سەنبى, 23 قاراشا 2024
ادەبيەت 3401 6 پىكىر 4 قاڭتار, 2024 ساعات 14:15

ماعان ەرتىس ۇنامايدى

نۇربول ۇلان– جەتىسۋلىق جاس ايتىسكەر اقىن. اۋداندىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق جاس اقىندار ايتىسىنىڭ جەڭىمپازى. اتاپ ايتار بولساق، جەتكەن جەتىستىكتەرى دە از ەمەس كورىنەدى. سونىڭ بىرنەشەۋىن تىزە كەتسەك ارتىق بولا قويماس.

2023 جىلى جەتىسۋدا وتكەن «انداس وماراقىن» اتىنداعى وبلىستىق اقىندار ايتىسىنىڭ باس جۇلدەسىن جەڭىپ العان جانە سول ىسپەتتەس «جىل الىبى - جامبىل» ايتىسىنان باس جۇلدە يەگەرى اتانعان. تالدىقورعاندا وتكەن وبلىستىق اقىندار ايتىسىنىڭ جەڭىمپازى. 2023 جىلى سەمەيدە وتكەن «تاۋەلسىزدىككە تاعزىم» وبلىستىق جىر ءمۇشايراسىنىڭ 2-ورىن يەگەرى.

«اقىندىق ءار ادامعا بەرىلە بەرمەيتىن قاسيەت. «اقىندىقتى اللا بەرەدى ونى دامىتۋ ءوز قولىڭدا» دەپ ايتىپ كەتكەندەي، وسى ۇلى جولدا ءوز باعىمدى سىناپ، حالقىمنىڭ ونەرىن ونەگەلى ۇرپاققا قولىمنان كەلگەنىنشە تىنىتىپ ءجۇرمىن. ارمانىم – بولاشاقتا انا ءتىلىن سۇيەتىن، ۇلتتىق قۇندىلىعىن بويىنا سىڭگەن ۇرپاقتارىنىڭ ارتۋىنا ات سالىسۋ»، -  دەيدى ءوزىنىڭ وتانعا دەگەن ادال پەرزەنتتىك پەيىلىمەن.

ۇلان قازىرگى تاڭدا، ۇلىلار ەلىندە ءبىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋ ۇستىندە.  «شاكارىم اتىنداعى» سەمەي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ» 1-كۋرس ستۋدەنتى. ۋنيۆەرسيتەت جانىنان قۇرىلعان «دۋلات باباتايۇلى» اتىنداعى شەشەندىك ونەر باعىتىنداعى «جەبە» اقىندار مەكتەبىنىڭ جەتەكشىسى. بيىلعى جىلدان باستاپ سەمەي قالاسىنىڭ مادەنيەت سارايىنداعى «حالىقتىق اقىندار ورتالىعىنىڭ» ونەرلى شاكىرتى. ءبىر بويىندا تولايىم ونەر توعىسقان جاس بەرەنگە ارتار سەنىم مەن ءۇمىت مول.  جىرشىلىق ءداستۇر، انشىلىك، سازگەرلىك  قابىلەت-دارىنى بار بولاشاق دارا تالانت يەسى. ولەڭدى بالا شاقتان بەرى جازادى. جازبا اقىندىقتان گورى، ايتىسكەرلىك قاسيەتى باسىمىراق...

ولەڭ مەن ونەردەگى قادامىنا – اقجول!


اكە

ونسىز تۋماس وڭنان كۇنىم، ايىم دا،
ۇلىم دەپ، باتاتۇعىن ۋايىمعا.
التى جاستا، الا تايعا مىڭگىزگەن،
باس بەرمەۋشى ەدى، ول كەز ماعان تايىمدا.
جىگەرىممەن نامىسىمدى قايراعان،
سالدىرمايتىن بەكەر بوسقا ۋايىمعا.
الا تاۋداي ءبىر ولەڭدى ارنايىق،
قارا تاۋداي (اكەلەرىمىز) جايىندا.

اكە باردا، سەنى ەشكىم بولە المايدى،
سەن ءۇشىن تەر، باسقا ەشكىم توگە المايدى.
اكەم ماعان  تۋراشىل بول، دەپ ۇيرەتكەن،
باسقا ەشكىمگە، ۇلىڭ سەنىڭ سەنە المايدى.
ءتىپتى مىناۋ، قيىرى كوپ، قيلى ومىردە،
سەن تۇرعاندا، ول دا مەنى جەڭە المايدى.
الا تاۋداي، اكەڭدى سەن الداساڭ،
بالاپانداي، بالاڭ كەلىپ سەنى الدايدى.

داپتەرىن بالاڭ سەنىڭ پاراقتاۋدا.
بالاڭا قويار سىزدە دە تالاپ بار ما؟..
ءسىز بەنەن وتكەن كۇنگە شۇكىر دەيمىن،
شۇكىر دەيمىن، اتىرعان، ءار اق تاڭعا.
بالاسىنا قامقور بولسىنشى دەپ،
"اكەلەردى" جاراتقان عوي  جاراتقاندا.

سىزدەي كىمدى تابا الارمىن، جاقىنىمدى؟
اقىن قىلىپ شىعاردىڭ، باتىرىڭدى.
پايداسىز ادام بولما، دەۋشى ەدىڭىز،
ءسىز ايتقانداي بولايىن، ماقۇل، ۇلگى.
مەندە ءوسىپ، اكەشىم، تولىپ قالدىم،
اسقار تاۋىم تىڭداشى، ءبىر اقىنىڭدى.
كورسەتتىڭ ونەگەنىڭ ونەگەسىن،
مەن ءۇشىن  قىسۋشى ەدىڭ تاقىمىڭدى.
ماعان ايتقان كەڭەسىڭدى جيىستىرىپ،
“نەمەرەڭە”
ايتقانىڭدى قالايمىن مەن اقىلىڭدى.

مەنىڭ اكەم، وسيەت اداقتايدى...
(بالاڭنان، وتىرسىز با، قالاپ بايگى.)
بالاڭىز دا ءدال سىزدەي بوپ، ءوسىپ كەلەد.
ماقتانعاندى بالاڭ دا جاراتپايدى.
ءومىردىڭ بايگەسىنن قوسقان ۇلىڭ،
اكەشىم، ءسىزدى جەرگە قاراتپايدى.

***

ماعان ەرتىس ۇنامايدى

قاراپ تۇرىپ، مۇسىنىڭە تويا العام،
وسىنداي دا بولادى ەكەن، وي، اللام.
بىلەسىڭ بە، ساعان دەگەن سەزىمىم،
الابۇرتىپ، ءتۇرلى تۇسكە بويالعان.

ءومىرىمدى، ومىرىڭە جالعامادىم،
سەنى ويلاپ، ايلى تۇندە تولعانامىن.
ەكەۋىمىز، ەرتىستە تانىسقاندا،
مەن وزىڭە، العاشقى ولەڭ ارناعانمىن.

بار ەدى جانىمىزدىڭ جۋىقتىعى،
جانارىڭ وزگەشە ءبىر سىر ۇقتىردى.
جانىمدا، ءوزىڭ بىرگە جۇرمەگەسىن،
بايقالادى كۇزدىڭ دە سۋىقتىعى.

بىلمەدىم، بۇل جىگىتتىڭ باعى وسى ما،
جەتە المادىم، بىلەمىن باعاسىنا.
بىلەسىڭ بە، سەنىڭ بەينەڭ كورىنەدى،
قاراپ تۇرسام ەرتىستىڭ جاعاسىنا.

سەزىمدەرىم سەنى ىزدەپ ساندالادى،
سەن ەمدەي الاسىڭ با، جان جارامدى.
سەمەيدىڭ وڭ سولى دا قوسىلمايدى،
ەرتىس، ءبولىپ تۇرعانىن اڭعارادى.
ولاردى جالعايتۇعىن كوپىرى بار،
سەمەيدىڭ كوپىرى بار جالعامالى.
ال  ءبىزدىڭ قۇرىپ كەتكىر سەزىمىز،
ايتشى، ەندى، نە نارسەمەن جالعانادى؟!

اتپاسام دا مەرگەن بولىپ قۇرالايدى،
سەنەن ەشكىم سەزىمىڭدى سۇرامايدى.
سەنىمەنەن بويىندا جۇرمەگەسىن،
بىلەسىڭ بە؟ ماعان ەرتىس ۇنامايدى....

***

انا

قادامىم ەدى انامنىڭ اڭداعانى.
بالاسى دا كوپ قىدىرىپ ساندالادى.
مەنىڭ انام ادامداردىڭ ەڭ جاقسىسى،
كەرەك تە ەتپەيتۇعىن (جارنامانى.)
«انا» دەپ جازىلعان بۇل ولەڭىم،
ءوزىمنىڭ اناشىما ارنالادى.

قۇدايىم، جاق دەيدى عوي، اققا مىنا.
بالاسى ءۇشىن كىرىسەتىن باق قامىنا.
مەن قانشاما قاتەلىك جاساسام دا،
وكىنبەيدى ول، مىنا مەنى، تاپقانىنا.
اناما بار سىرىمدى ايتا الامىن،
ايتا الامىن سىرىمدى اقتارىلا.
وتەي الماي كەتەرمىن اق ءسۇتىڭدى،
راحمەت، اناشىم، باققانىڭا...

كىرپىك قاقپاي تال بەسىككە بايلاناتىن،
مەن كۇلسەم كوڭىلى دە جايلاناتىن.
كوتەرىپ قولىنان ءسات تاستاماي،
بالا كۇنگى كەزىمدى ويعا الاتىن.
كوڭىل كۇيىم تۇسكەندە انام عانا،
انام عانا ىشىنەن قايعى الاتىن.

كەشىرەتىن مەنىڭ بۇزىق بولعانىمدى،
ومىردەگى اسىلىم ول دا قۇندى.
قىستىڭ كۇنى وينايتىن ەم، سارى ايازدا،
ۇرلەپ قويىپ دەمىممەن قولدارىمدى.
بالام دەپ تىزەرلەي قاپ شاقىرۋشى ەدى،
جاساۋشى ەدى ول مەنىڭ زور قامىمدى.
«ماما» دەپ قۇشاعىنا كىرگەنىمدە،
سەزبەيتىن ەم سارى ايازدا توڭعانىمدى.

جاستايىمنان ءوسىردىڭ ماپەلەدىڭ.
دەۋشى ەدىڭ ايتقانىڭدى اپەرەمىن.
سىيلىعىممەن  مەندە ءجيى قۋانتامىن،
وزىڭدەي قايدا ماعان مولتەڭ - مەيىرىم.
...ارمانى عوي، انامنىڭ، اق كەلىنى،
بۇنى ەستىسە قالجىڭدايتىن تاتەلەرىم.
اناشىم، بۇيىرسا، ءۇش جىل، كۇتشى،
ءۇش جىلدان سوڭ، كەلىنىڭدى اكەلەمىن...

Abai.kz

6 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1465
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3238
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5377