كەشە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسەي-ۋكراينا قاقتىعىسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.

پرەزيدەنت توقاەۆ: «كانتسلەر شولتسپەن كەلىسسوز بارىسىندا ايتقانىمداي، رەسەيدىڭ اسكەري تۇرعىدان جەڭىلمەيتىنى انىق. بۇل – رەسەيدىڭ اسكەري الەۋەتى، پرەزيدەنت پۋتين جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتتى حالقىنىڭ قولداۋى جانە تاريحتىڭ ءوزى دالەلدەپ وتىرعان فاكت.

سوندىقتان ءبىز قاقتىعىستى بەيبىت تۇردە شەشۋ جولدارىن قاراستىرۋدى، بارلىق مەملەكەتتىڭ، سونىڭ ىشىندە قىتاي مەن برازيليانىڭ اقىلعا قونىمدى جوسپارلارىن قولدايمىز. باسقا جول جوق. ايتپەسە، سوعىس قوس تاراپتى دا جويىپ تىنادى. كەيبىر الەمدىك كۇشتەر بۇعان مۇددەلى شىعار. بىراق بۇل تىعىرىققا تىرەيتىن جول. كونسترۋكتيۆتى كەلىسسوزدەر ارقىلى بەيبىتشىلىككە ۇمتىلۋ – السىزدىكتىڭ بەلگىسى ەمەس، كەرىسىنشە، ستراتەگيالىق پاراساتتىلىقتىڭ كورىنىسى»، – دەدى پرەزيدەنت.

«كەز كەلگەن سوعىس – كەلىسسوز ۇستەلىندە اياقتالادى» قاعيداتتىڭ بارىن ەسكەرسەك، رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى ءۇشىنشى جىلعا سوزىلعان بۇل سوعىستىڭ دا ءتۇبى ۇستەل ۇستىندە اياقتالاتىنىن بولجاۋ قيىن ەمەس. گاپ – سول كەلىسسوزگە قاي تاراپ قانداي پوزيتسيامەن، پورتفەلمەن كەلەدى دەگەندە!

ۋكراينانىڭ «جەڭىس جوسپارىن» الەم جۇرتىنا جەدەل تانىستىرىپ جاتۋىنىڭ دا استارى وسى. الدا بولاتىن ۇزىن دا، ىرقىس-قىرقىس كەلىسسوزدەر مايدانىنا مىقتى پوزيتسيا دايارلاۋ.

رەسەي بۇل سوعىستا ءسوزسىز جەڭىلدى. ەكونوميكالىق سانكتسيادان كوش باستادى. ساياسي وقشاۋلاندى، الەمدىك جيىنداردان قاعىلدى. پۋتين ءۇشىن ەستى جۇرت ەسىگىن جاپتى. حالىق تۇرمىسى ناشارلاپ، كەدەيلەر كوبەيدى. ءىرى كومپانيالار رەسەيدەن كەتتى. بۇل ءبىر جەڭىلىس دەڭىز.

كرەمل ستراتەگيالىق جاعىنان كوپ جەڭىلىسكە جول بەردى. «الەمنىڭ ەكىنشى اسكەرى» دەيتىن داۋدەي اتى الەم الدىندا ايمانداي بولدى. اسكەري رەيتينگتىڭ ەڭ باسىنداعى ەلمەن ءۇش جىل تابان-تىرەسىپ كۇرەسۋگە بولاتىنىن الەم كوردى. ورىستىڭ ماقتاۋلى اسكەرى مەن وقتاۋلى قارۋى وزىنەن الدەنەشە ەسە كىشى مەملەكەتتى تىزەرلەتە العان جوق. بۇل ەكى جەڭىلىس!

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن بىردە-ءبىر مەملەكەت قارۋ اسىنىپ كىرمەگەن رەسەي جەردەن ايىرىلدى. سوعىس رەسەي جەرىنە ويىستى. ۋكراينانىڭ كۋرسكىدەگى قوس اۋداندا اتوي سالۋى، رەسەي تىلىنا ويناپ ءجۇرىپ، وڭاي سوققى جاساي الۋى، سوققىلاۋشى درونداردىڭ رەسەي اسپانىندا كەدەرگىسىز ۇشىپ، ماسكەۋدىڭ توبەسىنەن ءتونۋى، اسكەري قويمالاردىڭ كەزەك-كەزەك جارىلۋى، رەسەيدىڭ يران مەن كحدر-دان قارۋ سۇراپ، الاقان جايۋى جەڭىلىس ەمەي نە؟

رەسەي ەداۋىر اسكەرىنىن ايرىلدى. كەزەك-كەزەك موبيليزاتسيا جاريالاپ، تۇرمەدەگىلەر مەن ميگرانتتاردان اسكەر جاساقتاۋعا ءماجبۇر بولدى. رەسەي ۋكرايناعا قارسى سوعىستا 200 مىڭنان 600 مىڭعا دەيىن اسكەرىن جوعالتتى. كسرو اۋعانىستاندا 9 جىل سوعىسىپ، مۇنشا اسكەردەن ايىرىلماعان ەدى.

رەسەي جەلكە جالىن كۇدىرەيتىپ، ۋكرايناعا سوعىس اشقاندا – «ناتو-نى شەكارامىزعا جولاتپايمىز» دەگەن ەدى. كەرىسىنشە، فيندەر مەن شۆەدتەر ناتو مۇشەسى اتانىپ، رەسەيدىڭ ءدال شەكاراسىنا كەلدى.

وسىلاي تىزە بەرسەك كوپ جانە بۇل جۇگىرتپەدەگى جازۋلار عانا.

ۋكراينا دا بۇل سوعىستىڭ جەڭىمپازى ەمەس. راس، ۋكراينا بۇرىنعىدان گورى ەۋروينتەگراتسيا جولىنا نىق ءتۇستى. ناتو-مەن الىس-بەرىس، بارىس-كەلىس كۇشەيدى. ستراتەگيالىق ارىپتەستەر كوبەيتتى. اسكەر كۇشەيدى. قارۋ-جاراق جاڭاردى.

بىراق، ۋكراينا جەرىنەن ايىرىلدى. كوپ اسكەرى وپات بولدى. قالالار قيرادى. ەكونوميكا تۇرالادى. كاسىپ توقتادى. بيۋدجەت اسكەري دەمەۋشىلىككە تاۋەلدى بولدى. وعان ۋكراينادان بوسىپ كەتكەن 6-7 ملن ادامدى قوسىڭىز. قانشاما ەڭبەك كۇشى سىرتقا كەتتى.

جانە سوڭعى ايلاردا مايدانداعى احۋال دا ۋكراينا ءۇشىن جاعىمدى ەمەس. ۋكراينا اسكەرى دونباسستا شەگىنۋدە. دونەتسكى مەن زاپوروجدىڭ تۇيىسىندە ورنالاسقان ۋگلەداردان ايىرىلدى.

قازىر باتىس باسشىلارىنىڭ ءبىرازىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس. نەمىس، فرانتسۋزدار ۋكرايناعا قايتا-قايتا كومەك بەرۋدى ايىپتاۋدا. مۇنداي جاعدايدا ءشولتستىڭ دە، ماكروننىڭ دا قولدارى قىسقا. ولار قازىر رەسەيدى بەيبىت كەلىسىمگە شاقىرۋ تۋرالى ايتا باستادى.

سوندىقتان، پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ: «تاراپتار كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرۋى كەرەك»، - دەگەن ءسوزىن قىزىل ەموتسياسىز قابىلداعان ءجون. ويتكەنى، كەلىسسوز ءسوزسىز بولادى. ماسەلە: قاشان جانە قايدا؟

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz