مۇعالىم  قىزمەتىنىڭ  قوعامدىق-الەۋمەتتىك  ءمانى  تەرەڭ.  ول  -  ادامنان  ادام  جاساۋشى  ماماندىق  يەلەرى. مۇعالىم ەڭبەگى – تازا شىعارماشىلىق ەڭبەك.  ونىڭ كورىنەتىن الاڭى – ساباق.  ساباق  بەرۋ كاسىپ ەمەس، مۇعالىمنىڭ شىعارماشىلىق ونەرى. ول  ونداعان وقىتۋ تاسىلدەرىن بايقاپ كورەدى دە، ءوز ءادىسىن تاڭدايدى.  ونداعان كىتاپتاردى وقيدى دا، ءوز ءسوزىن ايتادى.  بوتەننىڭ ءسوزى مەن ويى بويىنشا وقىتۋ مۇمكىن ەمەس.  ۇنەمى بايقاپ كورۋ، ۇنەمى جەتىلدىرۋ، ۇنەمى جەتىلۋ – مۇعالىم قىزمەتىنىڭ باستى كورسەتكىشى.  پروفەسسور  م.ن. سكاتكيننىڭ  « ساباق  -  پەداگوگيكالىق  شىعارما» دەۋى تەگىن ايتىلماعان   ءالى  بەرىلمەگەن، ەرتەڭ بەرىلەتىن ساباقتىڭ شىعارما رەتىندە تۋ ساتىلارى، ونى ىسكە اسىرۋ جولدارى بولادى. بۇدان بۇرىنعى جىلدارى جاسالعان نەمەسە  ستاندارتتالعان  مودالى تاسىلدەردى تالعامسىز قولدانۋ  ارقىلى  جاڭا ساباق بەرۋ شىعارماشىلىق ەمەس. الدىڭعى جىلعى بالا  بيىلعى بالا ەمەس.  جىل ىشىندە وزگەرمەيتىن ءبىلىم، تاجىريبە بولمايدى.

مۇعالىم  قىزمەتىنىڭ  قوعامدىق-الەۋمەتتىك  ءمانى  تەرەڭ.  ول  -  ادامنان  ادام  جاساۋشى  ماماندىق  يەلەرى. مۇعالىم ەڭبەگى – تازا شىعارماشىلىق ەڭبەك.  ونىڭ كورىنەتىن الاڭى – ساباق.  ساباق  بەرۋ كاسىپ ەمەس، مۇعالىمنىڭ شىعارماشىلىق ونەرى. ول  ونداعان وقىتۋ تاسىلدەرىن بايقاپ كورەدى دە، ءوز ءادىسىن تاڭدايدى.  ونداعان كىتاپتاردى وقيدى دا، ءوز ءسوزىن ايتادى.  بوتەننىڭ ءسوزى مەن ويى بويىنشا وقىتۋ مۇمكىن ەمەس.  ۇنەمى بايقاپ كورۋ، ۇنەمى جەتىلدىرۋ، ۇنەمى جەتىلۋ – مۇعالىم قىزمەتىنىڭ باستى كورسەتكىشى.  پروفەسسور  م.ن. سكاتكيننىڭ  « ساباق  -  پەداگوگيكالىق  شىعارما» دەۋى تەگىن ايتىلماعان   ءالى  بەرىلمەگەن، ەرتەڭ بەرىلەتىن ساباقتىڭ شىعارما رەتىندە تۋ ساتىلارى، ونى ىسكە اسىرۋ جولدارى بولادى. بۇدان بۇرىنعى جىلدارى جاسالعان نەمەسە  ستاندارتتالعان  مودالى تاسىلدەردى تالعامسىز قولدانۋ  ارقىلى  جاڭا ساباق بەرۋ شىعارماشىلىق ەمەس. الدىڭعى جىلعى بالا  بيىلعى بالا ەمەس.  جىل ىشىندە وزگەرمەيتىن ءبىلىم، تاجىريبە بولمايدى. ۋاقىت تا بۇرىنعى ەمەس، ءومىر كۇن سايىن جاڭالىقتار تۋعىزىپ جاتادى.  ءار ساباقتا ءار كلاستىڭ، ءار وقۋشىنىڭ ەرەكشەلىگى ەسكەرىلۋى كەرەك.  مۇعالىم ويشا كلاستاعى ءار وقۋشىنى كوزىنە ەلەستەتىپ، ساباق ماتەريالىن ءتۇسىندىرۋدى سوعان لايىقتايدى.                                           

 وقىتۋدىڭ تىڭ تاسىلدەرى ءوزىن ناقتى جاعدايعا بەيىمدەپ قولدانۋدى قالايدى.  مۇعالىم ساباقتا  ورىنداۋشى ەمەس ، جاساۋشى. ساباق مۇعالىمنىڭ شىعارماسى، ديكتانت ەمەس.  ساباق ادىستەمەلەرىن تاڭداۋدا مۇعالىمدەرگە تولىق ەركىندىك بەرىلۋى كەرەك.  بۇل باقىلاۋ مەن تالاپتاردان بوساتۋ ەمەس.  ساباق ءادىس-تاسىلدەرىن  تاڭداۋداعى ەركىندىك – وقۋ پروتسەسىن ىسكە اسىرۋدا  مۇعالىمگە بەرىلگەن قوعامدىق سەنىم دەپ قارالعانى دۇرىس.

 مۇعالىمنىڭ نەگىزگى قۇرالى – ءسوز.  ونى ەشقانداي تەحنيكالىق قۇرالدار  اۋىستىرا المايدى. ءسوزدىڭ مازمۇندىلىعى، جۇيەلىلىگى، تۇسىنىكتىلىگى، ايقىندىلىعى، دالدىگى، وبرازدىلىعى – مۇعالىمنىڭ ناعىز شىعارماشىلىعى. مۇعالىم ساباقتاعى ايتىلاتىن ءسوزىن دايىنداعاندا نەدەن باستاپ، نەمەن اياقتاۋ;   العاشقىدان كەلەسىگە  قالاي كوشۋ;  وقۋ ماتەريالىنىڭ  باستى يدەياسىن قانداي سوزبەن جيناقى ەتىپ ايتۋدى انىقتايدى.  بۇل جەردە  ۇلى  جازۋشىلار سەكىلدى  «ءبىر ءسوزدى تابۋ ءۇشىن مىڭداعان توننا ءسوز رۋداسىن قوتارعانى سياقتى»  ىزدەنگەن دۇرىس.  ءار ساباققا جوسپار- كونسپەكت كەرەك.  ول مۇعالىمنىڭ دەربەس «كۋحنياسى».  جوسپار – كونسپەكت ساباققا كەرەك ەمەس، ساباققا دەيىن كەرەك.  دەمەك، ول الدىن-الا جوسپارلاعانداي بولىپ ءوتۋ ءۇشىن كەرەك، ساباقتا وقىپ بەرۋ ءۇشىن ەمەس.                                         

 ساباق دەگەنىمىز – مۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ قارىم – قاتىناسى.  ول قاتىناس ءوزارا سىيلاستىققا قۇرىلۋعا ءتيىس. بالانىڭ مۇمكىندىگىنە سەنگەن مۇعالىم مەن سەنبەگەن مۇعالىمنىڭ ارەكەتى ءارتۇرلى.  وقۋشىنىڭ كەمشىلىگىن كورگىش بولساڭ، ىقىلاسىن جوياسىڭ. كىسى ەكەنىنە كۇمانمەن قاراساڭ بالادان كىسى شىقپايدى.  كوپتىڭ كوزىنشە بالانىڭ كەمشىلىگىن  بەتىنە باسپا. سەنىپ ايتقان سىرىن شاشپا. ساباقتىڭ   ماقساتى – بالانىڭ باسقاعا ۇقسامايتىن قاسيەتىن اشۋ.  بالانى تاڭداندىرۋدى ۇمىتپا  دانالىققا ۇمتىلۋ – تاڭقالۋدان باستالادى.  بالانىڭ تاعدىرىنا ويلانىپ قارا. ساباققا قىزىقپاسا سەبەبىنە ءۇڭىل. ءتارتىپ بۇزسا سەبەبىنە ءۇڭىل.  سەبەبىن وزىڭنەن ىزدە.  مۇعالىم مەن بالا قارىم – قاتىناسى سىيلاستىعىنىڭ ءمانى وسىنداي ۇستانىمدار بولۋى كەرەك.

