وتكەن سارسەنبى كۇنى (5 ناۋرىز) فرانتسيا پرەزيدەنتى ماكرون تەلەارنالار ارقىلى قازىرگى الەمدىك كۇردەلى گەوساياسي جاعدايعا بايلانىستى حالقىنا جولداۋ جولدادى.

الدىمەن ترامپ اق ۇيگە كەلگەننەن كەيىن، ناتو-داعى وداقتاستارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ەندىگارى موينىنا المايتىنىن، ەۋروپا ەلدەرىنە كەدەندىك سالىق سالامىن دەگەنىن، رەسەيمەن قارىم-قاتىناسىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە ۇمتىلىپ جاتقانىن جۇرتتىڭ ەسىنە سالىپ، ەۋروپانىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتى دامۋى كۇشتى سىناققا تاپ بولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. ۋكراينانى مىسالعا كەلتىرىپ، ەۋروپاعا باستى قاۋىپ رەسەيدەن كەلىپ وتىرعانىن ناقتىلادى. رەسەيدىڭ ۋكراينانى قانعا بوكتىرگەننەن سىرت، رۋمىنيا مەن مولدوۆاداعى سايلاۋعا ارالاسقانىن، فرانتسيانىڭ مەدەتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە حاككەرلىك شابۋىل جاساعانىن، اقپاراتتىق شابۋىلدار ارقىلى ەۋروپا حالقىنىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ وتىرعانىن ءتىزىپ شىقتى. ءپۋتيننىڭ «مينسكى كەلىسىمىن» ورىنداماعانىن دا تىلگە تيەك ەتتى. كرەملدىڭ ەل بيۋدجەتىنىڭ 40 پايىزىن اسكەري ءوندىرىستى دامىتۋعا جۇمساپ، تاعى دا 300 مىڭ اسكەر جاساقتاپ، 500 تانك، 300 اسكەري ۇشاق جاساۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن جەتكىزدى. رەسەيدى ەۋروپانىڭ قاۋىپسىزدىگىنە باستى قاتەر دەپ سيپاتتادى.

ۇزاق مەرزىمدىك كاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدى ۋكراينا ماسەلەسىن شەشۋدەن باستاۋدى - ۋكرايناعا اسكەري كومەكتى كۇشەيتىپ، ەندى ءبىر جاعىنان بىتىمگەرلىك كۇشتەرىن جىبەرۋدى، سونداي-اق، ەۋروپانىڭ ءوزىن قورعانۋ قابىلەتىن كۇشەيتۋدى، امەريكا باس تارتقان جاعدايدا ءوزىن-ءوزى قورعاۋعا دايىن بولۋدى العا قويدى. ءوزىنىڭ ەۋروپا قاۋىپسىزدىگىن وزدەرى قامتاماسىز ەتۋ يدەاسىن 2017 جىلى ورتاعا قويعانىن، ارادا 8 جىل وتكەندە بۇعان قارسى بولىپ كەلگەن گەرمانيا مەن دانيا دا قولداعانىن جەتكىزدى. سوڭىندا ول الەمدىك ءىرى يادرولىق دەرجاۆا رەتىندە ەۋروپا ەلدەرىنە قورعان بولۋعا شەشىم قابىلداعانىن، يادرولىق قارۋدىڭ كىلتى وزدەرىندە قالا بەرەتىنىن ايتىپ، حالىقتى بولاشاق ءۇشىن بىرىگۋگە شاقىردى.

ماكروننىڭ جولداۋى ەۋروپادا قولداۋ تاۋىپ، الەمنىڭ نازارىن اۋدارعانىمەن رەسەيدە ەرەكشە قارسىلىق تۋدىردى. ءبىرىنشى بولىپ مەدۆەدوۆ ماكروننىڭ پرەزيدەنتتىك مەرزىمىنىڭ ەكى جىلدان كەيىن بىتەتىنىن مەڭزەپ: «ول ەشقانداي قاۋىپ تۋدىرا المايدى. 2027 جىلى 14 مايدا مانسابىنان كەتەدى. ەل نازارىنان ماڭگىلىككە جوعالادى، ەشكىم ونى ىزدەمەيدى»، - دەدى. پەسكوۆ پەن لاۆروۆ تا ماكروندى: «بەيبىتشىلىكتى قولدايتىن ادامعا ۇقسامايدى، ەۋروپا ەلدەرىن جۇمىلدىرىپ رەسەيگە يادرولىق قاۋىپ توندىرمەكشى»، - دەپ ايىپتادى. پۋتين دە كەزىندەگى ناپولەوننىڭ رەسەيگە شابۋىلىن ەسكە الىپ، «جەڭىلىسپەن اياقتالادى» دەدى.

قازاق جۇرتى ءۇشىن توسىن ەستىلگەن يمانعالي تاسماعانبەتوۆتىڭ مالىمدەمەسى بولدى.

«ۋكراينادا ەۋروپانىڭ بىتىمگەر اسكەرىن ورنالاستىرۋ ايماقتاعى جاعدايدى قيىنداتىپ جىبەرۋى مۇمكىن»، - دەدى ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمىنىڭ (ۇقشۇ) باس حاتشىسى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ.

«مۇنداي قاتەر تۋىنداي قالسا، ۇقشۇ ۇيىمنىڭ جارعىلىق قۇجاتتارى اياسىندا، ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىمەن كەلىسە وتىرىپ ءتۇرلى كومەك نۇسقالارىن ۇسىنۋعا دايىن بولادى»، - دەدى قازاقcتان اتىنان سايلانعان ۇيىمنىڭ باس حاتشىسى.

تاسماعامبەتوۆ سۇحباتىندا فرانتسيانىڭ ەۋروپا ەلدەرىنە يادرولىق قورعان بولۋ باستاماسىن «فرانتسيانىڭ ساياسي بيلىگىنىڭ ەۋروپاداعى ءوزىنىڭ پوزيتسياسىن نىعايتقىسى  كەلەتىن ارەكەتى» دەپ باعالادى.

كەشە وتكەن (6 ناۋرىز) ەۋروپا كوميسياسىنىڭ شۇعىل وتىرىسىندا ەۋرووداققا مۇشە 27 مەملەكەت ەۋروپانىڭ قاۋىپسىزدىگىن ورتاق قامتاماسىز ەتۋ، ۋكرايناعا اسكەري كومەكتى كۇشەيتۋ ءۇشىن «800 ميلليارد ەۋرو ءبولۋ» جوباسىن ءبىر اۋىزدان ماقۇلدادى. ۆەنگريا باسشىسى وربان ادەتتەگىدەي ۋكراينا ماسەلەسىنە بايلانىستى كەلىسپەۋشىلىگىن بىلدىرگەن.

Abai.kz