باسى: ويدان تويعا دەيىن

جالعاسى: تۇڭعىشتىڭ قىزىعى مەن قيىندىعى

جالعاسى: ساياساتتىڭ سالقىنى: ءىى چەمپيونات. 1934 جىل. يتاليا

جالعاسى: پوتستسونىڭ قايتالانباس قولتاڭباسى

جالعاسى: تۇتاس ۇلتتى قايعىرتقان گول

جالعاسى: ءالپى ەتەگىندەگى اۋلا فۋتبولى

جالعاسى: ۇلى جاڭالىقتار ۋاقىتى

جالعاسى: گاررينچانىڭ چەمپيوناتى

جالعاسى: ۇرلانىپ-تابىلعان كۋبوك

ءىX چەمپيونات. 1970 جىل. مەكسيكا

الەم چەمپيونى – برازيليا
التىنداتىلعان جۇلدەنىڭ يەگەرى – يتاليا
كۇمىس جۇلدەگەر – گەرمانيا
قولا جۇلدەگەر – ۋرۋگۆاي

تورەشىلەر كارتوچكامەن «قارۋلاندى»

ءىح الەمدىك دوپ دوداسىن ويىنداردىڭ ساپاسى جاعىنان ناعىز ەتالون دەۋگە بولادى. كوپتى كورگەن كونەكوز ماماندار سۇرىپتاعان الەم چەمپيوناتتارى تاريحىنداعى ۇزدىك ماتچتار قاتارىنا 1970 جىلى وينالعان گەرمانيا – انگليا، يتاليا – گەرمانيا، برازيليا – يتاليا سەكىلدى بىرنەشە كەزدەسۋلەردىڭ ەنگەنى سونى بايقاتادى.

بۇل دودانىڭ بۇرىنعىلاردان بىرنەشە ەرەكشەلىگى بولدى. ماسەلەن، تۇڭعىش رەت كوماندالارعا ماتچ بارىسىندا ويىنشى الماستىرۋعا رۇقسات بەرىلدى. فينالدىق تۋرنيرلەر تاريحىندا بۇل مۇمكىندىكتى چەمپيوناتتىڭ بەتاشار كەزدەسۋىندە (مەكسيكا – كسرو – 0:0) كەڭەس قۇراماسى العاشقى بولىپ پايدالاندى: 46-مينۋتتا ۆيكتور سەرەبريانيكوۆتىڭ ورنىنا اناتولي پۋزاچ شىقتى. ءبىر قىزىعى، ول كەزدە الاڭعا شىعاتىن فۋتبولشى نەشىنشى نومىردەگى ارىپتەسىن الماستىراتىنىن تورەشىگە... ءبىر جاپىراق قاعازعا جازىپ بەرەتىن ەدى. سونداي-اق تورەشىلەر وسى تۋرنيردەن باستاپ الاڭعا قالتالارىنا سارى جانە قىزىل كارتوچكا سالىپ شىعاتىن بولدى. بىراق قىزىل كارتوچكا مەكسيكادا مۇلدە قاجەت بولعان جوق، ويتكەنى ويىنشىلار دورەكى قىلىقتارعا ونشا ۇرىنا قويمادى. بۇل – بىردە-ءبىر ادام الاڭنان قۋىلماعان تاريحتاعى ەكىنشى چەمپيونات ەدى. دەگەنمەن العاش قولىنا ۇستاپ تۇرعان سوڭ، قىزىق كوردى مە، بەتاشار كەزدەسۋدە نەمىس تورەشىسى چەنچەر پالەندەي سەبەپ بولماسا دا، توسقالتاسىنداعى سارى كارتوچكانى قايتا-قايتا شوشاڭداتا بەردى. ءسويتىپ، اسا دورەكىلىككە ۇرىنباي-اق ءبىر مەكسيكالىق پەن ءتورت كەڭەس ويىنشىسى ەسكەرتۋ الدى. الەمدىك دوپ دوداسىنداعى تۇڭعىش «سارى قاعاز» گرۋزين كاحي اساتيانيگە كورسەتىلدى.

