دونالد ترامپتىڭ 2025 جىلدىڭ باسىندا اق ۇيگە ورالۋى قارجى نارىقتارىنداعى ۇلكەن قۇبىلمالىلىقپەن ەرەكشەلەندى.

2025 جىلعى 20 قاڭتاردا وتكەن يناۋگۋراتسيا قارساڭىندا ينۆەستورلار ىنتالاندىرۋ ساياساتىنىڭ جالعاسۋىن كۇتۋ ءۇشىن باعا ۇسىنىستارىن قويدى: قاراشادان قاڭتاردىڭ سوڭىنا دەيىن S&P 500 يندەكسى شامامەن 3,6%-عا ءوستى. الايدا، ەكى اپتادان كەيىن العاشقى تاريفتىك وزگەرىس باستالدى: اكىمشىلىك ساۋدا سەرىكتەستەرىنە (كانادا، مەكسيكا جانە قىتايدى قوسا العاندا) جاڭا باج سالىعىن ەنگىزۋ جوسپارى تۋرالى جاريالادى، بۇل جاعداي نارىقتاردى الاڭداتتى. اقپان ايىنا قاراي قور يندەكستەرى ساۋدا سوعىستارى مەن رەتسەسسياعا قاتىستى قورقىنىشىنىڭ تومەندەۋىنە اينالدى، ال 10 جىلدىق قازىناشىلىق وبليگاتسيالاردىڭ كىرىستىلىگى كوتەرىلدى، ينۆەستورلار فەدەرالدى رەزەرۆ تاريفتەرگە بايلانىستى ينفلياتسيانىڭ ىقتيمال ءوسۋى اياسىندا اقشا-كرەديت ساياساتىن جەڭىلدەتۋدى جالعاستىراتىنىنا كۇماندانا باستادى.

حرونيكا: ساۋدا-ساتتىقتىڭ ءورشۋى جانە نارىقتاردىڭ ارەكەتى

2025 جىلعى ناۋرىز – ەسكالاتسيانىڭ باستالۋى. ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا پرەزيدەنت ترامپ كانادا مەن مەكسيكادان اكەلىنەتىن بولات پەن اليۋمينيگە 25 پايىزدىق يمپورتتىق تاريفتەردىڭ ەنگىزىلگەنىن راستادى (4 ناۋرىزدان باستاپ كۇشىنە ەندى). بۇل تۇزەتۋدى كۇشەيتتى: 3 ناۋرىزدا S&P 500 يندەكسى 1,8%-عا، Nasdaq 2,6 %-عا تومەندەدى، بۇل جىل باسىنان بەرى ەڭ كۇرت كۇندىزگى قۇلدىراۋ بولىپ وتىر. ايدىڭ ورتاسىنا قاراي اقپان ايىنداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىشتەن S&P 500 يندەكسىنىڭ جالپى تومەندەۋى 10%-دان استى، بۇل رەسمي تۇردە اق ءۇيدىڭ ساۋدا ساياساتىنداعى بەلگىسىزدىك اياسىندا يندەكستىڭ تۇزەتۋ كەزەڭىنە ەنۋىن ءبىلدىردى. ينۆەستورلار كاپيتالدى مىناداي قورعانىس سەكتورلارىنا بەلسەندى تۇردە قايتا بولە باستادى: كوممۋنالدىق كومپانيالاردىڭ، قاجەتتى تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ جانە جەكەلەگەن وبليگاتسيالىق ETF-ءتىڭ قاعازدارى ءوستى. سونىمەن قاتار، ونەركاسىپتىك جانە تەحنولوگيالىق كومپانيالارعا، اسىرەسە حالىقارالىق كىرىستەردىڭ ۇلەسى جوعارى كومپانيالارعا قىسىم كۇشەيە ءتۇستى، سەبەبى تاريفتەر ولاردىڭ جەتكىزۋ تىزبەگىنە اسەر ەتتى.

