مەملەكەتتىك قىزمەتكە جاس شەندىلەر توبىن جاساقتاعاننان گورى جاستاردىڭ جىگەرى مەن كۇشىن جۇمسايتىن ناقتى جوبالاردى مەملەكەتتىك تاراپتان قولداۋ مەن قارجىلاندىرۋ الدەقايدا ءتيىمدى، پايدالى، ناتيجەلى بولار ەدى. سونداي جاستىق جوبالاردىڭ ءبىرى - كۆن.

كۆن - جاستاردىڭ قىلجاقتاسىپ نە قوعامدى ءاجۋالاپ، ويلارىنا كەلگەنىن ىستەيتىن داڭعازا مەن دالباسا ەمەس. بەلگىلى ءبىر فورماتقا، جانرلارعا باعىناتىن تاپقىرلىق پەن ونەرپازدىقتىڭ ساحناسى. وڭاي ولجاعا دا، جۇرتتىڭ ەزۋىن ەمىن-ەركىن جىيدىراتىن ەسەر قىلىققا دا ورىن از - كورەرمەن وندايعا كوڭىلجىقپاستىق جاسامايدى. قىسقاسى، بۇل - ەشبىر مەملەكەتتىك جوسپارسىز، قىزمەتسىز، ديكتاتسىز، ەركىن ونەر مەن جاستىق جىگەرلى قابىلەتتىڭ قاينار كوزىن اشار مۇمكىندىك پەن تاربيەنىڭ كوزى.

كۆن - كەڭەستىك داۋىردەگى ەركىن ويلى جاستىق ومىردەن پايدا بولعان، قاساڭ كوممۋنيستىك ءومىردى ءىشىنارا بولسا دا قىلجاقتاۋدىڭ ءبىر فورماتى ەدى. بۇل ءۇشىن ونىڭ  «اتاسى» ا.ماسلياكوۆتىڭ جاۋاپقا دا تارتىلعانى بار. دەگەنمەن، ورىس مادەنيەتى مەن ءدىلىنىڭ كورىنىسى بولىپ قالىپتاسقان بۇل ونەردىڭ قازاقى ورتاعا بەيىمدەلۋى مەن ونىڭ  قازاق جاستارىنىڭ ءتولتۋما ومىرىنە ءسىڭىسۋى قايران قالارلىق جاعداي.

مەملەكەتتىك قىزمەتكە جاس شەندىلەر توبىن جاساقتاعاننان گورى جاستاردىڭ جىگەرى مەن كۇشىن جۇمسايتىن ناقتى جوبالاردى مەملەكەتتىك تاراپتان قولداۋ مەن قارجىلاندىرۋ الدەقايدا ءتيىمدى، پايدالى، ناتيجەلى بولار ەدى. سونداي جاستىق جوبالاردىڭ ءبىرى - كۆن.

كۆن - جاستاردىڭ قىلجاقتاسىپ نە قوعامدى ءاجۋالاپ، ويلارىنا كەلگەنىن ىستەيتىن داڭعازا مەن دالباسا ەمەس. بەلگىلى ءبىر فورماتقا، جانرلارعا باعىناتىن تاپقىرلىق پەن ونەرپازدىقتىڭ ساحناسى. وڭاي ولجاعا دا، جۇرتتىڭ ەزۋىن ەمىن-ەركىن جىيدىراتىن ەسەر قىلىققا دا ورىن از - كورەرمەن وندايعا كوڭىلجىقپاستىق جاسامايدى. قىسقاسى، بۇل - ەشبىر مەملەكەتتىك جوسپارسىز، قىزمەتسىز، ديكتاتسىز، ەركىن ونەر مەن جاستىق جىگەرلى قابىلەتتىڭ قاينار كوزىن اشار مۇمكىندىك پەن تاربيەنىڭ كوزى.

كۆن - كەڭەستىك داۋىردەگى ەركىن ويلى جاستىق ومىردەن پايدا بولعان، قاساڭ كوممۋنيستىك ءومىردى ءىشىنارا بولسا دا قىلجاقتاۋدىڭ ءبىر فورماتى ەدى. بۇل ءۇشىن ونىڭ  «اتاسى» ا.ماسلياكوۆتىڭ جاۋاپقا دا تارتىلعانى بار. دەگەنمەن، ورىس مادەنيەتى مەن ءدىلىنىڭ كورىنىسى بولىپ قالىپتاسقان بۇل ونەردىڭ قازاقى ورتاعا بەيىمدەلۋى مەن ونىڭ  قازاق جاستارىنىڭ ءتولتۋما ومىرىنە ءسىڭىسۋى قايران قالارلىق جاعداي.

