وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن، ايتقىشتاردىڭ ءبىرى تەلەديداردان «بىزدە ينتەلليگەنتسيا جوق» دەپ وزەۋرەپ ەدى. سوندا مەن «وسى دا سويلەي بەرەدى ەكەن» دەگەنمىن. ەندى ويلانىپ قالدىم. شىنىندا بىزدە ەشكىم قالماعان با؟! بار دەپ، باقانداي ەتىپ جۇرگەنىمىز... كوزىندە جاس، كوڭىلى ماس، قول سۇيگەندى ار كورمەي، باقىتتان باسى اينالىپ ءجۇر.  اقىن-جازۋشى مەن سوعان تەڭدەس زيالىنىڭ  دەڭگەيى بيلىككە قاي رۋدان، كىمنىڭ بالاسى شىقتى، كىمدىكى قاي جەردە قالىپ قالدى، ونى قالاي جولعا سالۋ كەرەك دەگەن سىندى شارۋالارمەن الەك. ال، بۇعان ارالاسپاي قالعاندارى جاعدايلارىن تۇزەپ، كوممەرسانت ايەلدەرىنىڭ ەسەبىنەن ارقالارىن كەڭگە سالىپ، ۇل-قىزدارىن شەتەل اسىرىپ، ەرتەرەك اسىرعاندارى قىتاي، اراب، اعىلشىن، تۇرىك، شۆەد ت.ت. سىندى دامىعان ەلدىڭ ازاماتتارىمەن قۇدا بولىپ، ايىنا-جىلىنا شەتەلگە تيگەن قىزىنىڭ ارقاسىندا سوندا بارىپ كەلگەنىن ماقتان تۇتىپ، مۇرىندارىن ءشۇيىرىپ، مەنمەن باسادى.

وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن، ايتقىشتاردىڭ ءبىرى تەلەديداردان «بىزدە ينتەلليگەنتسيا جوق» دەپ وزەۋرەپ ەدى. سوندا مەن «وسى دا سويلەي بەرەدى ەكەن» دەگەنمىن. ەندى ويلانىپ قالدىم. شىنىندا بىزدە ەشكىم قالماعان با؟! بار دەپ، باقانداي ەتىپ جۇرگەنىمىز... كوزىندە جاس، كوڭىلى ماس، قول سۇيگەندى ار كورمەي، باقىتتان باسى اينالىپ ءجۇر.  اقىن-جازۋشى مەن سوعان تەڭدەس زيالىنىڭ  دەڭگەيى بيلىككە قاي رۋدان، كىمنىڭ بالاسى شىقتى، كىمدىكى قاي جەردە قالىپ قالدى، ونى قالاي جولعا سالۋ كەرەك دەگەن سىندى شارۋالارمەن الەك. ال، بۇعان ارالاسپاي قالعاندارى جاعدايلارىن تۇزەپ، كوممەرسانت ايەلدەرىنىڭ ەسەبىنەن ارقالارىن كەڭگە سالىپ، ۇل-قىزدارىن شەتەل اسىرىپ، ەرتەرەك اسىرعاندارى قىتاي، اراب، اعىلشىن، تۇرىك، شۆەد ت.ت. سىندى دامىعان ەلدىڭ ازاماتتارىمەن قۇدا بولىپ، ايىنا-جىلىنا شەتەلگە تيگەن قىزىنىڭ ارقاسىندا سوندا بارىپ كەلگەنىن ماقتان تۇتىپ، مۇرىندارىن ءشۇيىرىپ، مەنمەن باسادى.