تورەشىلەردىڭ چەمپيونات ءوتىپ جاتقان ەلدىڭ كومانداسىنا مۇمكىندىگىنشە كومەكتەسۋگە تىرىساتىنى وسىعان دەيىنگى شولۋلارىمىزدا تالاي رەت ايتىلدى. بۇل جولى دا ول ءداستۇر بۇزىلا قويعان جوق، ايتسە دە، كەي جارىستارداعى ماسقارالارمەن سالىستىرعاندا، تۇپكى ناتيجەلەرگە اسا قاتتى اسەر ەتپەدى. تەك مەكسيكا – سالۆادور (4:0) ماتچىندا عانا مىسىرلىق تورەشى كانديل كوپە-كورنەۋ قاتەلىك جىبەردى. 45-مينۋتتا سالۆادورلىقتاردىڭ ايىپ الاڭىنا تاياۋ جەردە ويىن ءتارتىبى بۇزىلدى. تورەشى الاڭ يەلەرىنىڭ ءبىر ويىنشىسىن كىنالى دەپ تاپتى دا، ايىپ دوبىن قوناقتار تەبەدى دەپ بەلگى بەردى. ءسويتىپ تۇرعاندا دوپ دومالاپ الاڭنان شىعىپ كەتتى. مەكسيكالىق فۋتبولشى تۇك بولماعانداي دوپتى قولىنا الىپ، ءوز ارىپتەسىنە تاستادى، ال ول بولسا، دوپ اياعىنا تيگەن بويدا سولق ەتكىزىپ سوعىپ جىبەردى: قاقپا تورى بۇلك ەتتى.

باعانادان بەرى اڭىرىپ تۇرىپ قالعان سالۆادورلىقتار «تورەشى گولدى ەسەپتەمەيتىن شىعار، ويتكەنى جاڭا بىزگە ايىپ دوبىن تەبىڭدەر دەپ ەدى عوي» دەگەن ويدا ەدى، بىراق ول كۇتپەگەن جەردەن الاڭنىڭ ورتاسىن نۇسقادى! دەمەك، گول سانالدى دەگەن ءسوز! سالۆادورلىقتار كانديلدى جابىلا قورشاپ الىپ، قانشا تۇسىندىرسە دە ەش ناتيجە شىققان جوق. قاتتى اشىنعان قوناقتار ويىندى ورتادان باستاماي قويدى. تورەشى دوپتى الاڭ ورتاسىنداعى نۇكتەگە قويادى، ال سالۆادورلىقتار ونى جىلجىتىپ تاستاي بەرەدى. بولماعان سوڭ بىرەۋى دوپتى تۋرا تريبۋناعا قاراي اسپانداتىپ ءبىر-اق تەپتى. وسى كەزدە تورەشى دە تاۋىپ كەتتى: ول دەرەۋ... ءۇزىلىس جاريالادى!

فۋتبولدان تۇتانعان تۇڭعىش سوعىس

جالپى سالۆادور قۇراماسىنىڭ بۇل چەمپيوناتقا قاتىسۋ-قاتىسپاۋىنىڭ ءوزى نەعايبىل ەدى. ىرىكتەۋ سىنىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىندە بەيتاراپ الاڭدا گوندۋراستى ۇتقان (3:2) ولار اياق استىنان تاريحتاعى «فۋتبولدان تۇتانعان تۇڭعىش سوعىستىڭ» سەبەپشىلەرى بولىپ شىعا كەلدى. جىگىتتەرىنىڭ جەڭىلىپ قالعانىنا نامىستانعان گوندۋراس راديوسى «سالۆادورلىقتار ويىن الدىندا ءبىزدىڭ ۇلتتىق تۋىمىزدى مازاق ەتىپ، قورلادى!» دەگەن حابار تاراتىپ جىبەردى. سول-اق ەكەن، قارىم-قاتىناسى ونسىز دا شيەلەنىسىپ تۇرعان ەكى ەل اراسىندا اسكەري قارۋ-جاراق تۇرلەرىنىڭ بارلىعى قولدانىلعان قانقۇيلى سوعىس باستالدى دا كەتتى. ناتيجەدە ەكى جاقتىڭ شىعىنىن قوسا ەسەپتەگەندە 3 مىڭداي ادام قازا تاۋىپ، 6 مىڭنان استامى جارالاندى. سالۆادور فۋتبولشىلارىنىڭ مەكسيكاداعى ءۇش ويىندا ۇپايعا يە بولماق تۇگىلى، بىردە-ءبىر دوپ سوعا الماي، بوسقورجىن قايتقانىن ەسكەرسەك، سونشاما جاننىڭ نە ءۇشىن قۇربان بولعانىن ءتۇسىنۋ قيىن-اق.

بۇل توپتا سونداي-اق ەۋروپاداعى ازۋلى ۇجىمداردىڭ ءبىرى سانالاتىن بەلگيا قۇراماسى ءساتسىز وينادى. مەكسيكانىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن شامامەن 2 مىڭ مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقانى بەلگىلى. ونىڭ ۇستىنە، تەلەكومپانيالاردىڭ شارتىنا وراي ماتچتاردىڭ كوپشىلىگى مي قايناتقان اپتاپ ىستىقتا – تال تۇستە وينالدى. سوندىقتان با ەكەن، قارت قۇرلىقتان كەلگەن قۇرامالاردىڭ ءبىرازى ءوز دەڭگەيىندە ونەر كورسەتە المادى. سولاردىڭ ءبىرى – بەلگيا ەدى. پول ۆان حيمست پەن ۆيلفريد ۆان مۋر باستاعان كوماندانى كسرو قۇراماسى ءتىپتى تالقانداپ تاستادى. ەسەپتى 30 مەتردەي جەردەن تاماشا سوققى باعىتتاعان اناتولي بىشوۆەتس اشتى. الدىندا توپىرلاپ تۇرعان قورعاۋشىلاردىڭ تاساسىندا قالعان بەلگيالىق قاقپاشى كريستان پيو دوپتىڭ توردا تۋلاپ جاتقانىن ءبىر-اق كوردى. بۇدان سوڭ دا اسا قاۋقار كورسەتە قويماعان قارسىلاسىنىڭ قاقپاسىنا قاتارىنان ءۇش دوپ توعىتقان گاۆريل كاچاليننىڭ جىگىتتەرى ماتچ سوڭىندا ەركىنسىپ ءجۇرىپ، ءبىر گول جىبەرىپ الدى. وسى گولدىڭ كەسىرىنەن «ا» توبىنان وزىپ شىققان مەكسيكا جانە كسرو كوماندالارىنىڭ ۇپايى عانا ەمەس، دوپ ايىرماسى دا بىردەي بوپ قالدى. امال جوق، قايسىسىنىڭ ءبىرىنشى، قايسىسىنىڭ ەكىنشى ورىن الاتىنى جەرەبە ارقىلى انىقتالدى. كەڭەستىك ۇجىمنان جەرەبەگە «جولى بولعىش» ۆالەري پوركۋيان قاتىسىپ، «1» دەگەن جازۋى بار قاعازدى جۇلىپ الدى. ءسويتىپ، كسرو فۋتبولشىلارى 1-ورىنعا يە بولىپ، شيرەك فينالدا ۋرۋگۆاي كومانداسىمەن كەزدەستى.

ءاناستازيدىڭ ورنىن بونيسەنيا باستى

ال «ۆ» توبىندا جەڭىمپاز اتانعان يتاليا قۇراماسى ءۇش ويىندا... ءبىر-اق دوپ سوقتى. راس، يزرايلمەن كەزدەسۋدە تورەشى لۋيدجي ريۆانىڭ ەكى گولىن ەش نەگىزسىز ەسەپتەمەي تاستاعان بولاتىن. ايتپەسە يتاليالىقتار توپتىق ءتۋرنيردى ءدال مۇنداي ماسقارا كورسەتكىشپەن اياقتاماس ەدى. ونىڭ ۇستىنە، تۋرا چەمپيونات باستالار الدىندا «سكۋادرا ادزۋررانى» 1968 جىلى ەۋروپا چەمپيونى اتاندىرعانداردىڭ ءبىرى – جەتەكشى شابۋىلشى پەترو اناستازي اۋىر جاراقات الىپ، ساپتان شىعىپ قالدى. باس باپكەر فەررۋچچو ۆالكارەدجي جاتتىعۋ لاگەرىنە شۇعىل تۇردە قوس شابۋىلشى – پەرينو پراتي مەن روبەرتو بونينسەنيانى شاقىردى. ياعني تىزىمدەگى ويىنشىلاردىڭ سانى 22 ەمەس، 23 بوپ كەتتى. «ارتىق ويىنشىنى» جاتتىقتىرۋشى مەكسيكاعا كەلگەن سوڭ ءبىر-اق انىقتادى: ءبىر قىزىعى، ول قۇراماعا كەيىن شاقىرىلعان ەكەۋدىڭ ءبىرىن ەمەس، دجوۆانني لودەتتيدى ەلگە قايتاردى.

پراتي سول كۇيى الاڭ جيەگىن كۇزەتۋمەن وتىردى، ال بونينسەنيا باپكەر سەنىمىن ارتىعىمەن اقتادى. كومانداعا كەزدەيسوق كەلىپ قوسىلعان شابۋىلشى «سكۋادرا ادزۋررانىڭ» وسى چەمپيوناتتاعى باستى جۇلدىزىنا اينالدى. بالكىم، سوندىقتان با ەكەن، ايتەۋىر باسپاسوزدە ونىڭ يتاليالىقتاردىڭ العى شەپتەگى نەگىزگى كوشباسشىسى ريۆامەن قارىم-قاتىناسىنىڭ وتە سالقىنداپ كەتكەنى تۋرالى كوپ جازىلدى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى اسىرەسە فينالدىق ماتچتاعى ءبىر كورىنىستى وسى دولباردىڭ دالەلى رەتىندە ۇسىنۋعا قۇمار-اق: 37-مينۋتتا برازيليالىق قاقپاشىنىڭ قاتەلىگىنەن سوڭ بوس قالعان اپانداي قاقپانىڭ الدىنداعى ريۆا مەن بونينسەنيا دوپقا تالاسىپ قالا جازداپ، ايتەۋىر وعان ەكىنشىسىنىڭ اياعى بۇرىن ءتيىپ، ەسەپ تەڭەسكەن بولاتىن...

