4.

تۋى قايتا جەلبىرەگەن «ماناستىڭ» جيناقتالعان نۇسقاسىن ىرىكتەۋدىڭ جولىن كورسەتىپ بەرگەن اۋەزوۆتىڭ كومەگىنە قىرعىز اعايىندار ءالى دە مۇقتاج ەدى. 1952 جىلدىڭ قاراشا ايىندا سسسر عىلىم اكادەمياسى قازاق سسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ جاڭا پرەزيدەنتى د.ا.قوناەۆقا: «ماناستىڭ» باسىلىمىن ىرىكتەۋگە كومەك كورسەتۋ ءۇشىن اكادەميك مۇحتار اۋەزوۆتى قىرعىزدىڭ ءتىل، ادەبيەت جانە تاريح ينستيتۋتىنا ۇزاق مەرزىمگە جىبەرۋ تۋرالى ءوتىنىش ءبىلدىردى. وعان 22 قاراشا كۇنى: مۇحتار ومارحانۇلى اۋەزوۆ 1953 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ سسسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ قىرعىز بولىمىنە كومەككە بارۋىنا رۇقسات ەتىلسىن،– دەپ د.ا.قوناەۆ بۇيرىق بەردى.

بىراق ول بۇيرىق ورىندالمادى. ويتكەنى م.اۋەزوۆتى «ماناستىڭ» جىرىن ەمەس، ءوزىنىڭ باسىن قورعايتىنداي، ءتىپتى، قورعاي المايتىنداي شامىرقانۋلى كۇندەر كۇتىپ تۇردى. «ماناستىڭ» كەزەكتى كونفەرەنتسياسى 6-شىلدەگە قويىلدى. تۋرا سول كۇندەرى «اباي» مەن «اباي جولى» روماندارىنىڭ تاس-تالقانىن شىعارعان ماقالانىڭ الەگىمەن باسى داۋعا قالىپ، شىتىرمان ويعا شىرمالىپ جۇرگەن ەدى. «ماناستىڭ» بۇل داۋىنا قاتىسا الدى ما، جوق پا، ول جاعى بىزگە بەيمالىم.

رەتى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، 1954 جىلى 11-ناۋرىز كۇنى ول ءوزىنىڭ كوپتەن كۇپتى بوپ كۇتكەن ەڭبەگىنىڭ وتەۋى رەتىندە ا.داۋلەتكەلديەۆتەن:

4.

تۋى قايتا جەلبىرەگەن «ماناستىڭ» جيناقتالعان نۇسقاسىن ىرىكتەۋدىڭ جولىن كورسەتىپ بەرگەن اۋەزوۆتىڭ كومەگىنە قىرعىز اعايىندار ءالى دە مۇقتاج ەدى. 1952 جىلدىڭ قاراشا ايىندا سسسر عىلىم اكادەمياسى قازاق سسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ جاڭا پرەزيدەنتى د.ا.قوناەۆقا: «ماناستىڭ» باسىلىمىن ىرىكتەۋگە كومەك كورسەتۋ ءۇشىن اكادەميك مۇحتار اۋەزوۆتى قىرعىزدىڭ ءتىل، ادەبيەت جانە تاريح ينستيتۋتىنا ۇزاق مەرزىمگە جىبەرۋ تۋرالى ءوتىنىش ءبىلدىردى. وعان 22 قاراشا كۇنى: مۇحتار ومارحانۇلى اۋەزوۆ 1953 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ سسسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ قىرعىز بولىمىنە كومەككە بارۋىنا رۇقسات ەتىلسىن،– دەپ د.ا.قوناەۆ بۇيرىق بەردى.

