ابايدى شوقانمەن ولشەۋگە بولمايدى
ء(سابيت مۇقانوۆتىڭ اۋەلبەك قوڭىراتپاەۆقا جازعان حاتى)
«قازاقتا ءبىرىنشى ورىن ابايعا تيەمەل» دەيدى تاكەن الىمقۇلوۆ.
ءيا، ءبىرىنشى ورىن - اماندا ابايدىكى. قاي زاماندا دا، قاي كەزەڭدە دە. سوندىقتان دا اباي تۋرالى ابايلاماي ايتىپ قالۋعا، اسىعىس پىكىر وربىتۋگە ەشكىمگە دە جول جوق.
ءبىز بۇگىن ءسابيت مۇقانوۆتىڭ اباي تۋرالى اسىعىس ءاتۇستى ايتقان ءبىر پىكىرىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ وقىرماندارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. ء(بىر تاڭ قالعانىمىز، س.مۇقانوۆ مۇنى 30-شى، يا بولماسا 50-ءشى جىلدارى ەمەس، ءتىپتى بەرتىندە ايتقان!). بارشامىزعا ساباق بولۋ ءۇشىن.
قۇرمەتتى اۋەلبەك!
ء(سابيت مۇقانوۆتىڭ اۋەلبەك قوڭىراتپاەۆقا جازعان حاتى)
«قازاقتا ءبىرىنشى ورىن ابايعا تيەمەل» دەيدى تاكەن الىمقۇلوۆ.
ءيا، ءبىرىنشى ورىن - اماندا ابايدىكى. قاي زاماندا دا، قاي كەزەڭدە دە. سوندىقتان دا اباي تۋرالى ابايلاماي ايتىپ قالۋعا، اسىعىس پىكىر وربىتۋگە ەشكىمگە دە جول جوق.
ءبىز بۇگىن ءسابيت مۇقانوۆتىڭ اباي تۋرالى اسىعىس ءاتۇستى ايتقان ءبىر پىكىرىن «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ وقىرماندارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. ء(بىر تاڭ قالعانىمىز، س.مۇقانوۆ مۇنى 30-شى، يا بولماسا 50-ءشى جىلدارى ەمەس، ءتىپتى بەرتىندە ايتقان!). بارشامىزعا ساباق بولۋ ءۇشىن.
قۇرمەتتى اۋەلبەك!
يۋل-اۆگۋست ايلارىندا دەمالىستا بولىپ، الماتىعا اۆگۋستىڭ اياعىندا ورالسام، ۇيدە جينالعان كوررەسپوندەنتسيالاردىڭ ىشىندە «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ سەگىزىنشى سانى جاتىر ەكەن. سونىڭ مازمۇنىن قاراسام، سەنىڭ «رومانداعى شەبەرلىك تۋرالى» ماقالاڭ ءجۇر. مەن سەنىڭ قالامىڭنان تۋعان ەڭبەكتەردىڭ ءبارىن قاداعالاپ وقيتىن ادامنىڭ بىرەۋىمىن، - ويتكەنى، سەن ادەبيەتتىك ماسەلەلەردىڭ اربىرىنە تولعاۋلى پىكىرلەر ايتاسىڭ. مىنا ماقالاڭا دا سول سوزبەن قاراپ وقىپ شىققاندا بايقاسام، باس جاعى جالپى تەوريالىق جايلاردى بايانداعانمەن، كوپشىلىگى «اققان جۇلدىزعا» ارنالعان ەكەن. بۇل رومان تۋرالى ايتقان پىكىرلەرىڭە قوسارىم دا، الارىم دا جوق. ويتكەنى، باسپادا كورىنگەن ءاربىر شىعارما تۋرالى ءاربىر وقىرمان قانداي پىكىر ايتسا دا ەرىكتى. تەك قانا ايتارىم، ماقالاڭ جولداستىق كوڭىلدەن وبەكتيۆتىك تۇردە جازىلعان. ونىڭا سانسىز راحمەت.
دەگەنمەن، كەيبىر ماسەلەلەر تۋرالى ازداعان پىكىر دە ايتقىم كەلەدى. ەڭ الدىمەن، ماقالادا ءوزىڭ ايتقانداي، بۇل كىتاپ روماننىڭ ءبارى ەمەس، ءبىر بولشەگى عانا. بۇل كىتاپتا شوقاننىڭ تۋعان-وسكەن جەرى، اتا-باباسى، اتا-اناسى، بالالىق شاعىن وتكىزگەن ورتاسى، ومبىعا وقۋعا بارۋ سەبەبى، ول وقۋدى قالاي ءبىتىرۋى، سويتەپ قىزمەتكە تاعايىندالۋ ءجايلارى عانا ءسوز بولادى. وقىرمان جۇرتقا ەڭ قاجەتتىسى: شوقاننىڭ ءوز قارا باسىنىڭ قىلىقتارى مەن مىنەزدەرى، اتقارعان ىستەرى. بۇلار روماننىڭ ەكىنشى جانە ءۇشىنشى كىتاپتارىنىڭ سىباعاسىنا جاتاتىندار. ەكىنشى كىتاپ ءبىراز دەندەلىپ قالعاندا، جازعىتۇرىم ازداپ سىرقاتتاندىم دا، دارىگەرلەر جازۋ جۇمىسىنان تيىپ قويدى. جازداي ءبىراز جال العاننان كەيىن ەكىنشى كىتاپتى دا اياقتاۋ جۇمىسىنىڭ ۇستىندەمىن. ءساتى تۇسسە الداعى قىستىڭ اياعىنا دەيىن تيپوگرافياعا تاپسىرماقپىن. ءۇشىنشى كىتاپتى 70-71-جىلداردىڭ ىشىندە جازىپ ءبىتىرۋ دامەسىندەمىن. ونى تىرشىلىك، ساۋلىق، تيىشتىق بىلەر. ەكىنشى ايتايىن دەگەنىم، «اباي» رومانى مەن «اققان جۇلدىزدى» سالىستىرۋ جايىندا. ورىستا «ۆسياكايا انولوگيا وتنوسيتەلنو» دەگەن سويلەم بارىن بىلەسىڭ. بۇل راس قاعيدا. ءاربىر جەكە ادامداردىڭ بىرىنە-ءبىرى قانداي ۇقساس بولعانىمەن ءدال كەلمەيتىنى ءمالىم. سول سياقتى، باسقا شىعارمالارعا ۇقساماعان شىعارما عانا وريگينالدىق بولا الادى. اتالعان روماندارعا دا وسى كوزبەن قاراۋ قاجەت.
جالپى، يدەيالىق جاعىنان شوقان مەن ابايدىڭ اراسىندا ۇقساستىقتار بولعانمەن، ينديۆيدتىك كوزبەن قاراعاندا ەكەۋى ەكى باسقا ادام.
ەڭ الدىمەن ول ەكەۋىنىڭ وسكەن ورتاسى، العان ءبىلىمى جانە وي-ورىستەرىنىڭ كەڭدىگى مەن بيىكتىگى ەكى باسقا. اباي كوشپەلى قازاق اۋىلدارىنىڭ ىشىنەن ۇزاپ شىقپاعان، ەڭ الدىمەن - سەمەيدەن ءارى بارماعان كىسى. ونىڭ وي-ساناسى دا وسى اۋماقتىڭ توڭىرەگىندە. ال شوقاندى الساق، قازاق دالاسىنىڭ اباي اياق باسپاعان كوپ ولكەسىن قىدىرعان، ءسىبىردى تۇگەل ارالاعان، ورتا ازيانى تۇگەلگە جاقىن كەزگەن، ورتالىق روسسيانى جاقسى بىلەتىن ادام. سوندىقتان ونىڭ كورگەن-بىلگەنى دە ابايدان الدەقايدا كەڭ. وقۋ ءبىلىمىنىڭ مولشەرىن الساق، سوعان بايلانىستى دۇنيە تانۋىن الساق، ابايدى شوقانمەن ولشەۋگە بولمايدى. «ورىس مادەنيەتىمەن بايلانىستى» دەگەندە، ابايدىڭ قولى جەتكەن ادامى - دولگوپولوۆ پەن ميحاەليس قانا. ولار سول كەزدەگى ورىستىڭ مادەنيەتىندە دە، قوعامدىق پىكىرىندە دە كىشكەنتاي كىسىلەر. شوقاننىڭ ارالاسقاندارى ورىستىڭ جانە دۇنيەجۇزىلىك عىلىمنىڭ ەڭ بيىگىنە كوتەرىلگەن ادامدار. الەۋمەتتىك جانە تاپتىق ماسەلەلەرگە كەلگەندە، ابايدىڭ جەتكەن ورەسى - گۋمانيزم عانا، ونىڭ دا ابستراكتنىي ءتۇرى. ال شوقاندى الساق، سوتسياليستىك يدەياعا جەتە الماعانىمەن سول ۋاقىتتاعى دەموكراتيالىق يدەيانىڭ ەڭ بيگىنە كوتەرىلگەن جانە سانالى تۇردە كوتەرىلگەن ادام. ەندەشە، بۇل ەكەۋدىڭ وي-ساناسىنىڭ ورەلەرىن تەڭەستىرىپ، ەكەۋىنىڭ اراسىنان انولوگيا تابۋ قيىن. ولاردىڭ ۇقساستىعى كوپ جاعدايدا ىشكى ەمەس، سىرتقى ۇقساستىق. سوندىقتان ارقايسىسىنا ادەبيەتتىك وبرازدارى دا ءوز بويلارىنا سايكەس بولۋ كەرەك.
ابايدى ءوز مولشەرىندە مۇحتاردىڭ جاقسى كورسەتكەنى راس. وندا دا - ءبىرىنشى جانە ەكىنشى كىتاپتا عانا. ءۇشىنشى، ءتورتىنشى كىتاپتاعى ابايدى، مەن ءوزىم، ابايدى ءوسىرۋ جولىندا العاشقى ەكى كىتاپتىڭ جالعاسى دەي المايمىن.
ەندىگى ماسەلە - شوقاننىڭ ادەبيەتتىك بەينەسىن، حالىق تىلەپ وتىرعان مولشەردە كورسەتە الۋ. جۇرتتىڭ، ولاردىڭ ىشىندە - سەنىڭ ازىرگە وقىعاندارىڭ «اققان جۇلدىزدىڭ» ءبىرىنشى كىتابى عانا. بۇل كىتاپتار جوعارىدا ايتقانداي، شوقاننىڭ اتا تەگى، تۋعان جەرى، بالالىق شاعى، ومبىعا وقۋعا كەتۋ سەبەبى، قالاي وقىعاندىعى عانا اڭگىمە ەتىلەدى. «ال، ەندى شوقاننىڭ ءوزى قانداي دارەجەدە ءوستى جانە نە ىستەدى؟» دەگەن سۇراۋلارعا جاۋاپتى كەيىنگى ەكى كىتاپ (مۇمكىن ۇشەۋ بولادى) بايانداپ بەرۋگە ءتيىستى. ەكىنشى كىتاپ جازىلۋ جاعىنان ەڭسەرىلە باستاعان كەزدە ناۋقاستانىپ قالدىم دا، دارىگەرلەردىڭ ۇسىنىسىمەن جازۋدى ءبىراز ۋاقىتقا دوعارۋعا تۋرا كەلدى. ءتورت-بەس ايداي دەم العان ۋاقىتتا ءبىراز تىنىققان، وي جاعىنان دا، بوي جاعىنان دا قۋات جيناعان سياقتىمىن. سول قارقىنمەن تاعى دا قاعازعا وتىرا باستادىم. ءساتى قانشالىق بولارىن الداعى كۇندەر كورسەتۋگە ءتيىستى. ءوز بويىمدا حالىقتىڭ بۇل شىعارماعا ارتار ءۇمىتىن تۇسىنەتىن سياقتىمىن. سول ءۇمىتتى اقتاۋعا تىرىسام.
ەكىنشى كىتاپتىڭ ۇلكەن ءبىر كەسەگى «جۇلدىزدىڭ» بيىلعى وكتيابر، نويابر ساندارىندا باسىلىپ جاتىر. ونى وقىعاننان كەيىن، پىكىرىڭدى حاتپەن بولسا دا بىلدىرسەڭ، الدىن الا كوپ راحمەت ايتام.
قالامداستىق سالەممەن، ءسابيت مۇقانوۆ.
«قازاق ادەبيەتى» گازەتىنەن الىندى
