قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى – تاۋەلسىز ەل ەكەنىمىزدى جاھانعا پاش ەتەتىن سيمۆوليكالىق ءمانى بار ايىرىقشا بەلگىلەر. وعان كوك تۋ، ەلتاڭبا، ءانۇران جاتادى.

مەملەكەتتىك رامىزدەر تاۋەلسىزدىك نىشانى رەتىندە بيىك مارتەبەگە يە. ءاربىر ازامات كوز قاراشىعىنداي قاستەرلەۋگە مىندەتتى. مەملەكەتتىك رامىزدەرگە جوعارى قۇرمەت كورسەتى ءاربىر قازاقستان ازاماتىنىڭ قاسيەتتى پارىزى. ولاردىڭ ءتۇر-ءتۇسى مەن رەسمي قولدانىلۋ ءتارتىبى كونستيتۋتسيالىق زاڭدا بەلگىلەنگەن. سول ءۇشىن اياق استى ەتۋگە بولمايدى. نەمقۇرايدىلىق تانىتقاندار زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. مەملەكەتتىك رامىزدەردى قادىرلەۋ ازاماتتاردىڭ مەملەكەت تاۋەلسىزدىگىن قۇرمەتتەۋدى نىعايتىپ، جاسوسپىرىمدەردىڭ وتانسۇيگىشتىك سەزىمىن قالىپتاستىرادى.

بۇل ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن، مەملەكەتتىك رامىزدەرگە دەگەن قۇرمەت سەزىمدى ارتتىرۋ ءۇشىن ونداعى بەينەلەنگەن حالقىمىزدىڭ تاريقىمەن بىتە قايناسقان، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدىڭ بەلگىسى رەتىندە الىنعان سيمۆوليكالىق بەينەلەردىڭ تاريحي، ۇلتتىق، ەستەتيكالىق ءمانىن جەتە ءتۇسىندىرۋ، ۇعىندىرۋدىڭ ماڭىزى وتە زور.

مەملەكەتتىك تۋىمىزدىڭ كوك ءتۇسى تەگەننەن تەگىن تاڭداپ الىنباعان. ەلىمىز ەستە جوق ەسكى زامانداردا كوك تاڭىرىنە تابىنعان. ەسكى قىتاي جىلنامالارىندا جازىلۋىنشا قازىرگى ىلە مەن جەتىسۋدا جاساعان ءۇيسىن بابالارىمىز كوك بورىگە تابىنىپ، وزدەرىنىڭ تۋلارىن كوك تۇسكە بوياپ، ءبورىنىڭ بەينەسىن سالاتىن بولعان. بۇل ءۇردىس تۇركى قاعاناتى كەزىندەدە جالعاسىن تاپقان. سوندىقتان قازاق ۇلتى عانا ەمەس، تۋىسقان تۇركى بايىرلاردىڭ مەملەكەت تۋلارىنىڭ كوك ءتۇستى بولىپ كەلەتىنى سوندىقتان.

قازاق حالقىندا ءاربىر رۋدىڭ مال-مۇلىككە سالاتىن ءوز تاڭباسى بولدى. سوعىس جاعدايىندا مەجەلى جەرگە ءاربىر رۋدىڭ جاساعى ءوز رۋىنىڭ تاڭباسى سالىنعان بايراق ۇستاپ، حان تۋىنىڭ استىنا جينالاتىن بولعان.

ال مەملەكەتتiك ەلتاڭبانىڭ نەگىزى شاڭىراق بولعانى دا جايدان جاي ەمەس. شاڭىراق — كيiز ءۇيدiڭ كۇمبەزi. اتالارىمىز ءالى كۇنگە جاڭا وتاۋ قۇرعان جاستارعا «شاڭىراعىڭ بيىك بولسىن» دەپ باتا بەرەدى. ەلتاڭباداعى شاڭىراقتا تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ، قۋاتتى ەلگە اينالاتىنىن بىلدىرەدى. حالقىمىزدا «ەر قاناتى – ات» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. قاناتتى تۇلپار — قازاق پوەزياسىنداعى كەڭ تاراعان بەينە. شاڭىراق پەن تۇلپاردا ۋاقىت پەن كەڭىستىكتەن القىعان ۇعىم.

قازاق حالقىندا ءاربىر رۋدىڭ مال-مۇلىككە سالاتىن ءوز تاڭباسى بولدى. سوعىس جاعدايىندا مەجەلى جەرگە ءاربىر رۋدىڭ جاساعى ءوز رۋىنىڭ تاڭباسى سالىنعان بايراق ۇستاپ، حان تۋىنىڭ استىنا جينالاتىن بولعان. بۇگىنگى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ رامىزدەرى دە سول ءداستۇردىڭ قايتا كورىنىس تابۋى، تاريحي جالعاسى بولىپ تابىلادى. قازاق حالقىنىڭ رۋحاني قازىناعا، ءان مەن كۇيگە باي حالىق ەكەنى جالپاق جۇرتقا ايان. سول تەلەگەن تەڭىز اندەردىڭ ىشىنەن وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارى جازىلعان ءشامشى قالداياقوۆتىڭ «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىنىڭ انۇرانعا اينالۋى دا كەزدەيسوقتىق ەمەس. ۋاقىت سىنىنان ءوتىپ، ەرلىكتىڭ، ۇلتتىق نامىستىڭ ايبىندى ۇرانىنا اينالىپ وتىر. ءانۇراندى تەبىرەنىپ ورىنداۋ ءۇشىن ونىڭ اۋەزدى اۋەنىنە، بىردەن باۋراپ اكەتەتىن مەلودياسىنا عانا ەمەس، شىعۋ تاريحىن، زامان تالقىسىنان وتكەن تاريحي شىندىعىن جاستار بىلگەنى ءلازىم.

1960-جىلداردىڭ باسىندا كەڭەس باسشىسى حرۋششەۆ تىڭ يگەرۋدى جەلەۋ ەتىپ، قازاقستاننىڭ جەرى قۇنارلى سولتۇستىك وبلىستارىن رەسەيگە قوسپاق بولادى. ول شەشىشگە سول كەزدەگى قازاق اسسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى جۇمابەك تاشەنوۆ باتىل قارسى شىعادى. بيلىكتىڭ جوعارعى جاعىندا بولىپ جاتقان تارتىستار زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ قۇلاعىنا دا جەتەدى. كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ قازاق جەرىن بولشەكتەۋگە نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ، ەلدىڭ ۇلتتىق نامىسىن وياتۋ ءۇشىن ايگىلى «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىن شىعارادى، ءسوزىن اتاقتى اقىن جۇمەكەن ناجميدەنوۆ جازادى. قازاق جەرىنىڭ تۇتاستىعىنا ساياتىن ساياسي وقيعادان تۋعان بۇل ءان سودان بەرى ەلىمىزگە ۇلتتىق جىگەر بەرىپ كەلەدى. 1986- جىلى «جەلتوقسان وقيعاسى» كەزىندە ماسكەۋدىڭ قوناەۆتى ورنىنان الىپ، كولبيندى اكەلۋىنە قارسى بولعان قازاق جاستارى وسى ءاندى قوسىلا شىرقاپ جۇرەدى. ءبىزدىڭ ايبىندا ءانۇرانىمىزدىڭ دا وسىنداي ونەگەلى تاريحى بار. مەملەكەتتىك رامىزدەرىمىزدىڭ تاريحپەن بايلانىسىن ءبىلۋ، ۇلتتىق، ەستەتيكالىق، تاريحىن ماڭىزىن ءبىلۋ ءاربىر قازاقستان ازاماتىنىڭ قاسيەتتى بورىشى.

Abai.kz