بىراق ول بۇيرىق ورىندالمادى. ويتكەنى م.اۋەزوۆتى «ماناستىڭ» جىرىن ەمەس، ءوزىنىڭ باسىن قورعايتىنداي، ءتىپتى، قورعاي المايتىنداي شامىرقانۋلى كۇندەر كۇتىپ تۇردى. «ماناستىڭ» كەزەكتى كونفەرەنتسياسى 6-شىلدەگە قويىلدى. تۋرا سول كۇندەرى «اباي» مەن «اباي جولى» روماندارىنىڭ تاس-تالقانىن شىعارعان ماقالانىڭ الەگىمەن باسى داۋعا قالىپ، شىتىرمان ويعا شىرمالىپ جۇرگەن ەدى. «ماناستىڭ» بۇل داۋىنا قاتىسا الدى ما، جوق پا، ول جاعى بىزگە بەيمالىم.

رەتى كەلگەندە ايتا كەتەيىك، 1954 جىلى 11-ناۋرىز كۇنى ول ءوزىنىڭ كوپتەن كۇپتى بوپ كۇتكەن ەڭبەگىنىڭ وتەۋى رەتىندە ا.داۋلەتكەلديەۆتەن:

«قۇرمەتتى مۇحتار ومارحانۇلى! سسسر عا قىرعىز اكادەميالىق فيليالى سىزگە «ماناس» ەپوسىنىڭ جيناقتالىپ، ىرىكتەلگەن تريلوگيا جوباسىنىڭ ءۇش ءبولىمىن جولداپ وتىر. مۇمكىن بولسا، ناۋرىزدىڭ اياعىنا دەيىن ءوزىڭىزدىڭ قورىتىندىڭىزدى جازباشا جىبەرۋىڭىزدى وتىنەمىز»,– دەگەن حات الدى.

«اباي جولىن» اياقتاپ كوڭىلى كوتەرىلىپ جۇرگەن شالقىمالى تۇسىنا تاپ كەلگەن بۇل حاتتىڭ جاۋابى تەز قايىرىلۋى دا مۇمكىن. تەك قىرعىزداردىڭ مىنانداي رۋحاني ەرلىككە بارىپ جاتقان كەزىندە قازاق ەپوستارىنىڭ قاپاسقا قامالىپ، جاريالانۋىنا تيىم سالىنۋى جۇرەگىن ءبىر شىمشىپ وتكەنى انىق.

ول 1956 جىلى 3-شىلدە كۇنى «ماناستىڭ» باسىلىمىن جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى كەڭەيتىلگەن رەداكتسيالىق ماجىلىسكە قاتىسىپ، ءوزىنىڭ وسىدان ءتورت جىل بۇرىنعى پىكىرلەرىنىڭ ورىندالۋ بارىسىمەن تانىسىپ، ءتورت كىتاپتان تۇراتىن «ماناس» جىرىنىڭ سوڭعى نۇسقاسىنىڭ بەكىتىلۋىنە قولىن قويدى. قازاق تىلىندەگى اۋدارماسىنا العىسوزدى، ارينە، ونىڭ ءوزى جازدى.

وزگەسىن بىلاي قويعاندا، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «ماناس» ەپوسىنىڭ تاعدىرىن شەشكەن وسى ەڭبەگىنىڭ ءوزى-اق ونىڭ ەسىمىن الەمدىك رۋحانيات تاريحىندا ماڭگى قالدىرۋعا تولىق تاتيتىن ەرلىككە پارا-پار وقشاۋ وقيعا ەدى.

ارينە، مۇنداي كوسەمدىك پاراساتتى كەڭەستىك يدەولوگيا كەشىرمەيتىن. سوندىقتان دا ولار مۇحتار اۋەزوۆكە قاراتا شۇعىل دا شوگەل جازالاۋ شاراسىنا كىرىستى. ءبىرىنشى بولىپ پارتيانىڭ «كوكسەمسەرلى جاۋىنگەرى» «پراۆدا» گازەتى جازا ءزۇلپۇھارىن كوتەردى.

التىنشى تاراۋ: پاڭگىنىڭ تالقىسى

(«ەڭ سورلى ءوزىمشىل ... كۇنشىل كۇيىك…باقىتسىز جازۋشى»)

1.

كەڭەستىك ستالين ءداۋىرىنىڭ سوڭعى جيھاد داۋىلى 1953 جىلى 13-قاڭتار كۇنى سوقتى. «حالىقتار كوسەمىنىڭ»، «ۇلتتاردىڭ اكەسىنىڭ» مي قان تامىرلارىنىڭ جۇمىسى بۇزىلىپ، داۋاسىز دەرتى ميزايالىققا ۇلاسىپ، ەمدەلۋدەن كۇدەر ۇزە باستاعاندا عاززاۋاتتىڭ باس سۇرقىلتايى بەريا ءوزىن ءارى ساقتاپ، ءارى اقتاپ قالۋدىڭ امالىنا كوشىپ، جاڭا لاڭ باستادى.

سول كۇنى بارلىق تاسس جۇيەسى مەن «پراۆدا» گازەتىندە ء«بىر توپ دارىگەر-زيانكەستەردىڭ تۇتقىندالۋى» تۋرالى دۇربەلەڭ حابار باسىلدى. بۇل سوڭعى ءۇش جىلدىڭ ىشىندەگى جۇرگىزىلگەن ساياسي جازالاۋ مەن قاستاندىقتى اشكەرەلەۋگە نۇكتە قوياتىن، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزى «جەتى باستى جالماۋىزعا» تەڭەگەن ايداھاردىڭ جەتىنشى باسى ەدى. وندا:

«وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك مەكەمەسى وزدەرىنىڭ الدىنا زيانكەستىك ەمدەۋ ارقىلى كەڭەس وكىمەتىنىڭ بەلسەندى قايراتكەرلەرىنىڭ ءومىرىن قىسقارتۋدى ماقسات ەتىپ قويعان ءبىر توپ دارىگەرلەردىڭ تەرروريستىك توبىن اشكەرەلەدى. بۇل تەرروريستىك توپتىڭ قاتارىندا: پروفەسسور ۆوۆسي م.س.; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور ۆينوگرادوۆ ۆ.ن.; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور كوگان م.ب.; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور كوگان ب.ب.; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور ەگوروۆ پ.ي.; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور فەلدمان ا.ي.; دارىگەر وتولارينگولوگ، پروفەسسور ەتينگەر يا.گ; ەمدەۋشى-دارىگەر، پروفەسسور گرينشتەين ا.م.، دارىگەر-نەۆروپاتولوگ، ەمدەۋشى-دارىگەر مايوروۆ گ.ي. بار.

دەرەكتىك قۇجاتتار، مەديتسينالىق ەكسپەرتيزانىڭ زەرتتەۋلەرى مەن قورىتىندىلارى، تۇتقىندالعانداردىڭ كورسەتىندىسى بويىنشا، قىلمىسكەرلەر، جاسىرىنعان حالىق جاۋلارى اۋرۋلاردى قاساقانا زيانكەستىكپەن ەمدەپ، ولاردىڭ دەنساۋلىعىن بۇزعان. تەرگەۋ جۇمىستارى مىنانى كورسەتتى: تەرروريستىك توپتىڭ مۇشەلەرى وزدەرىنىڭ دارىگەرلىك قۇزىرى مەن اۋرۋلاردىڭ سەنىمىن پايدالانا وتىرىپ ەمدەلۋشىلەردىڭ دەنساۋلىعىنا قاساقانا زيان كەلتىرىپ، زەرتتەۋ بارىسىندا ناقتى انىقتالعان دەرتكە جالعان دياگنوز قويىپ داۋاسىن وزگەرتىپ، شيپاسىنا ساي كەلمەيتىن ەم جاسادى. قىلمىسكەرلەر، جدانوۆ جولداستىڭ سىرقاتتىعىن پايدالانىپ، ونىڭ جۇرەك تالماسى بار ەكەنىن بىلە تۇرا مۇنداي اۋىر دەرتكە قاراما قارسى اسەر بەرەتىن ەم قولداندى، ءسويتىپ جدانوۆ جولداستى قاساقانا ءولتىردى. تەرگەۋ بارىسىندا قىلمىسكەرلەر ا.س.ششەرباكوۆ جولداستىڭ دا ءومىرىن قىسقارتتى، ونى ەمدەۋدە اسا كۇشتى دارىلەردى قولدانعاندىقتان دا ول كەرى اسەرىن بەردى، ونى وسىنداي جاعدايدا ءولىم اۋىزىنا اكەلدى. دارىگەر قىلمىسكەرلەر ەڭ الدىمەن كەڭەستىك اسكەري جاۋاپتى باسشىلاردىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرىپ، ولاردى قاتاردان شىعارىپ، وتانىمىزدىڭ قورعانىسىن السىرەتۋگە تىرىستى... بۇل، كىسى ءولتىرۋشى دارىگەرلەردىڭ، عىلىمنىڭ قاسيەتتى تۋىن تاپتاعان، عىلىم قايراتكەرى دەگەن اتتى قورلاعان ادام كەيپىندەگى قانىشەرلەردىڭ – شەت ەل بارلاۋىنىڭ جالدامالى اگەنتتەرى ەكەنى انىقتالدى... تەرگەۋ تاياۋ ۋاقىتتا اياقتالاتىن بولادى»,– دەپ اتوي سالىنعان.

