دەپۋتاتتىق ساۋال

قازاق حالقىنىڭ ازاتتىعى مەن تاۋەلسىز ەل بولۋ جولىنا بۇكىل سانالى عۇمىرىن سارپ ەتىپ، سول ءۇشىن ءوز تاعدىرى كەشەگى كەڭەستىك ساياساتتىڭ تالقىسى مەن تالاۋىنا تۇسكەن ۇلتىمىزدىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، ۇلى تۇلعا مۇستافا شوقايدىڭ تۋعانىنا بيىل 125 جىل تولعالى وتىر. ۇزاق جىلدار بويى مۇستافا شوقاي ەسىمىنىڭ قارالانىپ كەلگەندىگى بولدى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىپ، ءتول تاريحىمىزدىڭ «اقتاڭداق» بەتتەرى اشىلا باستاعان شاقتا مۇستافا شوقاي جايىنداعى شىندىق پەن اقيقات ايتىلا دا، جازىلا دا باستادى. حالقىمىزدىڭ ساناسىندا ساقتالىپ كەلگەن كورنەكتى تۇلعانىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ماقساتىندا سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ء بىرشاما  يگى شارالار جۇزەگە اسىرىلىپ تا كەلەدى.

دەپۋتاتتىق ساۋال

قازاق حالقىنىڭ ازاتتىعى مەن تاۋەلسىز ەل بولۋ جولىنا بۇكىل سانالى عۇمىرىن سارپ ەتىپ، سول ءۇشىن ءوز تاعدىرى كەشەگى كەڭەستىك ساياساتتىڭ تالقىسى مەن تالاۋىنا تۇسكەن ۇلتىمىزدىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، ۇلى تۇلعا مۇستافا شوقايدىڭ تۋعانىنا بيىل 125 جىل تولعالى وتىر. ۇزاق جىلدار بويى مۇستافا شوقاي ەسىمىنىڭ قارالانىپ كەلگەندىگى بولدى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىپ، ءتول تاريحىمىزدىڭ «اقتاڭداق» بەتتەرى اشىلا باستاعان شاقتا مۇستافا شوقاي جايىنداعى شىندىق پەن اقيقات ايتىلا دا، جازىلا دا باستادى. حالقىمىزدىڭ ساناسىندا ساقتالىپ كەلگەن كورنەكتى تۇلعانىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ماقساتىندا سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ء بىرشاما  يگى شارالار جۇزەگە اسىرىلىپ تا كەلەدى.