سالدانيا ءجۋرناليستى... اتپاق بولدى

«س» توبىنىڭ قۇرامى بارىنەن دە كۇشتى ەدى – برازيليا، رۋمىنيا، چەحوسلوۆاكيا، انگليا! كۇش-قۋاتىن ىرىكتەۋ كەزەڭىندە-اق اڭعارتىپ، ۇزدىك ويىن كورسەتكەن برازيليا قۇراماسىن ول كەزدە جواو سالدانيا جاتتىقتىراتىن. ءبارى دۇرىس كەلە جاتقانىمەن، ۋاقىت وتكەن سايىن جۇرتشىلىقتى باپكەردىڭ قىزبا مىنەزى كوپ الاڭداتا باستاعان-دى. اۋەلدە ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا قارسى پىكىر ايتقان نەمەسە قىڭىر سۇراق قويعان جۋرناليسپەن ساعاتتاپ سالعىلاسۋعا بار ونىڭ بىرتە-بىرتە جۇيكەسى سىر بەرۋگە اينالدى. «سالدانيا كوزقاراسى ۇيلەسپەگەن بىرەۋمەن توبەلەسىپ، جاعا جىرتىسىپتى» دەگەن اقپارات ول كەزدە ەشكىمگە جاڭالىق بولماي قالعان-دى. ۇلتتىق قۇرامانى الەم چەمپيوناتىنا ازىرلەۋ كوميسسياسىنىڭ باسشىسى انتونيو دو پاسسو اۋەلدە باپكەردىڭ كەمشىلىگىنىڭ ءبارىن ۇنەمى جۋىپ-شايىپ ءجۇردى. بىراق سالدانيا الدەبىر ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا باسقوسۋدىڭ ويداعىداي ءوتۋىن قاداعالاپ تۇرعان ءتارتىپ ساقشىسىنىڭ بەلىندەگى تاپانشانى سۋىرىپ اپ، جىنىنا تيگەن ءجۋرناليستى اتىپ جىبەرمەك بولعان سوڭ (ابىروي بولعاندا، وق اتىلماي قالىپتى), ونىڭ دا ءتوزىمى تۇگەسىلسە كەرەك، برازيليا فۋتبولى جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، بولاشاق فيفا پرەزيدەنتى جواو اۆەلانجعا بارىپ، «قۇرامادا نە مەن قالايىن، نە سالدانيا قالسىن» دەپ شارت قويىپتى. ءسويتىپ، اتىشۋلى باپكەر كوماندادان الاستاتىلىپتى.

فينالدىق تۋرنيرگە يەك ارتار تۇستا باپكەرسىز قالعان برازيليا قۇراماسىنىڭ تىزگىنى العاشقىدا 1958 جىلعى الەم چەمپيونى دينو سانيگە ۇسىنىلدى. بىراق ول باس تارتتى. سوسىن 1966 جىلى پورتۋگالياعا 3-ورىندى الىپ بەرگەن برازيليالىق مامان وتتو گلورياعا قولقا سالىندى. ول دا جاۋاپكەرشىلىك قامىتىن موينىنا ىلۋگە قۇلىق تانىتپادى. وسى كەزدە ەلدىڭ ەسىنە ماريو زاگاللو ءتۇستى. برازيليا فۋتبولى ءۇشىن ول ءساتتى بويتۇمار ىسپەتتى ەدى: ەكى رەت الەم چەمپيوناتىنا باردى (1958, 1962) – ەكەۋىندە دە چەمپيون اتاندى. سونىمەن قاتار ول ەشكىممەن سالعىلاسپايتىن، كەز كەلگەن اداممەن ءتىل تابىسا بىلەتىن سابىرلى ادام-تۇعىن.

زاگاللو سەنىمدى اقتادى

قۇراما تىزگىنىن قولىنا ۇستاعان كۇننىڭ ەرتەسىنە زاگاللو وزىنە نەگىزگى كومەكشى ەتىپ كۇش-قۋات دايىندىعىنا جاۋاپ بەرەتىن مامان كارلوس البەرتو پاررەيرانى الدى. ءسويتىپ، ول 1966 جىلى ءوزىنىڭ ۇستازى ۆيسەنتە فەولا جىبەرگەن قاتەلىكتى قايتالاماۋعا تىرىستى. تەحنيكاسى عاجاپ، قيالى ۇشقىر برازيليالىقتاردىڭ ەۋروپانىڭ ۇزدىك كوماندالارىنان تەك دەنە كۇشى، شىدامدىلىق، قۋاتتىلىق جاعىنان وسال ءتۇسىپ جاتقانىن ءدال بايقاعان ول وسى باعىتتاعى جۇمىستى تەرەڭىرەك جۇرگىزۋدى پاررەيراعا سەنىپ تاپسىردى.

ناتيجە كۇتكەندەگىدەن دە اسىپ ءتۇستى! برازيليا بۇل چەمپيوناتتا بارلىق قارسىلاسىن ەكىنشى تايمدا تالقانداۋمەن بولدى: 59-مينۋتقا دەيىن 1:1 ەسەبىن ۇستاپ تۇرعان چەحوسلوۆاكيانى 24 مينۋتتىڭ ىشىندە 4:1 عىپ شاشىپ تاستادى; قورعانىسى مىعىم انگليانىڭ ساعىن دا 59-مينۋتتا سىندىرا الدى; وزدەرىمەن اشىق فۋتبول ارقىلى ايقاسۋعا باتىلى بارعان پەرۋ ءار گول سوققان سايىن بۇلار ەكى گولمەن جاۋاپ بەرىپ وتىردى; جارتىلاي فينالدا دا 76-مينۋتقا دەيىن شىداعان ۋرۋگۆايلىقتاردى 3:1 عىپ جەڭدى; ال فينالدا قاشاندا توزىمدىلىگىمەن ماقتاناتىن يتالياعا سوڭعى 20 مينۋتتا ءۇش گول سوقتى. قىسقاسى، وسى چەمپيوناتتاعى 19 گولىنىڭ 12-ءسىن برازيليالىقتار ەكىنشى تايمدا ەنگىزگەن! ياعني، قارسىلاستىڭ سىلەسى قاتىپ، ءتىلى سالاقتاي باستاعاندا بۇلاردىڭ ەكىنشى تىنىسى اشىلىپ، قارقىندى ۇدەتە تۇسكەن. زاگاللو مەن پاررەيرانىڭ سۇڭعىلا عۇلامالىعىنا بۇدان اسقان قانداي دالەل كەرەك؟

توپتىق تۋرنيردەگى ويىنىنا قاراپ-اق برازيليالىقتاردىڭ ءۇشىنشى التىن ءۇشىن كەلگەنىن بايقاۋ قيىن ەمەس ەدى. ءۇش قارسىلاسىن دا جايراتىپ سالعان ولاردىڭ ءبىرىنشى تۇعىرعا قونۋى ءادىل بولدى. العى شەپتەگى ءۇش شابۋىلشىنىڭ ءبىرى – توستاو كوپ جاعدايدا كەيىن شەگىنىپ، نەگىزگى ديسپەتچەر جەرسونمەن قاناتتاسا وينادى. ياعني، شەشۋشى ويىندارداعى برازيليانىڭ تاكتيكالىق ورنالاسۋىن 4-4-2 دەپ قابىلداۋعا دا بولار ەدى. ارينە، بۇل سحەمانى الەمنىڭ ۇزدىك كوماندالارى تولىعىمەن 70-جىلدارى جەتىك مەڭگەردى، دەسە دە، ونىڭ العاشقى كورىنىستەرى مەكسيكا جاسىل الاڭدارىندا-اق بايقالعان بولاتىن... ال توپتاعى ەكىنشى ورىندى اعىلشىندار يەلەندى.