ءيا، ادەيى كەلتىرىپ وتىرعان بۇل ماتىندەردىڭ ءبارى دە بىزگە تانىس ءسوز تىركەستەرىنەن قۇرالعان. وتىز جەتىنشى جىلى دا ءدال وسىنداي «شەت ەت بارلاۋىنىڭ جالدامالى شپيوندارىنىڭ» تەرگەۋى جاپپاي اتۋ جازاسىنا بۇيىرىلۋمەن اياقتالعان بولاتىن. ەندى، «اشىنعان حالىق» پەن ەڭبەشىلەردىڭ، جۇمىسشىلار مەن وقشانتايداعى زيالىلاردىڭ «اشۋ-ىزاعا» تولى حاتتارى مەن مالىمدەۋلەرى گازەتتەرگە جاپپاي جامىراي باسىلاتىن.

ابدەن تاقىستانعان ءادىس كوپ كۇتتىرمەدى، بۇكىل كەڭەس زيالىلارىنىڭ ىشىنەن «حالىق جاۋلارىن»، حالىقارالىق ەۆرەي قاۋىمداستىعىنىڭ استىرتىن مۇشەلەرىن، ال رەسپۋبليكالاردا بۋرجۋازياشىل-ۇلتشىلداردى ىزدەستىرىپ، تاۋىپ، اشكەرەلەۋ سۇركىنى ءجۇردى. ولاردىڭ ءار قايسىسىنىڭ باسىنا تۇسكەن تالقى جەكە ادامنىڭ تاعدىرى بولۋدان قالىپ، ۇلتتىق، ءتىپتى، جالپى كەڭەس حالقىنا ورتاق زاۋالعا اينالدى. ەندى ق.ساتباەۆقا، م.اۋەزوۆكە شىنداپ قاۋىپ تونە باستادى. وكىنىشكە وراي س.مۇقانوۆ، ع.مۇسىرەپوۆ، م.اۋەزوۆ، ق.جۇماليەۆ، ءا.تاجىباەۆ اراسىنداعى كيكىلجىڭ دە تيىلمادى. كەرىسىنشە، مىنا باس كوتەرگەن ساياسي ناۋقان ودان ءارى ۋشىقتىرا ءتۇستى. ت.جاروكوۆ تا ولاردى سىدىرتا اشكەرەلەۋمەن بولدى. ءار جينالىستا، جازۋشىلاردىڭ پلەنۋمدارىندا بەت جىرتىسۋ جالعاسا بەردى. ءۇش جىلدان بەرى شايقالىپ بارىپ تۇزەلەتىن بايتەرەكتىڭ (م.اۋەزوۆ) دە ءتۇبى بوساپ، ەندى قۇلاۋعا بەت الدى. بۇرىن جالعىز بايتەرەكتىڭ تامىرىن قوپسىتاتىن، ەندى ولاردىڭ سانى ەكەۋ بولدى.

