كەيدە ۋاقىتىم بولعاندا، ەلىمىزدىڭ، اينالاداعى رەسپۋبليكالاردىڭ، سونداي-اق سولتۇستىكتەگى كورشىمىز رەسەيدىڭ سايتتارىن اسىقپاي، ارنايى قاراپ شىعاتىن ادەتىم بار. وسى سايتتاردىڭ كەيبىرىنەن، اسىرەسە، ورىس پورتالدارىنان ەلىمىزگە باعىتتالعان، قوقان-لوقى كورسەتكەن، ءدوڭايبات سوزدەردىڭ تالايىن وقيسىڭ. مەملەكەتىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاراتىپ ايتقاندارى كوڭىلىڭە كۇدىك كەلتىرىپ، ەرىكسىز ويلاناسىڭ، ەل تاۋەلسىزدىگىنە الاڭدايسىڭ.

ءبىز، قازاقتار، تۇركى تىلدەس حالىق بولعاندىقتان، وسىدان ءبىراز جىلدار بۇرىن، ەكس-پرەزيدەنتىمىز ن.نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن قۇرىلعان تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ قۇرامىنا كىرەمىز. وعان قازاقستاننان وزگە، وزبەك، قىرعىز، ءازىربايجان، تۇرىك مەملەكەتتەرى مۇشە بولىپ سانالسا، ماجار مەن تۇركىمەن جانە سولتۇستىك كيپر ەلدەرى ازىرشە باقىلاۋشى ەلدەر بولىپ قاتىسۋدا. دەگەنمەن، ( ارينە، بۇل مەنىڭ ءوز پىكىرىم ) وسى تۇركى ەلدەرىنە ىرگەلەس ورنالاسقان پاكىستان مەملەكەتىن دە قوسۋعا بولار ما ەدى. نەگە دەسەڭىز، بۇل ەلدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى وردا ءتىلى، ياعني، تۇركى-قىپشاق ءتىلى. وسى ەلدە بۇكىل مەملەكەتتىك ءىس جۇرگىزۋ – قىپشاق تىلىندە. سونىمەن قاتار، پاكىستان جۇرتىندا يادرولىق قارۋ بار. ارينە، بۇل قارۋ تۇركى ەلدەرىنە، اسىرەسە، سونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنە، ء(داپ قاسىمىزدا كۇشى ۇستەم ەلدەر تۇرعاندا) قالقان بولار ەدى. وسى پىكىرىمىزدى، الداعى ۋاقىتتا ەل بيلىگى ويلاستىرا جۇرسە دەيمىز.

سونداي-اق، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قۇرامىنداعى ساحا رەسپۋبليكاسىن دا (ياكۋتيا) رەسەي بيلىگىن يلىكتىرىپ، وسى تۇركى مەملەكەتەرى ۇيىمىنا تولىق مۇشەلىككە الماي-اق، باقىلاۋشى، ءتىپتى بولماسا تىڭداۋشى قىلىپ قويسا، قالاي بولار ەدى. ويتكەنى، سولتۇستىكتەگى كورشىمىزدىڭ الداعى كەزدەگى تاعدىرى نە بولارىن كىم ءبىلسىن، ەگەر، تاراپ كەتەتىندەي بولسا، باشقۇرت پەن تاتاردان بۇرىن، وسى ساحا جۇرتىن ۇيىمعا قوسىپ الۋ بىزدەر ءۇشىن، ايتارلىقتاي ماڭىزى زور. ساحا وزەندەرىنىڭ سۋى مول. ءبىزدىڭ قازاقستاندا بولاشاق تۇرماق، قازىردىڭ وزىندە ەگىن سۋعارۋعا جانە وڭىرلەرىمىزدى سۋلاندىرۋعا سۋ تاپشى ەكەندىگىن كورىپ ءجۇرمىز. كەزىندە، كەڭەس وداعى تۇسىندا، ءسىبىر وزەندەرىن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە بۇرۋ جونىندە ارنايى جوبا بولعان. دەگەنمەن، كەيىن ورىستار كەلىسىمىن بەرمەي، تايىپ كەتكەن ەدى. سوندىقتان رەسەي قۇرامىنداعى، اسىرەسە، وسى تۇركى رەسپۋبليكاسىن قالاي دا ءوز جاعىمىزعا شىعارىپ، قازىردەن باۋىرىمىزعا تارتۋىمىز كەرەك-اق سەكىلدى.

وسكەمەن مەملەكەتتىك تىلدە عانا اتالسا!

ەلىمىزدىڭ شىعىسىندا ورنالاسقان وسكەمەن (ۋست-كامەنوگورسك) قالاسىن ءبىر تىلدە جازۋ جانە ايتۋ قاشان ءىس جۇزىنە اسار ەكەن؟! سوناۋ 2007 جىلدىڭ 21 ماۋسىمىندا ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ورىسشاسى «سەميپالاتينسك» دەپ اتالاتىن، قازىرگى اباي اتامىزدىڭ اتىنداعى وبلىس ورتالىعى – سەمەي قالاسىن تەك قانا مەملەكەتتىك تىلدە اتاۋعا جارلىق شىعارىپ، ۇلتتىق مارتەبەمىزدى ءبىر كوتەرگەن ەدى.

ارينە، ول كەزدە وسكەمەننىڭ كوپشىلىك بولىگى سلاۆيان تۇرعىندارى بولاتىن. قازىرگى كۇندەرى قازاقتاردىڭ كورسەتكىشى ەلۋ پايىزعا جاقىندادى. بۇرىندارى وسى قالاداعى اۆتوبۋس، ترامۆايعا وتىرعاندا كوپشىلىكتىڭ ىشىنەن ءبىر-ەكى قازاقتى عانا كورەتىنبىز. قازىر جاعداي مۇلدە باسقاشا. سونداي-اق، قالاداعى سالالىق جۇيەدە جۇمىس ىستەيتىندەردىڭ كوبى قازاقتار جانە وسىلاردى باسقارىپ وتىرعاندار دا ءوز ۇلتىمىزدىڭ وكىلدەرى. سوندىقتان، الداعى كەزەڭدە وسكەمەن قالاسىنىڭ اتاۋىن تەك قانا مەملەكەتتىك تىلدە جازۋعا، ايتۋعا بيلىكتىڭ پارمەنى كەرەك-اق. بۇعان وزگە ۇلت وكىلدەرى قارسى بولماس دەپ ويلايمىز جانە بۇل قازاق ەلى بولعان سوڭ، سولاي بولۋى دا قاجەت دەگەن پىكىردەمىز. قازىر شىعىس قازاقستان وبلىسىنا جاڭا اكىم كەلدى. مۇمكىن، وسىعان كوڭىل اۋدارىپ، ەسكەرەر. بۇدان قورقاتىنداي ەشتەڭە جوق.

سونىمەن قاتار، ورىستىڭ وبلىس ءسوزىنىڭ ورنىنا،ۇلىس (كونەدەن كەلە جاتقان قازاقتىڭ ءسوزى. رەسەيدىڭ قۇرامىنداعى ساحا-ياكۋتيا رەسپۋبليكاسى، وسىدان وتىز جىل  بۇرىن وبلىس ءسوزىن، ۇلىس دەپ وزگەرتكەن.) نەمەسە ءوڭىر، ولكە سوزدەرىن پايدالانسا قۇبا-قۇپ بولار ەدى.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz