قاراعاندى وبلىسىنىڭ كوستەنكو شاحتاسىندا وپات بولعان كەنشىلەردىڭ سانى وتىزدان استى. مارقۇمداردىڭ جاقىندارى مەن تۋىس-تۋعاندارىنا، مۇقىم قازاق ەلىنە قايعىرىپ، كوڭىل ايتامىز.

قايعى-قاسىرەتتىڭ ءبارى اۋەلى اقىنداردىڭ جۇرەگىنەن وتەدى. اقىنداردىڭ ولەڭ-دۇعاسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىندىق...

ءدۇرسىل...

«قاراعاندى ءبىر قاراعان سەكىلدى،
كۇيە باسقان كىرپىكتەرىن ءسال اشىپ...»
جۇمەكەن

مويىنىما بايلانعانداي قىل شىلبىر،
تۇڭعيىققا تارتادى ىلعي تىلسىم ءدۇر.
قاقىراتىپ قاراعاندى كەۋدەسىن
قارا جەردىڭ استىندا ءبىر ءدۇرسىل ءجۇر.

سول دۇرسىلدەن جەتەتىندەي ءبىر حابار،
ەستىگەن جان جەر باۋىرلاپ تىڭداعان.
ەلەڭدەيدى ەسى كەتكەن دۇنيە –
باعانالار، مۇنارالار، مۇرجالار.

قيامەتكە كۋا بولىپ نە ءتۇرلى،
قايرىلماسقا بۇردىڭ با ەكەن بەتىڭدى؟..
جەربەتىلىك جادىگويلەۋ ارماندى
قاراعاندى مەنسىنبەيتىن سەكىلدى...

قىزىل-جاسىل قىزىقتا جوق شاتاعى،
قابىردىڭ دە قايمىقتىرماس قاھارى.
سۇرعىلت ءوڭدى سۇستى-سۇستى جىگىتتەر
شىڭىراۋعا ەنىپ بارا جاتادى.

ەنىپ بارا جاتادى ولار تەرەڭگە،
جانى مازداق وڭشەڭ قايسار ورەندەر.
ول كوزدەردەن ۇشقان كوكشىل ساۋلەنى
بەرە المايدى ەڭ ءبىر شىنشىل ولەڭ دە.

كۇرسىنگەندە سول كەۋدەلەر مىڭ بۇراۋ،
وقيدى ەكەن بىزگە جۇمباق ءبىر دۇعا.
ول دۇعاعا ەلتيدى تەك تاس تاۋلار،
وقپاندار مەن ۇڭىرەيگەن ۇڭعىلار.

سول ءبىر سولقىل بولار ما ەدى مۇنشا زور،
ەلتيدى وعان ساعىمدى كول، سۇرشا بەل.
تاس تۇنەكتى جارىپ ءوتىپ كەلەدى،
ماڭدايىنا كۇن بايلاعان مىڭ سان ەر.

قۇرىش قولدار كەن قىرتىسىن قوپارىپ،
تاستى ۇككەندە تايسالتاتىن قاھارى.
جەر استىنىڭ اسپانى بار كادىمگى،
كۇن كۇركىرەپ، جاسىن ويناپ جاتادى.

تار قاپاستى تىلگىلەسە مىڭ الاۋ
سول دۇرسىلگە مۇمكىن بە ەكەن شىداماۋ؟..
كىم بىلەدى جۇمىر جەردىڭ جۇرەگى
وسى تۇستا سوعىپ تۇرعان شىعار -اۋ...

بۇل جاقتا دا توسىپ تۇرار قاقپان سان،
قاس-كىرپىگىن قارا كۇيە، قاپقان شاڭ.
جەر بەتىنە تاراتادى جىلۋىن،
سول زىنداننان زاڭعار ۇلدار جاققان شام.

كور-لاھاتقا تۇسەر كۇندە تىرىدە،
سول ۇلداردا تۇرپات بولەك، ءسىرى دەم.
قاراعاندى تۇلپارلارى قىردا ەمەس،
كىسىنەيدى شىڭىراۋلار تۇبىنەن.

ءاليا داۋلەتباەۆا

ومىرقازعان

تاڭنىڭ العاش ساۋلەسىن شايقاپ ءىشىپ،
ولار جەرگە كىرەدى ارپالىسىپ،
جەر استىندا... ۇستىندە بۇلت كوشىپ،
ەمەس پە ەدى ونسىز دا شۇرىق-تەسىك،
توبەدەن قۇت قۇيىلعان مىنا كەۋدەم،
بالكىم ءمادى شىعادى مىنا بەلدەن...
قاي باعىتتان شىعادى ەندى اي-كۇنىم،
وزىنە بۇيىرماعان كەن بايلىعىن،
ءوزى قازىپ... ريزا بارلىعىنا
ۋاقىت ءتىلى كەپ توقتادى قازاقتىڭ تاعدىرىنا.
بۇل ولاردىڭ كۇن سايىنعى ارەكەتى،
سولاي، بالكىم، تاڭىرگە ءتاۋ ەتەدى؟
جەردىڭ استىن شاڭ-توزاڭ، جەل-داۋىل عىپ،
اجال جاتار پىشىندە پەرعاۋىندىق.
جەرگە كىرىپ كۇن سايىن ونسىزداعى،
اجالعا قىسقا بالكىم جول سىزعانى؟
قارا كومىر – قارا ءسوز، بۇل نە كۇدىك؟
ۇيرەنسەك قايتەدى ەكەن كۇنگە كىرىپ.
كەن دەپ، ەل دەپ اعىزدىڭ كوپ سوراڭدى،
جەردىڭ استى قايعىڭنان جارىق شىعار،
ءۇستى بىراق ازىرگە قاپ-قاراڭعى.

ادىلەت شوپەن

ويان، كەنشى!

ويان، كەنشى!
قوزعالار مەزەت كەلدى،
قازان تاڭى. بۇلىڭعىر كەز وتپەلى.
وياندى جار،
وياندى قارت اناسى،
سەنبى جۇمىس كۇنى-ءتىن كەزەكتەگى.

قۇلا تاڭنان جولىقپاس جان بالاسى،
ال كەنشىنىڭ ۇدەگەن قاربالاسى.
«جولىڭ بولسىن!» دەدى جار ءجاۋدىر كوزدى،
كەڭىستىككە كۇبىرلەپ قالدى اناسى.

كەنشى سىندى كىم بىلەر كۇن قادىرىن؟
كەنشى سىندى كىم بىلەر جىل قادىرىن؟
تاپ ولارداي كىم سەزەر عۇمىر ءمانىن،
جارىقشاقتىڭ كىم ەستىر جۇمباق ءۇنىن؟

سەنبى كەشى.
تۇنەكتەي جول ارىدە،
ءتۇستى كەنشى شۇڭعىل جەر تەرەڭىنە،
الىپ قولدار، ايقاسقان شويىن دەنە،
جۇيىتكىگەن قارا مارجان كەمەرىنە.

ءبىر مەزەتتە ءدۇر قاقتى ساي-جىراسى،
«ساقتانىڭدار!» دەگەن شۋ اينالاسى.
تىك ادىمداپ بۇگىلدى قۇرباندىقتار،
قاراشىقتان ۇزىلمەي قايعى جاسى.

تاپ كەنشىدەي كىم ايتار ەرلىك ءانىن؟
تاپ كەنشىدەي كىم كورەر جان مۇرادىن؟
ۇزاق وكسىپ تۇردى انا، تۇردى جارى،
جەرگە بەرىپ الپامسا ارعىماعىن.

سالەم، گۇلدەر!
كەنشىگە كومكەرىلگەن،
سالەم، جولداس!
قوش ايتقان ەر كوڭىلمەن.
سالەم، ساعان جەتىمدىك!
سالەم، ۇلدار!
اكەلەرىڭ جىلىنار دەمدەرىڭمەن!

ساعاتقا دا قالعىماس سەنىم دەگەن،
قاعيدات سول ۋاقىتقا جەڭىلمەگەن.
ويان، كەنشى!
ازات ەل ەرتەڭىمەن،
ەرتەگىدەي داڭقىڭمەن كومىلمەگەن!

باتىرحان سارسەنحان

شاحتيور

شالىقتاپ پاك سابيدەي،
التىن تاعىن تالاقتاپ – پاتشا، بيدەي،
جەتى قات جەر استىنا ەنگەن قانداي –
قىلۋەتكە تۇسكەن ءدارۋىش ياسساۋيدەي!