«گول-ادامنىڭ» رەكوردى

«D» توبىنداعى ماتچتاردىڭ ءبارى دەرلىك گولعا وتە باي بولدى. بۇعان باستى سەبەپ – قۇرامىندا «گول-ادامى»، ياعني گەرد ميۋللەرى بار گەرمانيا قۇراماسى ەدى. اۋەلگى ماتچتا ماروككو فۋتبولشىلارىنىڭ قارسىلىعىن ارەڭ باسقان نەمىس كومانداسى باسقا ويىنداردا قارسىلاستارىنان وق بويى وزىق ەكەنىن دالەلدەدى. قاتارىنان ەكى ويىندا بىردەي ءۇش دوپتان ەنگىزگەن گ.ميۋللەر ءالى كۇنگە دەيىن ءبىر چەمپيوناتتا ەكى رەت حەت-تريك جاساعان جالعىز ويىنشى سانالادى (ارينە، پوكەر مەن حەت-تريكتى قاتار جاساعان ش.كوچيش پەن ج.فونتەندى قوسپاعاندا). بۇل توپتا سونداي-اق پەرۋ قۇراماسى وتە تاماشا فۋتبول كورسەتتى. ەكى دۇركىن الەم چەمپيونى، برازيليالىق ۆالدير پەرەيرا ديدي جاتتىقتىرعان كوماندا الەمدىك دوداعا اراعا 40 جىل سالىپ تۇڭعىش ءتۇسىپ وتىرعانىمەن، ەشكىمنەن سەسكەنبەستەن ەركىن وينادى. ال قاتارىنان ءۇشىنشى رەت قاتىسقان بولگاريا قۇراماسى، كەرىسىنشە، تاعى دا ەشقانداي جەڭىسكە جەتە المادى. ولاردىڭ ءۇش ويىندا دا ەسەپ اشقانىمەن، تەك بىرەۋىندە عانا جالعىز ۇپاي ولجالاي الۋى دەنە كۇشى دايىندىعىنىڭ ءالسىز بولعانىن اڭعارتاتىنداي. ەكىنشى جاعىنان، ولاردىڭ جولى بولماعانى دا راس ەدى. بۇعان بولگاريا – ماروككو (1:1) ماتچىندا گولمەن اياقتالۋعا ءتيىس بىرنەشە ۇرىمتال ءساتتىڭ ۋىستان شىعىپ كەتكەنى دالەل بولا الادى.

شيرەك فينالداعى كسرو – ۋرۋگۆاي كەزدەسۋىنىڭ نەگىزگى ۋاقىتى 0:0 بوپ ءبىتتى. قوسىمشا جارتى ساعاتتىڭ دا «ءدام-تۇزى» تاۋسىلار شاقتا «دوپ الاڭنان شىعىپ كەتتى» دەپ كەڭەستىك فۋتبولشىلار ويناماي توقتاپ قالعاندا (اسىرەسە دوپقا ءبىر ۇمتىلسا جەتەتىن ۆالەنتين ءافونيننىڭ تورەشىدەن بۇرىن ونداي شەشىمگە كەلىپ ۇلگەرۋى تاڭ قالدىرادى), ۋرۋگۆايلىق لۋيس كۋبيليا جاندارمەن ۇمتىلىپ، دوپتى تۋرا اق سىزىقتىڭ ۇستىنەن توقتاتتى دا، ايىپ الاڭىنا پاس تاستادى. بارىنەن بيىك سەكىرگەن ۆيكتور ەسپارراگو قاقپانى ءدال كوزدەدى. «كۋبيليا دوپتى الاڭ جيەگىنەن شىعىپ كەتكەن سوڭ بارىپ توقتاتتى» دەگەن داۋ-دامايدى رەسەيلىك ءباسپاسوز ءالى كۇنگە ايتىپ ءجۇر، بىراق كوماندانىڭ بار مۇمكىندىگى شيرەك فينال ەكەنى كوزگە ۇرىپ تۇرعان بولاتىن.

«انگليا سوعىستا ەمەس، فۋتبولدا جەڭىلدى!»

بىرتە-بىرتە بابىنا ەنە باستاعان يتاليا قۇراماسى بۇل ساتىدا مەكسيكانى ۇتتى. الەم چەمپيونى – انگليا بولسا، گەرمانيا قۇراماسىمەن ويىندا 70-مينۋتقا دەيىن 2:0 ەسەبىمەن ۇتىپ تۇردى. وسى كەزدە ولاردىڭ ماتچ الدىندا سىرا ءىشىپ، ۋلانىپ قالعان قاقپاشىسى گوردون بەنكستىڭ جوقتىعى قاتتى ءبىلىندى. بەككەنباۋەردىڭ الىستان تەپكەن دوبىنا اعىلشىنداردىڭ ەكىنشى قاقپاشىسى پيتەر بونەتتي توسقاۋىل بولا المادى. بۇعان قوسا باس باپكەر الف رامسەي دە قاتەلىك جىبەردى: ءبىر جاۋاپ دوپ جىبەرىپ العان سوڭ، ول بۇكىل كوماندانىڭ ديريجەرى بوپ جۇرگەن بوببي چارلتوندى ويىننان شىعارىپ، ورنىنا تاجىريبەسىز كولين بەللدى قوستى. الاڭ ورتاسىنداعى ۇستەمدىكتەن ايرىلىپ قالعان انگليا قۇراماسى نەمىستەردىڭ تەگەۋرىندى شابۋىلدارىنا قارسى تۇرا المادى. 81-مينۋتتا ۋۆە زەەلەر ەسەپتى تەڭەستىردى، ال قوسىمشا ۋاقىتتا گەرد ميۋللەر جەڭىس دوبىن سوقتى – 3:2.

اعىلشىن كومانداسى ۇشاقپەن لوندونعا كەلىپ قونار ساتتە ۇشقىشتارعا راتسيا ارقىلى: «فۋتبولشىلاردى «حيتروۋ» اۋەجايىندا جۇزدەگەن، مىڭداعان جانكۇيەرلەر كەلىپ كۇتىپ تۇر. ولاردىڭ اسىرەسە باس باپكەردى ءتۇتىپ جەيتىن ءتۇرى بار. ساق بولسىن نەمەسە باسقا اۋەجايعا قونىڭدار»، – دەگەن حابارلاما كەلەدى. ا.رامسەي جانكۇيەرلەردەن باس ساۋعالاپ قاشۋعا كەلىسپەي، ۇشاقتى تۋرا سول «حيتروۋعا» قوندىرادى. قاراقۇرىم توپ الدىنا شىققان باپكەر ولارعا باس كيىمىن الا باپپەن ءيىلىپ: «مىرزالار، مەن سىزدەردى قۇتتىقتايمىن! انگليا، قۇدايعا شۇكىر، سوعىستا ەمەس، فۋتبولدا جەڭىلدى!» – دەپتى. جيىلعان جۇرت نە ايتارلارىن بىلمەي، ءۇن-ءتۇنسىز تارقاسىپتى...

دوپ قارشا بوراعان وۆەرتايم

جالپى، برازيليا قۇراماسىنداعى جارىق جۇلدىزداردى ەسەپتەمەگەندە، بۇل بىرىنشىلىكتى ميۋللەردىڭ چەمپيوناتى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار ەدى. جارتىلاي فينالعا دەيىن-اق 8 دوپ سوعىپ ۇلگەرگەن ول «سكۋادرا ادزۋررانىڭ» قاقپاسىنا دا قوس دوپ ەنگىزدى. ەسەپتى 7-مينۋتتا يتاليالىق بونيسەنيا اشقان ەدى. نەمىستەر قانشا تىنباي شابۋىلداسا دا، ەنريكو البەرتوزي قورعاعان قاقپانىڭ كىلتىن تابا المادى. گولدان ابدەن كۇدەر ۇزىلگەن كەزدە العى شەپكە كومەككە كەلگەن قورعاۋشى كارل-حاينتس شنەللينگەردىڭ شىرەنە تەپكەن دوبى قۇيىنداپ بارىپ قاقپاعا قويىپ كەتتى! بەككەنباۋەر مەن ونىڭ ارىپتەستەرىنىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق (ايتپاقشى، ول ەكىنشى تايمدا يىعىن شىعارىپ الىپ، كەزدەسۋ بىتكەنشە گيپس تاڭىپ الىپ وينادى). ونىڭ ۇستىنە، قوسىمشا ۋاقىت باستالا بەرە گەرد ميۋللەر ءوزىنىڭ كەزەكتى گولىن سوعىپ، جانە ءبىر قۋانتىپ تاستادى. بىراق يتاليالىقتاردان دا ءبىر مەرگەن قورعاۋشى شىقتى: تارچيزيو بۋرنيچ ەسەپتى تاعى دا تەڭەستىردى. بۇدان كەيىن ريۆا مەن ميۋللەر ءبىر-بىردەن كوزگە ءتۇستى. تاماشا ماتچتىڭ تاعدىرىن 111-مينۋتتا دجانني ريۆەرا شەشتى – 4:3.

شىنى كەرەك، ماماندار الەم چەمپيوناتتارى تاريحىنداعى ۇزدىك ماتچ دەپ تانيتىن بۇل ويىندى ەرەكشەلەپ تۇرعان وسى قوسىمشا ۋاقىتتاعى قارشا بوراعان گولدار عانا. ايتپەسە كونە تاسپانى ەرىنبەي قايتا قاراپ شىققان ادامنىڭ نەگىزگى 90 مينۋت بويىنا ابدەن ءىشى پىسىپ، ۇيقىسى كەلەرى ءسوزسىز...

ال ەكىنشى جارتىلاي فينالدا برازيليا ۋرۋگۆايدان باسىم ءتۇستى. مۇنى برازيليالىق ءباسپاسوز باياعى «ماراكاناداعى» ماسقارانىڭ (1950 جىلعى) قارىمتاسى دەپ قابىلدادى. ءۇشىنشى ورىن ءۇشىن بولعان كەزدەسۋدە ۆولفگانگ وۆەرات سوققان جالعىز گول گەرمانيا قۇراماسىنا قولا جۇلدەنى الىپ بەردى.