دەسەك تە، ءبىزدىڭ ورتاعا كسرو ىدىراعالى ول وڭاي سىڭىسكەن ءارى جۇعىستى بولعان ونەر ەمەس، سوڭعى 10-15 جىل كولەمىندەگى قازاقستاندىق كۆن تۇلەكتەرىنىڭ ءورىستىلدى ۇرپاعى دا قازاقستاندىق مەكتەپتى قالىپتاستىرىپ، وتانشىلدىق ۇلگىسىن كورسەتىپ ۇلگەردى. ماسكەۋدە تالاي جۇلدەلى ونەرىن پاش ەتتى. بۇگىندە ولاردىڭ دەنى ەسترادالىق ورتانىڭ گۇلى مەن جۇلدىزىنا اينالدى.

ءورىستىلدى كۆنشىلەردى قاراي وتىرىپ، العاشقى پايدا بولا باستاعان قازاقتىلدى نۇسقاعا توسىرقاي قاراعان جاعدايلار از بولعان جوق، كورەرمەندى بىلاي قويعاندا، ونىڭ قاتىسۋشىلارىنىڭ وزدەرى دە ءورىستىلدى نۇسقادان يمەنشىكتەپ، «ونداي بولۋ قايدا؟» دەگەن سىڭاي بايقالاتىن. الايدا، قازاقتىلدى كۆنشىلەردىڭ باسى قاسىندا بولعان ليدەرلەردىڭ ءبىرى - ەسەن ەلەۋكەن، مويىماستان ونەرپاز دا جايدارى،تاپقىر جاستاردى سوڭىنان سەنىمدى تۇردە ەرتە ءبىلدى. سەنىم مەن قايسارلىق ناتيجەگە جەتكىزبەي قويا ما، بۇگىندە قازاق كۆن-ى جۇزدەگەن ويىنشىلارى مەن مىڭداعان كورەرمەنىن قالىپتاستىرىپ ۇلگەردى.

قۋانىشتىسى سول - قازاق كۆن-ءى بۇگىندە قالىپتاسۋ كەزەڭىن ارتقا تاستاپ، قازاقى ورتاعا ءسىڭىسۋ مەن يكەمدەلۋ كەزەڭىنەن ءوتتى. ول قازاقى ورتاعا ءتان جايدارى تاپقىرلار ورداسىنا اينالدى. جانە دە استانالىق جاس ەليتانى بىرىكتىرىپ، قازىلار القاسىن ءتۇزدى. ونىڭ ىشىندە جايدارمانداردىڭ ءار ءسوزىنىڭ تىلگە سايكەستىگى مەن تازالىعىن قاتاڭ تالاپ ەتەتىن «قازاقستان» تەلەارناسى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى ءمادي ماناتبەكتىڭ ارالاسۋى دا ءوز ناتيجەسىن بەرۋدە - تاپقىرلار ءتىلدى بۇرمالاپ، كورىنگەندى قىلجاققا اينالدىرۋدى دوعاردى. ۇلتتىق ارنادا «جايدارمان» كورسەتىلىمى تاپقىرلىق پەن جايدارىلىق ونەردى قىزىقتايتىن ميلليونداردىڭ تۇشىناتىن باعدارلاماسىنا اينالدى. اقىن قالقامان سارين مەن ايتىسكەر ايبەك قاليەۆتىڭ، ءانشى-اكتەر ەرلان مالاەۆتىڭ، ايگىلى بوكسشىمىز باقتيار ارتاەۆتىڭ، بۇرىنعى ماجىلىسمەن-دەپۋتات كازىرگى ءبىلىم ۆيتسە-ءمينيسترى مۇرات ابەنوۆتىڭ تاعى باسقا تارلانداردىڭ  قازىلىعى مەن جاناشىرلىعى باسقا دا استانالىق زيالى قاۋىمعا ۇلگى بولا باستادى.