بيىكتىكتى باۋىرىم، مەنەن كۇتپە،
اقسۇيەك تە ەمەسپىن، تولەڭگىت تە.
ۇلىلىقتىڭ توركىنى – ۇنسىزدىكتە،
ۇنسىزدىكتىڭ تامىرى – تەرەڭدىكتە.

قاشقان دا ءوزىم، داۋرەندى قۋعان دا ءوزىم،
ولجا دا مەن، ارينە قۇربان دا ءوزىم.
قاراڭعى مەن كۇڭگىرىتكە بوي الدىرىپ،
قارىعادى جاساندى نۇردان كوزىم.

قاراڭعىدا جاپ-جارىق كۇن كەشەمىن،
جالعىزدىق ءھام جار مەنەن تىلدەسەمىن.
جەر ءۇستى مەن استىنا ەلشى بولىپ،
ەكى دۇنيە اراسىندا ۇندەسەمىن.

نۇرلى ۇنسىزدىك جانىمدى تەربەتۋدە،
شۋلى تىنىشتىق ارقاشان ەرگە تۇرمە.
قازان قايناپ جاتادى، دالا جايناپ،
بىزدەن تامعان قان-تەردەن جەر بەتىندە.

جەر استىنىڭ ەلەمەي تىم تارلىعىن،
اسىپ-تاسىپ بارادى ىڭكارلىعىم.
ايتپەسە، جەر جۇزىنە شىعار ەم عوي،
شالقۇيرىقتىڭ تۇتاتىپ ءبىر تال قىلىن...

ەشقاشان بۇلدامادىم، بۇلدانبادىم،
ەشكىمدى بىلعامادىم، بىلعانبادىم.
تۋعان جەردى باسىممەن تىرەپ تۇرام،
توبەمدە اسىر سالىڭدار تۋعاندارىم!

ارشىن نۇرباقىت

كەنشىنىڭ بالاسى

– اكەم قايدا، اناشىم؟
– جۇمىسىندا.
نازىك ءدىرىل بايقالدى تىنىسىندا.
جۇلقىپ-جۇلقىپ جۇرەگىن اناسىنىڭ،
ءبىر اقيقات كەتتى ەرىپ ءتىل ۇشىندا.

سودان كەيىن اناسى ءتىل قاتپادى،
قانشا ۋاقىت كوز جاسىن قۇرعاتقالى.
كەزىپ كەتتى ءۇي ءىشىن كەشەگىدەي،
ۇنسىزدىكتىڭ قالىپتى ىرعاقتارى.

– سەنىڭ ەلىڭ، جارىعىم – كەننىڭ ەلى،
سەنىڭ اكەڭ سوندا، – دەپ سەندىرەدى.
كوندىگەدى بالا دا، قوس جانارى
ەسىك جاققا ءبارىبىر تەلمىرەدى.

كۇندە ءۇيىنىڭ قارايدى بولمەلەرىن،
بولمەلەرى ايتادى كەلمەگەنىن.
نەتكەن ۇزاق ساپار بۇل...
شىنىمەنەن
تىم تەرەڭدە شىعار-اۋ «كەن» دەگەنىڭ.

اكە، بالكىم، جول ىزدەپ اداستىڭ با؟
الدە، باسقا مەكەنگە جول اشتىڭ با؟
– اكەم قايدا، اناشىم، شىنىڭدى ايتشى،
– اكەڭ سەنىڭ جۇمىستا، جەر استىندا.

ەرتەڭ، بالام، ەرتەڭ دەر اناسى تەك،
ەرتەڭگە ءۇمىت ارتپاۋعا شاراسى جوق.
ايمالايدى شاشىنان اعايىن-جۇرت،
«اينالايىن، كەنشىنىڭ بالاسى» دەپ.

سەزدى سوندا جۇرەگى العاش مۇڭدى،
كۇندەر بىراق جىلجۋىن جالعاستىردى.
شىڭنان ءارى ۇشۋدى بالا ارمانى،
شىڭىراۋعا تۇسۋگە الماستىردى.

جاسىرا الماي سىنىپتا ساعىنىشىن،
ءبىر اڭساردىڭ جالىنى قارىپ ءىشىن:
– كەنشى بولام، – دەپ جازدى داپتەرىنە.
اكەسىنىڭ قاسىنا بارۋ ءۇشىن...
تابۋ ءۇشىن...

داۋلەت جادىراسىن

Abai.kz