.png)
ساراپشى پىكىرى: ازاماتتىق قوعام ءوزىن-ءوزى دامىتا الا ما؟
بۇگىنگى قازاقستان – جاڭارۋ جولىنداعى ەل. مەملەكەت پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى ءوزارا سەنىم مەن اشىق ديالوگ ورناتۋ ءۇشىن ازاماتتىق قوعامنىڭ بەلسەندى بولۋى – ەڭ باستى شارتتاردىڭ ءبىرى. بۇل باعىتتا جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىن بىرنەشە ماڭىزدى باستامالاردى اتاپ وتۋگە بولادى.
ەڭ الدىمەن، قوعامدىق قاتىسۋدى كەڭەيتۋ باستى نازاردا بولۋى ءتيىس.
ءاربىر ازامات ءوز پىكىرىنىڭ ەل تاعدىرىنا اسەر ەتە الاتىنىن سەزىنۋى كەرەك. سول ءۇشىن قوعامدىق كەڭەستەر مەن جەرگىلىكتى باستامالارعا قاتىسۋ مادەنيەتىن دامىتۋ ماڭىزدى. اشىق پىكىرتالاس الاڭدارى مەن ونلاين پلاتفورمالار وسىنىڭ ءتيىمدى قۇرالى بولا الادى.
سونىمەن بىرگە، ەرىكتىلەر قوزعالىسىن قولداۋ دا ماڭىزدى. قازىر جاستار تەك سوزبەن ەمەس، ىسپەن كومەكتەسكىسى كەلەدى. ەكولوگيالىق، الەۋمەتتىك، مادەني باعىتتاعى ەرىكتىلەر جوبالارىن تۇراقتى تۇردە قارجىلاندىرىپ، ولارعا كاسىبي وقىتۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋ – قوعامداعى بەلسەندىلىكتى ارتتىرادى.
بۇل جونىندە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر تۋاتىنى ءسوزسىز. ۇەۇ-لار الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ الدىڭعى شەبىندە ءجۇر. سوندىقتان ولارعا اكىمشىلىك جانە قارجىلىق تۇرعىدان قولايلى جاعداي جاساۋ – قوعام مەن مەملەكەتتىڭ ورتاق مۇددەسىنە قىزمەت ەتەدى.
ال وسى ساتتە بىزدە ازاماتتىق قوعام ءوزىن-ءوزى دامىتا الا ما دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.
بۇل سۇراقتى ساياساتتانۋشى رۋسلان تۇسىپبەكوۆكە دە قويدىق:
«مەنىڭشە، ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋىنا ەشقاشان باستامانىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى، ازاماتتىق قوعام ءوزى داميدى. سول ءۇشىن بۇعان سىرتتان كەدەرگى جاساماۋ كەرەك. قىسقاشا ايتقاندا، ونىڭ ءبىر عانا شارتى بار، ول - وعان ەشكىم كەدەرگى جاساماۋ. مىسالى، الەۋمەتتىك جەلىلەر پايدا بولعالى بەرى ءبىز سول پلاتفورمالار ارقىلى بەلسەندىلىك تانىتىپ، ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋىنا ءوزىمىز كىرىسىپ كەلەمىز. جۇرت جاقسى بىلەتىن جەر ماسەلەسى، ءۇش تۇعىرلى ءتىل ماسەلەسى تۋرالى دا سول پلاتفورمالاردا كۇرەسىپ كەلەمىز»، - دەيدى ساياساتتانۋشى.
قازاقستانداعى ازاماتتىق قوعام سوڭعى جىلدارى ايتارلىقتاي بەلسەندى بولا باستادى. ەرىكتىلەر قوزعالىسى، قوعامدىق كەڭەستەر، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، جاستار باستامالارى — مۇنىڭ ءبارى قوعامنىڭ وزدىگىنەن دامۋعا ۇمتىلىپ جاتقانىن كورسەتەدى. اسىرەسە ەكولوگيا، الەۋمەتتىك ادىلدىك، مادەني مۇرا جانە ءبىلىم سالاسىنداعى جوبالاردا بۇل ايقىن بايقالادى.
بىراق، ازاماتتىق قوعامنىڭ ءوزىن-ءوزى تولىققاندى دامىتۋىنا كەدەرگى بولاتىن فاكتورلار دا بار:
ەڭ الدىمەن، قارجىلىق تاۋەلدىلىك (كوپ ۇيىمدار مەملەكەتتىك گرانتقا نەمەسە شەتەلدىك قورلارعا قاراپ وتىر). سودان كەيىن قوعامداعى بەلسەندى ازاماتتاردىڭ ازدىعى مەن سەنىم دەڭگەيىنىڭ تومەندىگىن ايتار ەدىك.
دەگەنمەن، ازاماتتىق قوعامنىڭ ەڭ ۇلكەن كۇشى – ينيتسياتيۆا مەن يدەيا. ەگەر ادامدار ءوز ورتاسىندا ادىلدىك، اشىقتىق، جانە ءوزارا قولداۋ قۇندىلىقتارىن دامىتا بەرسە، ازاماتتىق قوعام بىرتىندەپ وزدىگىنەن نىعايا الادى.
ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ – تەك ۇيىمداردىڭ جۇمىسى ەمەس، ءار ادامنىڭ سانالى تاڭداۋى. ەگەر ءاربىر قازاقستاندىق «بۇل ماسەلەدە مەنىڭ ۇلەسىم بار» دەپ سەزىنسە، ەلىمىزدە ادىلەتتىلىك پەن سەنىمگە نەگىزدەلگەن جاڭا قوعامدىق مادەنيەت قالىپتاسادى.
Abai.kz