 مۇعالىمنىڭ ءسوزى مەن ءىسى جاساندى ەمەس، شىنايى بولۋى اسا قاجەتتى شارت. مۇعالىمنىڭ ءبىلىمدى بولۋى جەتكىلىكسىز. بالانىڭ جان دۇنيەسىن  تۇسىنبەيتىن مۇعالىم – مۇعالىم بولا المايدى.  بالانىڭ ىقىلاسىن وياتا ءبىل.  قولىنان ءىس كەلەتىنىنە سەندىرە ءبىل.  باعا قۇندى ەمەس، بالا قۇندى. ءار بالا ءوز مۇمكىندىگىنىڭ جوعارى – تومەندىگىنە قاراماستان، وزىنشە عاجايىپ  جاراتىلىس. بالاعا سىيلى بولامىن دەسەڭ، ءوزىڭ دە بالانى سىيلا.  ساباعىڭنىڭ قونىمدىلىعىنا كوپ ىزدەنىسپەن، تاپقىر شەبەرلىكپەن عانا جەتۋگە بولادى.  جاقسى مۇعالىمنىڭ جەتەگى ەلەۋسىز. بالا قالاي ەرگەنىن ءوزى دە بايقاماي قالادى،  ايتايىن دەگەنىڭ، ۇيرەتەيىن دەگەنىڭ وزىڭنەن بايقالماسا، بالا سەنبەيدى.                                                    

الەمدىك پەداگوگيكانىڭ شەشۋىن تاپپاعان التى پروبلەماسى بار دەيدى عالىمدار.  سونىڭ ءبىرى – ادامنان ادام جاساۋ كەرەك پە، الدە مامان جاساۋ كەرەك پە  دەگەن ماسەلە.  جاپوننىڭ  سامسۋنگ فيرماسى  ماڭدايشاسىنا  « اۋەلى – ادام، سودان سوڭ ءىسى» دەپ جازىلعان كورىنەدى.  جازىلعان ءسوزى مەن  ىستەلگەن ىستەرى قابىسىپ جاتادى  ەكەن. ءاربىر ازاماتىنىڭ جەكە باسىنا قۇرمەتپەن قاراۋ – ساپالى ءىستىڭ العى شارتى.  مۇعالىمنىڭ ءاربىر  ساباعى ويسىز ورىنداۋشى ەمەس،  بالالاردىڭ وقۋ  قىزمەتىنىڭ  كاسىبي باسقارۋشى بولۋدى  مىندەتتەيدى.  ساباق ۇستىندەگى مۇعالىمنىڭ باسقارۋشىلىق قىزمەتى  - ونەر.  ونىڭ  دا زاڭدىلىقتارى، ۇستانىمدارى بار.  مۇعالىمنىڭ  وقۋ ساتىندەگى  باسقارۋشىلىق  جۇمىسى   - بالالاردىڭ اقىل-ويىن، قابىلەتىن،  داعدىسىن ماقساتقا ساي پايدالانا ءبىلۋ.

تاۋەلسىزدىكتىڭ  تۋرا  جولى – بىلىمدە دەپ تۇجىرىم جاسالعان.    اتالىق ءسوز قالدىرعان اتا-بابالارىمىز اقشالى قالتا مەن كۇشتى  بىلەكتەن گورى ءبىلىمدى ەرەكشە باعالاپ، ونى ومىرلىك مۇرات ەتۋدى  كەيىنگىگە امانات ەتكەن.  بابالاردىڭ  سول  وسيەتى  ءوز ورنىن تابا السا  جاقسى.  تۇلپاردان جابى وزعان ەلدە تالانتتى ۇل-قىزداردىڭ بابى قانباي،  دارىندىلارىنىڭ  باعى جانباي  جۇرگەنى جاسىرىن  ەمەس.  قورىققانى مەن قالتالىنى عانا سىيلايتىن  كەزەڭنىڭ وتكەلى تازالانسا  ءبىلىم  جولىن   تاڭداعان  ۇرپاقتىڭ  دا ، مەكتەپ  پەن مۇعالىمنىڭ  دە  باعى اشىلار ەدى.                                

ساكەن   بوزاەۆ    

اتىراۋ  وبلىسى، 

قۇلسارى  قالاسى.

Abai.kz