قازاق ادەبيەتى مەن تاريحىنا، سول ارقىلى زيالىلارىنا كەڭەستىك عازاۋات جاريالاعان ماسكەۋ مەن ونىڭ جاندايشابى «پراۆدا» گازەتى قازاقستانداعى بۇل مايداندى جەڭىسپەن اياقتاۋ ماقساتىمەن، سوڭعى، شەشۋشى شابۋىل رەتىندە 1953 جىلدىڭ 30-قاڭتارى كۇنى، ياعني، «دارىگەرلەر ءىسى اشكەرەلەنگەننەن كەيىن» 17 كۇننەن كەيىن شۇعىل تۇردە پ.كۋزنەتسوۆتىڭ «سىناۋ ورىنىنا ماداقتاعاندىق» اتتى ماقالاسىن جاريالادى. بۇعان سەبەپ بولعان ز.كەدرينانىڭ «مۇحتار اۋەزوۆ»، ت.ءنۇرتازيننىڭ «س.م.مۇقانوۆتىڭ تۆورچەستۆوسى تۋرالى» زەرتتەۋ كىتاپتارىنىڭ ورىس تىلىندە جارىسا جارىق كورۋى ەدى. ماقالانىڭ مۇنداي شۇعىل ۇيىمداستىرىلۋىنا ءبىر كەزدەرى «زۆەزدا» جۋرنالى تۋرالى قاۋلىعا وراي الماتىعا كەلىپ بايانداما جاساپ، قازاق ادەبيەتىن «دۇرىس جولعا» قويىپ كەتكەن، سونىڭ ىشىندە م.اۋەزوۆكە دە «كەڭەس بەرگەن» سول كەزدەگى ورتالىق كوميتەتتىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى ن.ن.پوسپەلوۆ بولاتىن. ول م.اۋەزوۆ پەن س.مۇقانوۆتىڭ ءوزارا باقتالاسىن دا، ماقالانى كىم جازا الاتىنىن دا جاقسى بىلەتىن.

«پراۆدانىڭ» ماقالاسىندا سىنالعان جەكەلەگەن ادامدار تۋرالى ولاردى ماداقتاعان مونوگرافيانىڭ جاريالانىپ جاتۋى «اعا باسىلىمنىڭ» شامىنا تيسە كەرەك. جاريالانعان سىن ماقالاعا ىلىككەن ە.بەكماحانوۆ جيىرما بەس جىلعا سوتتالىپ، جەر اۋدارىلىپ جاتسا، كەرىسىنشە، قازاقستان تاريحى مەن كەنەسارى كوتەرىلىسى تۋرالى ماقالاداعى باستى كىنالىنىڭ ءبىرى م.اۋەزوۆ مارقايىپ، ماردىمسىپ وتىر. بۇل ولار ءۇشىن توزبەيتىن ماسەلە ەدى. ويتكەنى...

پ.كۋزنەتسوۆ: «ادەبيەت زەرتتەۋشىلەرى مەن سىنشىلار ادەبيەت پەن يسكۋسستۆونىڭ يدەيالىق جانە كوركەمدىك دارەجەسىن ارتتىرۋ ءۇشىن سۇرەڭسىزدىك پەن شالاعايلىققا قارسى، سوۆەت حالقىنا جات يدەولوگيانىڭ قانداي دا بولسا كورىنىستەرىنە قارسى بەلسەنە كۇرەسۋگە مىندەتتى. ءبىزدىڭ ادەبيەتىمىز – بۇكىلوداقتىق ادەبيەت. تۋىسقان رەسپۋبليكالاردىڭ ءبىرىنىڭ جازۋشىسى جازعان شىعارمانىڭ تابىسى بۇكىل سوۆەت ادەبيەتىنىڭ تابىسى بولىپ تابىلادى. جانە مۇنىڭ كەرىسىنشە، جازۋشىنىڭ ء(وز) تۆورچەستۆوسىندا ساتسىزدىككە ۇشىراۋى نەمەسە يدەيالىق ولقىلىققا ءتۇسۋى كوپ ۇلتتى سوۆەت ادەبيەتىن وركەندەتۋدىڭ ورتاق ىسىنە زيان كەلتىرەدى. ۆ.سوسيۋرانىڭ «ۋكراينانى ءسۇي» دەگەن يدەيالىق جاعىنان زياندى ولەڭىنە بەرىلگەن سىن بۇكىل جازۋشىلار جۇرتشىلىعى ءۇشىن، يدەولوگيالىق مايدانىنىڭ بارلىق قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن ساباق الاتىن سىن بولدى. ءاربىر ادەبي-زەرتتەۋ نەمەسە ادەبي سىن ەڭبەگى ءبىزدىڭ بۇكىلوداقتىق ادەبيەتتى وركەندەتۋدەگى ونىڭ ماڭىزدىلىعىنا قاراپ، («پراۆدانىڭ» پىكىرىنە سايكەستەندىرىلىپ – ت.ج.) باعالانۋعا ءتيىس»,– بولاتىن.

سوندىقتان دا پ.كۋزنەتسوۆتىڭ:

«وسىعان بايلانىستى قازاق جازۋشىلارىنا ارنالعان ەكى كىتاپقا ت.ءنۇرتازيننىڭ «س.م. مۇقانوۆتىڭ تۆورچەستۆاسى تۋرالى» (قازاق مەملەكەتتىك كوركەم ادەبيەت باسپاسى، الماتى قالاسى) جانە ز. كەدرينانىڭ «مۇحتار اۋەزوۆ» («سوۆەتسكي پيساتەل» باسپاسى، موسكۆا قالاسى) دەگەن كىتاپتارىنا نازار اۋدارۋىنا تۋرا كەلدى».

شىندىعىندا دا «پراۆدانىڭ» تاجىريبەسىندە مۇنداي وقيعا پارتيالىق پرينتسيپ پەن ىشكى پارتيالىق ءتارتىپتى ورەسكەل بۇزۋ بولىپ تابىلاتىن. ارينە، «پراۆدا» گازەتى رەداكتسياسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كىتاپتىڭ شىعىپ جاتقانىنان بيماعلۇم ەكەنى انىق، دەمەك، بۇل وقيعانى جەتكىزىپ وتىرعان ادام رەسپۋبليكانىڭ ءوزىنىڭ ىشىندە، ونىڭ ىشىندە قازاقى پالەنشەلەر مەن تۇگەنشەلەر ەمەس، باقىلاۋ مەكەمەلەرى مەن ولاردىڭ يدەولوگيا سالاسىنداعى ساقشىلارى. ايتپەسە، باس جازۋدان قولى تيمەي جۇرگەن پ.كۋزنەتسوۆتىڭ ءوز ەركىمەن «شابىتتانۋى» نەعايبىل. وتىزىنشى جىلدارى بۇكىل قازاقستاندى شۋلاتىپ، كوكتە دە، جەردە دە جوق حالىق اقىنى تۋرالى «پراۆداعا» ماقالا جازىپ، جامبىلدىڭ جىرىن اۋدارىپ «جۇرەگىن جالعاپ جۇرگەن» پ.كۋزنەتسوۆتىڭ سوندايلىق ءبىر قادىرى جوق بولاتىن. مۇنى 1953 جىلى 23-اقپاندا وتكەن جازۋشىلار وداعىنداعى جينالىستا ع.ورمانوۆ پ.كۋزنەتسوۆتىڭ وزىنە جۇرتتىڭ كوزىنشە اشىق ايتتى. بىراق قادىرسىزدىڭ قادىرى عىلىم اكادەمياسىنا ءجۇرىپ تۇر ەدى.

بۇل تۇستا «دارىگەرلەر ءىسى بويىنشا» جاۋاپقا تارتىلعانداردى ماسكەۋدىڭ لۋبيانكا تۇرمەسىندە كۇندىز-ءتۇنى تىك تۇرعىزىپ قويىپ، تۇنگى ون بىردەن تاڭعى التىعا دەيىن تەرگەۋ جۇرگىزىپ، تاڭ اتقان سوڭ، قايتادان كامەرادا تاعى دا تىك تۇرعىزىپ قويىپ ۇيىقتاتپاي، كەلەسى كەشكى تەرگەۋگە «ەسىنەن تاندىرىپ» اپارىپ:

«نە ءسىز بىزگە قاجەتتى كورسەتىندىنى بەرەتىن بولاسىز، وندا وسىندا قالاسىز، دەمالىس ءۇيى بولماسا دا ەپتەپ-سەپتەپ كۇن كورۋگە بولادى، ال قاسارىسا بەرسەڭىز، وندا ءسىزدى ارنايى رەجيممەن تەرگەيتىن جەرگە اۋىستىرامىز... ءسىز اقىلدى ادامسىز، بىراق ءوزىڭىزدى ناقۇرىستىڭ قاتارىندا ۇستايسىز... مۇنىڭ بارلىعى جوعارىدان ءتۇسىپ جاتقان پارمەندەر. سوندىقتان دا ءومىرىڭىزدى ساقتاپ قالۋعا تىرىسىڭىز. ءبارىبىر جازاسىز قۇتىلمايسىز. اتۋ جازاسىنا كەسىلۋلەرىڭىز دە مۇمكىن. حالىق سونى تالاپ ەتۋى دە عاجاپ ەمەس»,– دەپ قيناپ جاتقان بولاتىن.

ءۇش تاۋلىكتەن كەيىن ادامنىڭ جۇيكەسى ۇيقىسىزدىقتان جىندانۋعا جەتكەن تۇستا تۇرمە باقىلاۋشىلارى ولاردىڭ توبەسىنەن سۋىق سۋ قۇيىپ جىبەرىپ، ءالسىن-ءالى ەسىن كىرگىزىپ تۇرىپتى. بۇعان كونبەسە، وندا قولىن كىسەندەپ، بىرەسە ىستىق، بىرەسە سۋىق كامەراعا سالىپ، «اسىپ قويىپتى». كىرەسىلى-شىعاسىلى ەسى بارلار بۇل ازاپتان قۇتىلۋ ءۇشىن باسىن قابىرعاعا سوعىپ، ءوزىن-ءوزى جارالايدى ەكەن. يا.راپوپورتتىڭ ايتۋىنشا، ەڭ اۋىرى ءوزىڭنىڭ ارىپتەسىڭدى ۇستاپ بەرۋ كورىنەدى.

ال قازاق زيالىلارى ەشقانداي تەرگەۋشىسىز-اق «سىن جانە ءوزارا سىن» دەگەن پارتيالىق ءپرينتسيپتى ۇستانا وتىرىپ، ءبىرىن-ءبىرى اشىق كورسەتىپ بەردى. ءباسپاسوز بەتتەرىندە دە قىسىلىپ-قىمتىرىلماي ءبىرىن-ءبىرى بەلسەندى تۇردە اشكەرەلەدى. بۇل قيناۋلار مەن «حالىقتىڭ اشۋ-ىزاعا تولى تالابى» م.اۋەزوۆكە تانىس بولاتىن. مۇنداي ازاپتان ساقتانۋ ماقساتىندا ول «مەنىڭ قاتەلەرىم جايىندا» دەگەن اشىق حات جازىپ، سونى وسى تالقىلاۋدا كەڭەيتە وقىپ بەردى.

(جالعاسى بار)

Abai.kz