامگەرشىلىك قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن قوعامدى قۇرۋعا تالپىنادى.

Abai.kz