فينالدا وسىعان دەيىن ەكى رەتتەن الەم چەمپيونى بولعان قوس ءدۇلدۇل كەزدەستى. يتاليا قۇراماسى دا وتە جوعارى دەڭگەيدە ونەر كورسەتتى، بىراق برازيليانىڭ تەگەۋرىنىنە ولار ءبىر تايم عانا شىداس بەرە الدى. ماتچتىڭ ەكىنشى بولىگىندە زاگاللونىڭ شاكىرتتەرى «اتستەكاداعى» 107 مىڭ اداممەن قوسا دۇنيەنىڭ 73 ەلىندەگى 800 ميلليون تەلەكورەرمەننىڭ ەسىنەن كەتپەس ەرەكشە سپەكتاكل قويىپ بەردى. ءسويتىپ، ءۇشىنشى رەت الەم چەمپيونى اتانعان برازيليا قۇراماسى جەڭىس قۇدايى بەينەلەنگەن «التىن نيكەنى» ماڭگىلىككە يەلەندى. ال پەلە – ءۇش دۇركىن الەم چەمپيونى اتانعان الەمدەگى جالعىز فۋتبولشى.

ماماندار 1970 جىلعى برازيليا قۇراماسىن الەم چەمپيوناتى تاريحىنداعى ەڭ ۇزدىك قۇراما سانايدى.

ويىن ناتيجەلەرى

فينالدىق تۋرنيرگە 16 كوماندا قاتىستى.

32 ويىن وتكىزىلدى، 95 دوپ سوعىلدى (ورتا ەسەپپەن 2,97 گول).

«ا» توبى

مەكسيكا – كسرو – 0:0, بەلگيا – سالۆادور – 3:0, كسرو – بەلگيا – 4:1, مەكسيكا – سالۆادور – 4:0, كسرو – سالۆادور – 2:0, مەكسيكا – بەلگيا – 1:0

«ۆ» توبى

ۋرۋگۆاي – يزرايل – 2:0, يتاليا – شۆەتسيا – 1:0, يتاليا – ۋرۋگۆاي – 0:0, شۆەتسيا – يزرايل – 1:1, شۆەتسيا – ۋرۋگۆاي – 1:0, يتاليا – يزرايل – 0:0

«س» توبى

انگليا – رۋمىنيا – 1:0, برازيليا – چەحوسلوۆاكيا – 4:1, رۋمىنيا – چەحوسلوۆاكيا – 2:1, برازيليا – انگليا – 1:0, برازيليا – رۋمىنيا – 3:2, انگليا – چەحوسلوۆاكيا – 1:0

«D» توبى

بولگاريا – پەرۋ – 2:3, گەرمانيا – ماروككو – 2:1, پەرۋ – ماروككو – 3:0, گەرمانيا – بولگاريا – 5:2, گەرمانيا – پەرۋ – 3:1, بولگاريا – ماروككو – 1:1

شيرەك فينال

كسرو – ۋرۋگۆاي – 0:1 (قوسىمشا ۋاقىتتا), يتاليا – مەكسيكا – 4:1, برازيليا – پەرۋ – 4:2, گەرمانيا – انگليا – 3:2 (قوسىمشا ۋاقىتتا)

جارتىلاي فينال

برازيليا – ۋرۋگۆاي – 3:1, يتاليا – گەرمانيا – 4:3 (قوسىمشا ۋاقىتتا)

3-ورىن ءۇشىن ماتچ

گەرمانيا – ۋرۋگۆاي – 1:0

فينال

برازيليا – يتاليا – 4:1

21 ماۋسىم. مەحيكو. «اتستەكا» ستاديونى. 107 412 كورەرمەن. تورەشى گلەكنەر (گدر).

برازيليا: فەليكس، كارلوس البەرتو، بريتو، پياتستسا، ەۆەرالدو، كلودوالدو، جەرسون، ريۆەللينو، توستاو، پەلە، جايرزينو.

يتاليا: البەرتوزي، بۋرنيچ، روزاتو، فاككەتتي، چەرا، بەرتيني (يۋليانو، 74), دومەنگيني، ماتستسولا، دە سيستي، ريۆا، بونيسەنيا (ريۆەرا، 84).

گولدار: پەلە، 19 (1:0), بونيسەنيا، 37 (1:1), جەرسون، 66 (2:1), جايرزينو، 71 (3:1), كارلوس البەرتو، 87 (4:1).

ەسكەرتۋ العاندار: ريۆەللينو، بۋرنيچ.

سۇرمەرگەندەر

گ.ميۋللەر (گەرمانيا) – 10 دوپ، جايرزينو (برازيليا) – 7, كۋبيلياس (پەرۋ) – 5, پەلە (برازيليا), بىشوۆەتس (كسرو) – 4 دوپتان.

ساكەن سىبانباي

Abai.kz