بىردە جاسى جەتپىستى القىمداعان ءبىر اتاقتى مىرزامىزدىڭ الدىنا باردىم. ەگەمەن ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلدارىندا مارتەبەلى قىزمەتتەر اتقارىپ، اقساقال اتانعان ادامدى حالىقپەن قاۋىشتىرىپ، «مىرزاعا» شىعارماق نيەتتە ەدىم. مىرزامىز ءوزى جايلى ءبىراز تولعادى. اڭگىمە وتباسى جايىنا اۋىسقاندا قىزىنىڭ اعىلشىنعا تيگەنىن، اعىلشىن كۇيەۋ بالاسى كەلگەندە وتباسىنىڭ تۇگەلدەي اعىلشىن تىلىندە سويلەيتىنىن ماقتانا ايتتى. مەن: «كەمپىرىڭىز دە مە؟» دەپ سۇرادىم. «ا، كاك جە، ول كىسى دە وتە جاقسى سويلەيدى. ابسوليۋتنو، ءبارىمىز، نەمەرەلەرگە دەيىن» دەپ كوسىلدى. تاڭ قالدىم.  سول اعىلشىنعا قىزىمەن قوسىلىپ ءبارى ءتيىپ العانداي. ەلەستەتىپ كورىڭىزشى، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ەڭ ۇلكەن قىزمەتتەردە وتىرىپ ەل باسقارعان، قازىر ءوزىن «مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى ادام» سانايتىن، اۋىلداعى كۇللى اعايىن، رۋلاستارى «ول - ءبىزدىڭ اۋىلدان شىققان» دەپ ماقتاناتىن، بۇگىندە بالا-شاعاسىنىڭ ءبارىن كەرەك جەرگە قونجيتىپ، ءوزى دە تاقتان تۇسكىسى كەلمەي، ءالى دە بولسا سىيلى وتىرىستاردا اقساقال بولىپ ارىنداپ جۇرگەن ازامات، ەلى سونشا بيىك دارەجەگە كوتەرگەن اق باس شال، قايداعى ءبىر وقىتۋشى بولىپ ىستەيتىن اعىلشىن كۇيەۋ بالاسىنىڭ الدىندا اعىلشىنشا سويلەگەندى مارتەبە سانايدى. سول كەلگەندە اعىلشىنشا سويلەپ، اعىلشىنشا ءىشىپ-جەيدى. بۇدان وتكەن بەيشارالىقتى، بۇدان وتكەن قۇلشىلىقتى باسقا ۇلتتان ىزدەسەڭ دە تاپپاسسىڭ-اۋ.

ءجا، قويشى، سودان مىرزامىز كوسىلىپ ءجۇرىپ ءبىر كىتاپ اكەلدى. الگى كىتاپتى ءوزىنىڭ رۋلاس ازاماتتارى شىعارىپتى. ول ءبىر تانىمدىق دۇنيە بولار، شەجىرە مە دەپ قولىما الدىم. اقساقالىمىز كەرەك بەتىن اشىپ جىبەرىپ، باقىرايتىپ ءوزىنىڭ سۋرەتى مەن اتى-ءجونىن قولىمەن نۇقىدى. «كوردىڭ بە، مىنالاردىڭ بارىنەن بۇرىن مەنى جازىپ قويىپتى» دەدى.  «وندا تۇرعان نە بار؟ بىراق، مىنالاردا ۇيات جوق ەكەن» دەدىم، ماقتانعانىنا قاراي ادەيىلەپ. «نەگە؟» دەدى جۇلىپ العانداي. «سىزدەن باسقا وسى رۋدا قازاق بىلەتىن قانشا زيالى، مىقتى ەرلەر ءوتتى. سوندا نە، ءسىزدى ءتىرى بولعانىڭىز ءۇشىن، باسقالاردان ارتىق سىيلاي ما؟» دەدىم. وسىدان كەيىن-اق ءسوزىمىز جاراسا قويمادى. ەكەۋمىز دە مادەنيەتتى جانداردىڭ سىپايى سوزدەرىمەن تىستەسىپ وتىرمىز. «گازەتتەرىڭنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ كەرەك»،  -  دەدى. «نەگە؟ تومەن دەپ ويلايسىز با؟» دەيمىن مەن. «جوق، بىراق سوليدنىي، سوۆرەمەننىي ەتىپ،رەسەيلىك جىلتىر جۋرنالدار سياقتى جىلتىر قاعازبەن شىعارساڭ، سوندا قالتالىلار دا، مىنا بىزدەي كىسىلەر دە وقيدى» دەدى. شىداماي كەتتىم. «بۇل گازەتتى سىزدەيلەر ءۇشىن شىعارىپ جاتقان جوقپىز». «وندا كىم ءۇشىن؟ سىرتىندا اتاقتىلار تۇر عوي» دەپ تاڭدانا سۇرادى. «ول - قاراپايىم حالىقتىڭ گازەتى». اق باس شال قارق-قارق كۇلىپ قالا بەردى. ءوزىنىڭ ۇلتىن قورلاپ، وزگەنى وزىنەن بيىك قويىپ، بىرەۋگە قۇل بولۋدان ارىعا ساناسى جەتپەيتىن مۇنداي سورلىعا قالاي عانا ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستاتىپ، سەنىپ جۇرگەنبىز-اي...

بيبىگۇل  مۇحامەدقازى

«مىرزا» گازەتى، №12 (27).2009ج.

(ەسكەرتۋ - ماقالا «مىرزا» گازەتىندە «بۇل - حالىقتىڭ گازەتى» دەگەن اتپەن بەرىلگەن)