2025 جىلعى 2 ءساۋىر – «ازاتتىق كۇنى» جانە نارىقتاردىڭ قۇلدىراۋى. ءساۋىر ايىندا ترامپتىڭ كۇتپەگەن جەردەن جاساعان قادامى ينۆەستورلاردىڭ سەنىمىنە ودان دا ۇلكەن سوققى بولدى. 2 ءساۋىر كۇنى ول «Liberation Day» دەپ جاريالاپ، تۇتاستاي قامتيتىن باجداردى جاريالادى: بارلىق يمپورتقا 10%-دى قۇرايتىن بازالىق مولشەرلەمە، جەكەلەگەن ەلدەر ءۇشىن تاريفتەر كوتەرىلدى (مىسالى، قىتاي ءۇشىن – 54%، ەو ءۇشىن – 20%). بۇل بۇرىن-سوڭدى بولماعان شارالار (توتەنشە ەكونوميكالىق قاۋىپ-قاتەر دەگەن سىلتاۋمەن بىرجاقتى تۇردە ەنگىزىلگەن) اكتيۆتەردىڭ دۇربەلەڭ جاپپاي ساتىلىمىن تۋدىردى. حابارلاندىرۋدان كەيىنگى العاشقى ەكى ساۋدا كۇنى S&P 500 يندەكسى شامامەن 10%-عا، Nasdaq 11%-دان استام قۇلدىرادى، بۇل جاعداي يندەكستەر تاريحىنداعى ەڭ ۇلكەن ەكى كۇندىك قۇلدىراۋ بولدى. VIX قۇبىلمالىلىق يندەكسى ~45 تارماققا دەيىن كوتەرىلدى، بۇل 2020 جىلعى پاندەميادان بەرگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش بولىپ وتىر. الەمدىك نارىققا باعىتتالعان اكتسيالار ەڭ قاتتى زارداپ شەكتى: امەريكالىق ونەركاسىپتىك جانە تەحنولوگيالىق كومپانيالار ايتارلىقتاي شىعىنعا ۇشىرادى، ال ەۋروپالىق جانە ازيالىق يندەكستەر تومەندەدى.

2025 جىلعى 9 ءساۋىر – كىدىرە تۇرۋ جانە رەكوردتىق ءوسۋ. ءبىر اپتادان كەيىن شيەلەنىس ءبىرشاما تومەندەدى: ترامپ جاڭا تاريفتەردى ەنگىزۋدى 90 كۇنگە توقتاتتى (بۇل رەتتە قىتايدان اكەلىنەتىن يمپورتقا قازىرگى باج 125%-عا دەيىن كوتەرىلدى). نارىقتار بۇل كىدىرىستى سەرپىلىس بەلگىسى رەتىندە قابىلدادى. وسى كىدىرە تۇرۋدىڭ ارقاسىندا S&P 500 يندەكسى 9 ساۋىردە 9,5%-عا كوتەرىلىپ كەتتى، بۇل 2008 جىلعى قارجىلىق داعدارىستان كەيىنگى امەريكالىق نارىقتاعى ەڭ ۇلكەن كۇندىك ءوسىم بولدى. جوعارى تەحنولوگيالىق Nasdaq بيرجاسى يندەكس تاريحىنداعى رەكوردتىق ءبىر كۇندىك ءوسىمدى تىركەپ، 12,2%-عا ءوستى. الايدا، اناليتيكتەر اتاپ وتكەندەي، ەيفوريا الاڭداۋشىلىق تۋدىردى: ينۆەستورلار 90 كۇننەن كەيىن ساۋدا شيەلەنىسى قايتا ورالۋى مۇمكىن ەكەنىن ءتۇسىندى.