بۇگىندە كۆن-شىلەردىڭ الدىڭعى لەگى ەسترادا جۇلدىزدارىنا اينالدى، تەلەارنالاردىڭ كورىگىن قىزدىرىپ ءجۇر. جۋىرداعى امەريكالىق تاۋەلسىز ساراپتاۋشىلاردىڭ مالىمدەۋىنە قاراعاندا «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنىڭ ەڭ جوعارعى رەيتينگىنە يە كورسەتىم «جايدارمان» باعدارلاماسى بولىپ شىقتى.  جاريا بولعان اقپارعا قاراعاندا، جايدارى تاپقىرلىق ازىرشە ەكى ءجۇز مىڭداي جاستى تارتۋدا ەكەن. م.ابەنوۆتىڭ جۋىرداعى سوزىنە قاراعاندا، مەكتەپ وقۋشىلارى دا تارتىلسا، ءبىر ميلليونعا دەيىن جاس ۇرپاقتىڭ تاپقىرلىعى «جايدارلانا» تۇسپەك. بۇل نۇر ۇستىنە نۇر بولارلىق باستاما بولار ەدى. تىلدەرى ءارپىل-ءتارپىل بالالارىمىز تارتىپكە ءتۇسىپ، انا تىلىنە دەگەن قۇرمەتى ارتىپ، سول ارقىلى جۇرت الدىندا جۇلدىز بولۋعا ىنتا بىلدىرسە نەسى بار! تىلدىك ورتانىڭ كورەر كوزگە الەۋەتى ارتىپ كەلەدى، جاستارىمىز ءوزىنىڭ ۇلتتىق رەسۋرس ەكەنىن بىردەن ءبىر سەزىنەتىن ازىرگە ەلدىك جوبا وسى دەۋگە بولادى. الماتى مەن استانا سەكىلدى مەگاپوليستەردى بىلاي قويعاندا، سوناۋ «ساعىز» اۋىلىنىڭ جاستارى دا بۇگىندە ءوز كەيىپتەرى قالىپتاسقان ساحنا شەبەرلەرى بولىپ جوعارعى لەكتە ونەر كورسەتۋدە. قاراعاندىلىق «كۇلكى تەراپياسى» جايدارمانشىلارى ورىستىلدىلەردى بىلاي قويعاندا شەتەلدىك ستۋدەنتتەرگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ، ولاردى جايدارمانشى دەڭگەيىنە كوتەرىپ، تىلدىك ورتانى كەڭەيتۋ ۇلگىسىن كورسەتىپ ءجۇر. ەلدەگى مۇنشاما كوپ جاستاردى قامتىعان ءارى ساپالىق ناتيجەگە قول جەتكىزگەن، كورسەتكىشتەرى قوماقتى مۇنداي جوبانى تابۋ قيىن. استاناداعى «جاستار» سارايى وسى «جايدارماننىڭ» ارقاسىندا عانا قازاق ءتىلىنىڭ تۇندىگىن اشىپ وتىر دەسەك، ارتىق ەمەس.

دەگەنمەن، مەملەكەت تاراپىنان مۇنداي جوبالارعا ءالى دە تياناقتى قولداۋ بايقالمايدى. ءورىستىلدى كۆنشىلەر استانالىق ونەرلەرىن «قازاقستان» كونتسەرت زالىنا عانا قويادى، سوندا ءبىزدىڭ جاستارىمىزدىڭ ولاردان ءوز ەلىندە قاعاجۋ كورەتىندەي قانداي سەبەپ بار؟! كىم كورىنگەنگە، باتىستىڭ بۇلعاقتارىنا ەلىكتەگەننەن گورى جەتكىنشەكتىڭ كوزايىمى بولار، ءوز جۇلدىزدارىمىزدىڭ فابريكاسىنا اينالار كۆن  مۇمكىندىگىن نەگە قارجىلاي دا، باسقالاي دا قولداماسقا؟! ازىرگە جوعارعى وقۋ مەكەمەلەرىنىڭ باسشىلارىنا العىس ايتىپ جاۋتەڭدەگەن قازاق «جايدارمانى» جاستارىمىزدىڭ جايدارى ءومىرىن الاڭسىز اسقاقتاتسا دەگىمىز كەلەدى.

Abai.kz