جالپى ساياساتتا كەشىرىم دەگەن ۇعىم بار. بىراق «كەشىرىم» دەگەن ءسوز ترامپتىڭ لەكسيكونىندا جوق. دونالد ترامپ – وكپەسىن ورامالعا ءتۇيىپ جۇرەتىندەردىڭ قاتارىنان بولعاندىقتان ول ءۇشىن رەنىشىن اشىق ايتىپ، ساياساتقا اينالدىرۋ تۇك ەمەس.

2019 جىلى ترامپ اق ۇيدەگى العاشقى پرەزيدەنتتىك مەرزىمىندە ءوزىنىڭ باستى قارسىلاسى دجو بايدەننىڭ ۇلى حانتەر بايدەندى مۇقاتىپ، ساياساتتاعى باس باسەكەلەسىن بارىنشا تۇقىرتىپ قالۋعا تىرىستى. ول كەزدە بايدەننىڭ ۇلى ۋكراينانىڭ گاز ونەركاسىبىندە قىزمەت ەتىپ جۇرگەن. ترامپتىڭ قالاۋىنشا، زەلەنسكي ارنايى تەرگەۋ باستاپ، «حانتەردىڭ قىلمىسىن اشۋى» كەرەك بولاتىن. بىراق زەلەنسكي مۇنداي ارانداتۋعا بارعان جوق. ول ءوزىنىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى ساياسي بەيتاراپتىعىن ساقتاپ قالدى. بۇل شەشىم ونىڭ حالىقارالىق ابىرويىن اسىرعانمەن، ترامپتىڭ الدىندا ونى ماڭگىلىك دۇشپانعا اينالدىردى.

ترامپتىڭ زەلەنسكيگە دەگەن اشۋى ءبىر عانا رەنىشتىڭ كورىنىسى ەمەس. اقش-تىڭ ىشكى ساياساتىنا سىرت ەلدەردى ارالاستىرۋعا باعىتتالعان جەكە جوسپارى جۇزەگە اسپاعان ادامنىڭ وشپەندىلىگىنە اينالىپ بارادى. وسى رەنىشتىڭ ناتيجەسىندە ترامپقا يمپيچمەنت جاريالاندى. سول جولى اق ءۇيدىڭ باسشىسى بيلىكتەن كەتپەدى، بىراق ەسەسىنە ەستەن كەتپەيتىن ساباق الدى. كىم دوس، كىم ساتقىن ەكەنىن انىقتاپ الدى. سول ءتىزىمنىڭ بەل ورتاسىندا زەلەنسكيدىڭ اتى جازۋلى تۇر.

وسىدان كەيىن اراعا بىرنەشە جىل سالىپ، ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى سوعىس باستالدى. ءپۋتيننىڭ اگرەسسيالىق ارەكەتى الەمدى ەسەڭگىرەتكەن تۇستا، زەلەنسكي ەرجۇرەك ساياساتكەر رەتىندە ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستادى. ول ناتو مەن ەو-دان، اقش پەن ۇلىبريتانيادان كومەك سۇرادى. الەمدىك قاۋىمداستىق ۋكراينامەن بىرگە ەكەنىن ءبىلدىردى. ال جىل باسىندا اق ءۇيدىڭ تىزىگىن-شىلبىرىن قولىنا العان ترامپ ولاي ىستەمەدى. ول، كەرىسىنشە، رەسەيگە ەمەس، زەلەنسكيگە شۇيلىكتى. سوعىستى كىم باستادى دەگەن سۇراققا ونىڭ جاۋابى دايىن. ترامپتىڭ پايىمىنشا سوعىستى پۋتين – باستادى، بىراق زەلەنسكي دە قاتەلەستى.

تاياۋدا سۋمما وبلىسىنا جاسالعان زىمىران سوققىسى بەيبىت تۇرعىنداردى قىرىپ سالدى. ءوز كەزەگىندە ترامپ بۇل تراگەدياعا ساياسيلاندىرۋعا تىرىستى. «بۇل سوعىستا ميلليونداعان ادامنىڭ ولىمىنە پۋتين، بايدەن جانە زەلەنسكي كىنالى» دەپ زەلەنسكيدى تاعى دا تۇيرەپ ءوتتى. بۇل ازداي «ول رەسەيدىڭ اسكەري كۇشى 20 ەسە ارتىق ەكەنىن ويلاماستان، سوعىسقا ارالاستى» دەپ سوعىستىڭ ءمانىن بۇرمالادى. ترامپتىڭ لوگيكاسى بويىنشا، السىزدەر كۇشتىگە باعىنۋى كەرەك سەكىلدى.

زەلەنسكي سوعىستى باستاعان جوق. ول – سوعىستىڭ قۇربانى بولعان ەلدىڭ باسشىسى. بىراق بۇل شىندىق ترامپ ءۇشىن ماڭىزدى ەمەس. ونىڭ ساياسي كوزقاراسىن ەموتسيا مەن رەنىش بيلەيدى. ول ءۇشىن زەلەنسكي – «ىڭعايسىز ادام». «اق ۇيگە كەرەك ەمەس ارىپتەس». بايدەنگە ادال، بىراق ترامپقا قارسى شىققان تۇلعا.

اڭگىمە باسىندا ايتقانىمىزدا ساياساتتا ەموتسياعا ورىن جوق دەۋشى ەدى. بىراق ترامپ ءۇشىن بۇل قاعيدا جۇرمەيدى. ونىڭ ساياسي ستراتەگياسى – جەكە مۇددەگە نەگىزدەلگەن. ال زەلەنسكي وعان كونە قويمادى. سوندىقتان دا ترامپ ەندى ونىڭ ەلىن قولداۋعا قۇلىقسىز. ۋكراينا قانشا قيىندىق كورسە دە، ترامپ بۇل ەلدىڭ كۇرەسىنە تەك ساياسي پايدا تۇرعىسىنان قارايدى.

وسى تۇستا ءبىر پارادوكس انىق بايقالادى: زەلەنسكي – الەم مويىنداعان ليدەر. ونىڭ سوعىستاعى باتىلدىعى، ستراتەگيالىق شەشىمدەرى، حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلى – وراسان. ول جايىندا CNN, BBC, Politico سىندى بەدەلدى اقپارات قۇرالدارى تۇراقتى تۇردە جازىپ كەلەدى. ال ترامپ بولسا، جەكە وكپەسىن ساياساتقا اينالدىرىپ، ءبۇتىن ءبىر ۇلتتىڭ تاعدىرىمەن ويناپ وتىر.

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز، ترامپ زەلەنسكيگە ەشقاشان كەشىرىممەن قارامايدى. بۇل رەنىش – تەك حانتەر بايدەننىڭ ماسەلەسىمەن شەكتەلمەيدى. بۇل – ەكى مۇلدە بولەك ساياسي مادەنيەتتىڭ، ەكى ءتۇرلى دۇنيەتانىمنىڭ قاقتىعىسى. ءبىرى – حالىق ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن كوشباسشى، ەكىنشىسى – ءوزىنىڭ كولەڭكەسىنەن ۇزاپ شىعا الماي جۇرگەن ساياساتكەر. تاريح بۇل تارتىستىڭ ءادىل باعاسىن بەرەدى.

نۇرلان جۇماقانوۆ

Abai.kz