الايدا مۇستافا شوقايدىڭ الدىنداعى بۇگىنگى ۇرپاق موينىنداعى پارىز تۇگەل اتقارىلىپ بولدى دەۋ ءالى ەرتەرەكتەۋ بولار. ويلانا قاراساق، بۇكىل تۇركى الەمىنە تانىمال تۇلعانىڭ ەسىمىن ءوز ەلىمىزدە ناسيحاتتاۋ، دارىپتەۋ، ەستە قالدىرۋ، جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ سياقتى ىستەر ءالى دە از كورىنەرى بار. ەگەر دە الاشتىڭ كورنەكتى قايراتكەرىنىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىنە جەتۋ جولىنداعى كۇرەسكەرلىك تۇلعاسى كەڭىنەن ناسيحاتتالار بولسا، ەگەر مەملەكەت تاراپىنان  وسىنداي ۇلى تۇلعالارعا ءوز تاراپىنان قامقورلىق جاسالىپ جاتسا، وندا  بەلگىلى قالامگەر قاسىمحان بەگمانوۆ تۇسىرگەن «مۇستافا شوقاي»  دەرەكتى ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتكەننەن كەيىن، وسكەمەن قالاسىندا شىعىپ تۇرعان  «فلەش» گازەتىندە كەشەگى دەرەكتى ءفيلمنىڭ تۇسىرىلىمىنە،  تۇتاس يدەياسىنا قارسى بولعان، ءتىپتى كەڭەستىك ساياساتتىڭ ۇردىسىمەن مۇستافا شوقايدى سول باياعى فاشيستەردىڭ قۇيىرشىعى، ساتقىن دەپ  نەگىزسىز، جالامەن عايباتتاعان  ماقالالار جاريالانار ما ەدى؟  حالقىمىزدىڭ ۇلى تۇلعاسىنا جالا جابىلىپ، ول نەگىزسىز قارالانىپ، قورلانىپ جاتقان تۇستا قالامگەر بەگمانوۆ سوتقا دا جۇگىنگەن بولاتىن. كەزىندە وسكەمەن قالالىق سوتى دا مۇستافا شوقايدى قارالاعان نەگىزسىز ۇكىم شىعارعاندىعى دا ۇمىتىلا قويعان جوق. بۇكىل ەلدى دۇرلىكتىرگەن سوتتىڭ  بۇل ۇكىمىن كەيىن وبلىستىق سوت جوققا شىعارعانىن دا بىلەمىز. بۇل جاي مۇستافا شوقايداي عازيز تۇلعا جايلى ءبىزدىڭ قوعامدا تەرىس،تۇبىرىمەن قاتە تۇسىنىكتە جۇرگەن ادامداردىڭ از ەمەستىگىن انىق كورسەتتى. ەلىم دەپ وتكەن ارىسىمىز جايلى نەندەي عايبات سوزدەر ايتىلىپ، جازىلمادى دەيسىز؟! ەگەر دە مۇستافا شوقاي ەسىمىمەن وبلىس ورتالىقتارىندا كوشەلەر اتالىپ جاتسا، استانا مەن الماتىدا جانە باسقا دا ءىرى قالالارىمىزدا ەسكەرتكىشتەر تۇرسا، ۇلت قايراتكەرىنە كىم كورىنگەن سوقتىعىسا دا بەرمەس  ەدى، كورىنگەن كەلىمسەك اۋزىنا كەلگەنىن ايتا بەرمەي، اياعىن تارتىپ جۇرەتىن بولار ەدى دەپ ويلايمىن. ۇلتىمىزدىڭ مۇستافا شوقاي سىندى اياۋلى پەرزەنتتەرىن ءبىر مۇقاتىپ قالۋدىڭ ىڭعايلى ءساتتى توسىپ وتىرعاندار ەشقاشان قالعىمايتىندىعىن دا ەستەن شىعارۋعا بولمايدى.

         مۇستافا شوقاي جايىنداعى تاريحي اقيقاتقا مەملەكەت تاراپىنان تۇجىرىمدى پىكىر ايتىلار، باعا بەرىلەر مەزگىل جەتتى عوي دەپ ويلايمىز. مۇنى ايتۋ ءۇشىن  بيىل ءوز كەزىندە مۇستافا شوقاي وقىعان، تۇرعان، بولعان، جالپى ونىڭ ەڭبەگىمەن جاقسى تانىس باسقا دا مەملەكەتتەردىڭ تاريحشىلارى مەن ساياساتتانۋشىلارىن استانا قالاسىنا شاقىرىپ، حالىقارالىق دەڭگەيدە عىلىمي كونفەرەنتسيا وتكىزىلۋىن سۇرايمىز. قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە مۇستافا شوقايدىن بارلىق تولىق ەڭبەكتەرىن كىتاپ قىلىپ باسىپ شىعارۋ ءىسىنىڭ  قولعا الىنعانى ءجون.

         ماڭگىلىك ەل بولۋدى مۇرات قىلىپ وتىرعان بۇگىنگى ۇرپاق ءبىز ءوزىنىڭ بار سانالى  عۇمىرىن، كۇشى مەن جىگەرىن تۇركى حالىقتارىنىڭ ازاتتىعى مەن تاۋەلسىزدىگىنە ارناپ، سول جولدا ءوز ءومىرىن پيدا قىلعان مۇستافا شوقاي الدىنداعى ءوز پارىمىزدى وتەيتىن كەز دە كەزەڭ دە كەلىپ جەتكەندىگىن ۇعىنساق  ەتتى.

         راحمەت!

         سەنات دەپۋتاتتارى: م. باقتيارۇلى، س. اقىلباي.

Abai.kz