2025 جىلعى مامىر – پوزيتسيالاردى قالپىنا كەلتىرۋ. كەلەسى ايدا نارىقتار بىرتىندەپ شىعىنعا ۇشىرادى. 8-13 مامىر ارالىعىندا اقش قىتايمەن جانە ۇلىبريتانيامەن تۇبەگەيلى ساۋدا كەلىسىمدەرىن جاسادى، بۇل تاريفتىك قارسىلاسۋ دارەجەسىن ايتارلىقتاي تومەندەتتى. مامىر ايىنىڭ ورتاسىندا S&P 500 يندەكسى جىلدىڭ باسىنا قاراعانداي ازداپ كوتەرىلدى – ءىس جۇزىندە ۋولل-ستريت «تاريفتىك قۇلدىراۋعا» دەيىنگى دەڭگەيگە قايتا ورالدى. ەكىنشى توقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا امەريكالىق اكتسيالار نارىعى شامامەن 10%-عا ءوسىپ، ەۋروپالىق سايتتاردى ايتارلىقتاي باسىپ وزدى. بۇعان اقش-تىڭ مىقتى ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى جانە باعاسى تومەندەگەن اكتسيالاردى ساتىپ العان جەكە ينۆەستورلاردىڭ بەلسەندىلىگى ىقپال ەتتى. دەگەنمەن، ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا قاراي جاعداي تۇراقسىز بولىپ قالدى: بىرقاتار ەلمەن بىتىمگەرشىلىك ۋاقىتشا بولدى جانە اقش-تىڭ نەگىزگى سەرىكتەستەرىمەن تاريفتىك كەلىسسوزدەر ءالى اياقتالماعانىن ەسكەرە وتىرىپ، نارىققا قاتىسۋشىلار ساقتىق تانىتتى.

2025 جىلعى شىلدە – تۇراقسىز تەپە-تەڭدىك جانە جاڭا شەشىمدەردى كۇتۋ. ءۇشىنشى توقسان وپتيميزممەن باستالدى، 8 شىلدەدە S&P 500 يندەكسى 6300 تارماقتان اسىپ، تاريحي ەڭ جوعارى دەڭگەيدى جاڭارتتى. الايدا ساياسي بەلگىسىزدىك ساقتالۋدا، ترامپ اكىمشىلىگى الداعى اپتالاردا 90 كۇندىك تاريفتىك ءۇزىلىستىڭ تاعدىرىن شەشەدى. اق ءۇيدىڭ اقپاراتتىڭ تارالىپ كەتۋىنە بايلانىستى بۇل ءۇزىلىستى ۇزارتۋ نەمەسە ەو-عا، وڭتۇستىك كورەياعا جانە جاپونياعا قارسى جاڭا باجداردىڭ نۇسقالارى تالقىلانۋدا. بۇل بەلگىلەر ينۆەستورلاردى ، اسىرەسە ترامپتىڭ «ساۋدا بالانسىن ءبىرجولا تەڭەستىرۋگە» بەرگەن ۋادەسىنىڭ قاتاڭ ريتوريكاسى اياسىنداالاڭداتۋدا. Bank of America ءوسۋ الەۋەتى دەرلىك تاۋسىلدى دەپ سانايدى: S&P يندەكسىنىڭ ماقساتتى بەلگىسى جىلدىڭ سوڭىندا بىردەي 6 300 بەلگىنى قۇرايدى. باس ستراتەگ ساۆيتا سۋبرامانيان قارقىندى ءوسۋدىڭ ارتتا قالعانىن جانە نارىق شوعىرلاندىرۋ كەزەڭىنە ەنىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ول تەحنيكالىق سەرپىلىس پەن ساياسي تاۋەكەلدەردى تەڭەستىرەدى، ال بولاشاق شەشىمدەر قۇبىلمالىلىقتى قايتا تۋدىرۋى مۇمكىن. Goldman Sachs جاعىمدى پوزيتسيانى ۇستانادى. دەۆيد كوستيننىڭ باسشىلىعىمەن اناليتيكتەر فەدەرالدىق رەزەرۆتىك جۇيەنىڭ (فرج) مولشەرلەمەسىنىڭ تومەندەۋىنە، كورپوراتيۆتى تابىستىڭ وسۋىنە جانە تارتىمدى ەسەلىكتەرگە سىلتەمە جاساي وتىرىپ، S&P يندەكسى بويىنشا ماقساتتى دەڭگەيلەردى 6 400-گە دەيىن كوتەردى (3 ايدا 3%-دان استام) جانە 6 600 (6 ايدا 6%-دان استام). ولاردىڭ پىكىرىنشە، تاريفتىك تاۋەكەلدەر باعا بەلگىلەۋلەردە ءىشىنارا كورىنىس تاپقان: كومپانيالار قورلاردى قالىپتاستىرىپ، شىعىنداردى تۇتىنۋشىلارعا اۋدارا باستادى. Goldman-دا نارىقتىق ەندىك كۇشەيەدى دەپ كۇتىلۋدە: كوبىرەك اكتسيا ءرالليدى قولداي باستايدى. جاڭا وزگەرىستەر بولماعان كەزدە جانە فرج-نىڭ «جۇمساق» ساياساتى جالعاسقان كەزدە ولار نارىقتىڭ ودان ءارى ءوسۋىن بولجايدى.

2025 جىلدىڭ ەكىنشى جارتىجىلدىعىنا ارنالعان ينۆەستيتسيالىق يدەيالار

ساۋدا ساياساتىنداعى بەلگىسىزدىك پەن S&P 500 يندەكسى بويىنشا بىرقالىپتى بولجام اياسىندا (ەڭ ءىرى بانكتەردىڭ باعالاۋى بويىنشا +1%-دان +6%-عا دەيىن) اناليتيكتەر اقشا اعىنى ورنىقتى، باعاسى ورتاشا جانە ديۆيدەندتىك كىرىستىلىگى تۇراقتى ساپالى قورعانىس تاريحىنا باستى نازار اۋدارۋعا كەڭەس بەرەدى.

UnitedHealth Group Inc (UNH)

اقش-تاعى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جانە باسقارىلاتىن مەديتسينالىق قىزمەتتەردىڭ كوشباسشىسى. كونسەنسۋس باعالاۋى بويىنشا نىسانالى باعاسى ~ 415 اقش دوللارىن قۇرايدى، بۇل اعىمداعى 320 اقش دوللارىنا شامامەن +30% ءوسۋ الەۋەتىن بولجايدى. UBS ينۆەستيتسيالىق بانكى Medicare Advantage باعدارلاماسى بويىنشا مەنەدجمەنتتىڭ مۇقيات پىكىرلەرىنە بايلانىستى نىسانالى باعانى 385 اقش دوللارىنا (+25%) دەيىن تومەندەتۋ ارقىلى ساتىپ الۋ (ساتىپ الۋ) ۇسىنىمىن ساقتايدى. الايدا، كومپانيا تۇبەگەيلى كۇشتى بولىپ قالا بەرەدى: 12 ايداعى ءتۇسىم 8%-عا ءوستى، اقشا اعىنى ورنىقتى، P/E (باعا/پايدا كوەففيتسيەنتى) تۇزەتۋدەن كەيىن ~12-گە دەيىن تومەندەدى. ديۆيدەندتەر شامامەن جىلدىق 1,5%-دى قۇرايدى جانە ەكى تاڭبالى قارقىنمەن تۇراقتى وسۋدە. اكتسيا ينستيتۋتسيونالدىق ينۆەستورلاردىڭ اراسىندا سەكتوردىڭ سۇيىكتىلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى.

2025 جىلعى UNH اكتسيالارىنىڭ سەرپىنى. دەرەككوز – gurufocus.com

Lockheed Martin Corp (LMT)

امەريكالىق قورعانىس ونەركاسىبىنىڭ فلاگمانى جانە اقش قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ نەگىزگى مەردىگەرى. اناليتيكتەردىڭ ورتاشا نىسانالى باعاسى- ~ 525 اقش دوللارى، بۇل اعىمداعى دەڭگەيلەردىڭ شامامەن +9% ءوسۋ الەۋەتىن بولجايدى (480 اقش دوللارى). Morgan Stanley كونگلومەراتى LMT-ءدى سەكتورداعى ەڭ جاقسى يدەيا دەپ سانايدى، وعان Overweight رەيتينگىن (پورتفەلدەگى ۇلەسى اسىپ كەتتى) جانە نىسانالى 575 اقش دوللارى (+24%) باعاسىن تاعايىندايدى. كومپانيا شىعىنداردى تاپسىرىس بەرۋشىلەرگە ءتيىمدى تۇردە اۋدارۋدا، وڭىرلىك لوگيستيكاسى جانە ينفلياتسيادان قورعالعان ۇزاق مەرزىمدى مەملەكەتتىك كەلىسىمشارتتارى بار. P/E ~16, ديۆيدەندتەردىڭ كىرىستىلىگى ~2,7%، اكتسيالاردى ورنىقتى كەرى ساتىپ الۋ (buyback). Citi جانە Wells Fargo تاراپىنان دا قولداۋ. Lockheed جاھاندىق تۇراقسىزدىق جاعدايىندا قورعانىس بيۋدجەتىنىڭ ءوسۋىنىڭ نەگىزگى بەنەفيتسيارى بولىپ قالا بەرەدى.

2025 جىلعى LMT اكتسيالارىنىڭ سەرپىنى. دەرەككوز – gurufocus.com

Allstate Corp (ALL)

اقش-تىڭ اۆتوكولىك جانە جىلجىمايتىن مۇلىك سەگمەنتىندەگى ەڭ ءىرى ساقتاندىرۋشىلارىنىڭ ءبىرى. كونسەنسۋس بولجامى - ~ 226 اقش دوللارى، اعىمداعى 193 اقش دوللارىنىڭ شامامەن +17%-ى ءوسۋ الەۋەتىن بولجايدى. BofA اكتسيانى value سەگمەنتىندەگى ەڭ جاقسى يدەيا رەتىندە باعالايدى جانە نىسانالى باعانى 286 اقش دوللارىنا (+50%) دەيىن كوتەردى. كومپانيا اۋا-رايىنىڭ اپاتتارىنا بايلانىستى شىعىنداردى قالپىنا كەلتىرۋدى كورسەتتى جانە 2025 جىلدىڭ باسىندا ديۆيدەندتەردى 8,7%-عا ارتتىردى (كىرىستىلىك شامامەن 3%). P/E مۋلتيپليكاتورى 10-نان تومەن، ءتۇسىم 40 ملرد اقش دوللارىنان اسادى. شىعىنداردى قالىپقا كەلتىرۋ جانە تۇراقتى سىيلىقاقىلار كەزىندە Allstate EPS (اكتسياعا شاققانداعى پايدا) جانە نارىقتىڭ تاراپىنان قايتا باعالاۋدىڭ وزىق ءوسۋىن كورسەتە الادى.

2025 جىلعى ALL اكتسيالارىنىڭ سەرپىنى. دەرەككوز – gurufocus.com

2025 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعى نارىقتار ءۇشىن سايلاۋالدى ەيفوريا مەن تاريفتىك وزگەرىستەردەن باستاپ ساياسي ۇزىلىستەر مەن ديپلوماتيالىق جەڭىلدىكتەر اياسىندا تەز قالپىنا كەلۋگە دەيىنگى كۇرت وزگەرىستەر ۋاقىتى بولدى. دونالد ترامپتىڭ اق ۇيگە ورالۋى ساۋدا ساياساتىن نارىققا ءار جاڭا باستامانىڭ نەمەسە مالىمدەمەنىڭ اياسىندا جىلدام اۋىتقۋلارمەن اسەر ەتۋدىڭ نەگىزگى تەتىگىنە اينالدىردى. S&P 500 يندەكسىنىڭ تاريحي ەڭ جوعارى دەڭگەيىنە كوتەرىلۋىنە قاراماستان، نارىق ءالسىز تەپە-تەڭدىكتى ساقتايدى. مۇنداي ورتادا قورعانىس جانە ىرگەلى ورنىقتى كومپانيالارعا باعىتتالعان ستراتەگيالار اسىرەسە وزەكتى بولىپ تابىلادى. UnitedHealth, Lockheed Martin جانە Allstate سياقتى دەنساۋلىق ساقتاۋ، قورعانىس جانە ساقتاندىرۋ سەكتورلارىنىڭ قاعازدارى اقىلعا قونىمدى تاۋەكەلدى ءپروفيلىن، ورتاشا باعالاردى جانە ۇلكەن قۇبىلمالىلىق پەن ساياسي اۋىتقۋلار جاعدايىندا دا وزىق ءوسۋ الەۋەتىن ۇسىنادى.

تۋرال اليەۆ،

Freedom Finance Global كومپانياسىنىڭ ساراپشىسى

Abai.kz