وتكەن سەيسەنبى كۇنى كەشتە اقش پەرزيدەنتى بايدەن مىرزا كونگرەسستە جىل سايىنعى ەسەبىن بەردى. ءتۇرلى فاكتورلاردان تۋىنداعان قىمباتشىلىققا قارسى شارا قولدانعانىن، سوڭعى التى ايدا ينفلياتسيا دەڭگەيىنىڭ قالپىنا كەلە باستاعانىن، جۇمىسسىزدىق كورسەتكىشىنىڭ 3,4 پايىزعا ءتۇسىپ، 1969 جىلدان بەرگى ەڭ تومەنگى شەككە تۇسكەنىن جەتكىزدى.

10 ميلليون ادامنىڭ ءوزىنىڭ جەكە كاسىبىن اشقانىن، ينفراقۇرىلىمى جاعىنان كەزىندە الەمنىڭ ماڭداي الدى بولعان امەريكانىڭ سوڭعى كەزدە 12 ورىنعا ءتۇسىپ قالعانىن، ەكى جىلدا تاعىنا قايتا قونۋعا جاقىنداعانىن جەتكىزدى. امەريكالىقتاردىڭ دەنساۋلىعىنا، مەدساقتاندىرۋعا، ۇرپاق تاربيەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعانىنا بارىنشا توقتالدى. ءوندىرۋ قۇنى 10-15 دوللار بولاتىن دارىلەردى 400-500 دوللاردان ساۋدالاعان الپاۋىتتاردى تاۋبەسىنە تۇسىرگەنىن قاداپ ايتتى.

«2020 جىلى جىلدىق تازا كىرىسى 40 ميلليارد دوللاردان اساتىن 55 كومپانيا بولىپتى. ولار كوك تيىندا تابىس سالىعىن تولەمەگەن. مەن ولاردى تابىسىنىڭ 15 پايىزىن قازىناعا قۇيۋعا زاڭمەن مىندەتتەدىم، جانارماي باعاسى شارىقتاپ كەتكەن بىلتىرعى جىلى ءىرى ينتەرنەت الپاۋىتتارى 200 ميلليارد دوللار تازا پايدا تاۋىپتى، ونى ەلدىڭ قيىنشىلىعىن شەشۋگە ەمەس، قالتالارىنا باسىپتى»، - دەدى. سوڭعى 20 جىلدا امەريكانىڭ سىرتقى قارىزىنىڭ ەسەلەپ وسكەنىن، اسىرەسە، ترامپ بيلىك قۇرعان كەزدە ءتىپتى، شارىقتاپ كەتكەنى، ءوزىنىڭ ەكى جىلدا قارىزدى 1,7 تريليونعا ازايتقانىن تىلگە تيەك ەتتى.

جاڭا جىل باستالعالى بەرى ەلدە قولىنا قارۋ الىپ، جازىقسىز جانداردى قانعا بوكتىرگەن قايعىلى وقيعالار، ساقشىلاردىڭ قۇقىعىن اسىرا پايدالانۋ فاكتىلەرى كوبەيگەنى بەلگىلى. بايدەن زارداپ شەككەندەردىڭ جاقىندارىن دا ەسەبىن تىڭداۋعا شاقىرعان.

بايدەننىڭ پافوسقا تولى «جولداۋىن»، انىعىندا، ەسەبىن وتىرعاندار بىزدەگىدەي ءبىر اۋىزدان قولدادى دەسەك وتىرىك ايتقاندىق بولادى. رەسپۋبليكا پارتيانىڭ وكىلدەرى اراسىندا ورە تۇرەگەلىپ، ءسوز تالاستىرىپ وتىردى. بيىك مىنبەردە وتىرعان وكىلدەر پالاتاسىنىڭ جاڭا توراعاسى كەۆين ماككارتي كۇنى بۇرىن تىلشىلەرگە بايدەننىڭ بايانداما قاعازىن جىرتپايتىنان ايتقان ەدى. ول باستان اياق ءوزىن وتە ۇستامدى ۇستادى.

بايدەننىڭ كەزەكتى ەسەبى قىتايدىڭ تىڭشى اۋە شارىنىڭ اقش كوگىنە سۇعىنىپ كىرگەن، ءپۋتيننىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرگەنىنە ءبىر جىل تولاتىن ەرەكشە جاعدايدا جاسالعاندىقتان الەم نازارىن وزىنە قاراتتى. بايدەن ۋكراينانىڭ اقش-تاعى ەلشىسى وكسانا ماكاروۆا حانىمدى دا كوپكە كورسەتىپ، سوعىس قانشا ۋاقىتقا سوزىلسا دا، كومەكتى توقتاتپايتىنىن جەتكىزدى. دۇنيەجۇزىلىك ەكىنشى سوعىس كەزىندە كەڭەس وداعىنىڭ وداقتاس ەلدەردىڭ كومەگىمەن جەڭىسكە جەتكەنىن ءپۋتيننىڭ ەسىنە سالدى. قىتايعا قاراتا جوعارى تەحنولوگيالارىن وزدەرىنە قارسى جۇمساۋعا ەمەس، حالىقتىڭ تۇرمىس ورەسىن جاقسارتۋ ءۇشىن بەرەتىندەرىن، قارسىلاسۋدى ەمەس، ارىپتەستىكتى قالايتىنىن ايتتى.

«2020 جىلدان باستاپ دەموكراتيا السىرەپ، ديكتاتۋرا كۇشەيدى دەگەن تۇسىنىك ەتەك الدى. «امەريكا جەڭىلەدى» دەپ ءباس تىككەندەردىڭ ءوزى ۇتىستا جەڭىلەدى»، - دەدى.

بايدەننىڭ ەسەبىنەن كەيىن باسەكەلەس رەسپۋبليكا پارتياسى جاڭا سايلانعان پارتيانىڭ جاس بۋىنىنىڭ وكىلى، اركانزاس شتاتىنىڭ باسشىسى قىرىق جاستاعى سارا حانىمدى جارىس سوزگە شىعاردى. كەزىندە ترامپتىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى بولعان سارا حانىم پرەزيدەنتتىڭ ەسەبىن ىلىككە العىسىز ەتتى. بايدەننىڭ قارتتىعىن العا تارتىپ: «ول بيىل سەكسەندە، ەر مەن ايەلدى پارىقتاۋدان قالعان ء(بىر جىنىستىلار نەكەسىن قولدايدى). شەكارامىز اشىق قالدى (زاڭسىز قونىستانۋشىلار كوبەيدى), اسپانىمىزعا كىم كورىنگەن باسا كوكتەپ كىرەتىن بولدى (قىتايدىڭ اۋە شارىن مەڭزەيدى), وقۋشىلار مەكتەپتە باۋىرمالدىقتى ەمەس، وشپەندىلىكتى ۇيرەنەتىن بولدى (سولشىلدىق يدەيا ەتەك الدى). دەموكراتتاردان قۇرالعان بيلىك ەلگە قىزمەت ەتۋ ميسسياسىن ۇمىتىپ، حالىقتى بيلەپ-توستەۋگە كوشتى»، - دەدى.

بايدەن بايانداماسىندا ۋكراينا تۋرالى ەل كۇتكەندەي ەشتەڭە ايتپاعانىمەن، زەلەنسكيگە قوشامەتتى ونىڭ ەۋروپالىق وداقتاستارى كورسەتتى. ۋكراينا باسشىسى سارسەنبى كۇنى الدىمەن لوندونعا ايالداپ، ارتىنان پاريجگە قونالقىلاپ، ەرتەسى فرانتسيا پرەزيدەنتى ماكرونمەن بىرگە بريۋسسەلگە ۇشىپ باردى. ەۋرووداق كەڭەسىنىڭ توراعاسى شارل ميشەل مىرزا زەلەنسكيگە: «شاڭىراعىڭا ورالۋىڭمەن، ەۋرووداققا قوش كەلدىڭ»، - دەدى.

ەۋروپارلامەنتتە ءسوز العان زەلەنسكي: «ءبىز ءوزىمىزدى عانا ەمەس، ەۋروپانى دا قورعاپ جاتىرمىز»، - دەدى. ەۋروپارلامەنت ءتورايىمى روبەرتا مەتسولا دا بۇل كۇننىڭ ەۋروپا جىلناماسىنداعى تاريحي ءسات ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسى ۋاقىتقا دەيىن ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ ۋكرايناعا 67 ميلليارد ەۋرودان استام كومەك بەرگەنىن ايتا كەتكەن ءجون.

كارى قۇرلىق ەلدەرىن ورىس باسقىنشىلىعىنا قارسى ۇيىستىرا بىلگەن زەلەنسكي بۇل جولى دا ولجاسىز قايتقان جوق. ەۋرووداق ەلدەرى سوعىس ۇشاعىن سۇراعان ۋكراينا باسشىسىنا ناقتى جاۋاپ بەرمەگەنىمەن، انگليا باسشىسى ەمەۋرىنىن جاسادى. كيەۆكە ۇشاق بەرىپ، كومەكتى جاڭا ساتىعا كوتەرۋدى جوققا شىعارمايتىنىن ايتتى.

سارسەنبى كۇنى اعىلشىن ۇكىمەتى ۋكراين ۇشقىشتارىن دايىنداۋعا كىرىسەتىنىن مالىمدەدى. «ۇشاق بەرۋدىڭ ەۋروپامەن بارشا الەمگە اكەلەتىن ساياسي زاردابىنىڭ اۋىر بولاتىنىن»، ايتىپ بايبالام سالعان رەسەيدىڭ انگلياداعى ەلشىسىنە: «وزدەرىنىڭ بايىپپەن ارەكەت ەتىپ وتىرعاندارىن، زارداپتىڭ بارىنە ورىس جاعى كىنالى ەكەنىن»، جەتكىزدى. اعىلشىن پارلامەنتىندە سويلەگەن سوزىندە زەلەنسكي: «مەن سىزدەر مەن الەمگە ارتىق ەمەس، وتە وزەكتى ءوتىنىشىمدى جەتكىزەمىن: ۋكرايناعا ۇشاق بەرىڭدەر، ەركىندىككە قانات بىتىرىڭدەر»،- دەگەن ەدى.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz