اتقارۋشى بيلىكتە جۋىردا بولعان اۋىس-ءتۇيىس پەن مينيسترلىكتەردىڭ ىقشامدالۋى تۋرالى اڭگىمە ارقيلى وربۋدە. مىسالى قوعام بەلسەندىسى ماقسات ءىلياسۇلى «بۇل وزگەرىستەر تەك ۆلاديمير شكولنيكءتى مينيستر دەڭگەيىنە كوتەرۋ ءۇشىن جاسالدى» دەگەن وي ايتادى. قوعام بەلسەندىسىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، ونىڭ وزىندىك سەبەپتەرى دە بار كورىنەدى.   

مەنىڭ جەكە پىكىرىم بويىنشا، بۇل وزگەرىستەر تەك ۆلاديمير شكولنيكءتى مينيستر دەڭگەيىنە كوتەرۋ ءۇشىن جاسالدى. ال قالعانى جاناما سەبەپتەر. بۇل تاعايىنداۋ رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆتىڭ تاياۋدا قازاقستانعا ساپارىنىڭ ناتيجەسى دەپ باعالاعان ءجون.

بىرىنشىدەن, ەۋروازيالىق وداق تۋرالى كەلىسىم بويىنشا, وداققا مۇشە ەلدەردىڭ ورتاق مۇناي جانە گاز بازاسى قۇرىلۋى كەرەك. ەكىنشىدەن, بايقوڭىر قالاسىن ۇستاپ تۇرۋ مەن كەشەندى پايدالانۋعا رەسەي قارجى مينيسترلىگى قاراجات بولىنبەيتىنىن دە ايتىپ قويدى. ال وتكەن جازداعى پروتون زىمىرانىنىڭ قۇلاۋىنان قازاقستانعا كەلگەن زياننىڭ وتەۋى 89 ميلليون اقش دوللارىن رەسەي ءالى تولەگەن جوق.

جاقىندا بۇرىنعى قورشاعان ورتا جانە سۋ رەسۋرستارى مينيسترلىگى بايقوڭىر كەشەنىن پايدالانۋدا قازاقستاننىڭ ەكولوگيا كودەكسى نەگىزگە الىناتىنى جونىندەگى حاتتاماعا قول قويۋعا قول جەتكىزگەن بولاتىن. زاڭنىڭ ورىندالۋىن قاداعالاۋ اتالعان مينيسترلىك قۇزىرەتىندە بولۋى ءتيىس ەدى. الايدا, ەكولوگيا ماسەلەسى دە جاڭا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنە بەرىلىپ وتىر.

مەنىڭشە, ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ ءدال قازىر قۇرىلۋىنا ۇكىمەت باسىنا كارىم ءماسىموۆتىڭ كەلۋى تىكەلەي جانە نەگىزگى سەبەپشى بولدى دەپ ويلايمىن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, بۇل شەشىمنىڭ قابىلدانۋىنا تەك سەرگەي لاۆروۆ قانا ەمەس, پرەمەر-مينيستر كارىم ءماسىموۆتىڭ ىقپالى زور بولدى دەپ ەسەپتەيمىن. ماسەلەن, 2010 جىلى Uranium One كومپانياسىنىڭ باسقارۋ پاكەتىن «روساتومنىڭ» بولىمشەسى «اتومرەدمەتزولوتو» ساتىپ العاندا, ونى ساتۋعا قازاقستان ۇكىمەتى كەلىسىم بەرگەن بولاتىن. ول كەزدە ۇكىمەتتى كارىم ءماسىموۆ باسقارىپ تۇردى.

ال وسى جىلدىڭ 29 مامىرىندا قازاقستان مەن رەسەي پرەزيدەنتتەرى قازاقستان اۋماعىندا اەس سالۋعا قاتىستى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى. سودان ءبىر ايدان سوڭ, 25 ماۋسىمدا استانادا رەسەيلىك «روساتوم» كومپانياسى مەن قازاقستاننىڭ «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسى قازاقستان اۋماعىندا اەس سالۋ بويىنشا ارىپتەستىك ورناتۋعا قاتىستى مەموراندۋمعا كەلىستى. ال كارىم ءماسىموۆ ەكىنشى رەت پرەمەر-مينيستر بولىپ بيىلعى جىلدىڭ 2 ساۋىرىندە تاعايىندالعان بولاتىن. كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەت باسىنا كەلگەن سوڭ, وسىنداي وقيعالاردىڭ ورىن الۋى كەزدەيسوقتىق دەپ ايتۋ قيىن.

ۆ.شكولنيك «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسىن باسقارىپ وتىرعاندا اتوم ستانتسياسىن تەك رەسەيلىكتەردىڭ سالۋىنا كوپ جاعداي جاسادى. ال قازاقستاننىڭ بىرنەشە ۋران كەن ورنىنىڭ «روساتومعا» قارايتىن «اتومرەدمەتزولوتو» حولدينگىنە بەرىلۋىنە ۆ.شكولنيكتىڭ قاتىسى جوق دەپ ەشكىم ايتا المايدى. ناقتى دالەلدەرگە كەلسەك, 2009 جىلعا دەيىن «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسى جاپونيا, قىتاي, كانادا, ءۇندى, فرانتسيا كومپانيالارىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەدى. ارينە, رەسەيمەن دە بىرلەسكەن جوبالار بولدى, بىراق, ءدال قازىرگىدەي ەمەس ەدى. سول كەزدەگى «قازاتومپروم» باسشىسى مۇحتار جاكىشەۆ 2010 جىلى قازاقستاننىڭ بايىتىلعان ۋراندى جاپونياعا ەركىن ساۋدالايتىنىن, ول تۋرالى Toshiba كومپانياسىمەن كەلىسىمگە قول جەتكىزگەنىن ايتقان بولاتىن. ەسىڭىزدە بولسا, ەكى ەلدىڭ دوستىعىن پاش ەتۋ ءۇشىن ساكۋرا باعى دا اشىلعان-دى.

ءدال وسى ۋاقىتتا رەسەي دە جاپونياعا بايىتىلعان ۋران ەكسپورتتاۋدىڭ كولەمىن ارتتىرۋ جونىندە قىزۋ كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتقان. كەنەت, كوپ ۇزاماي مۇحتار جاكىشەۆ ءىستى بولدى دا, ونىڭ ورنىنا ۆلاديمير شكولنيك جايعاستى. سودان كەيىنگى جىلداردا ەكى ءىرى ۋران كەن ورنى رەسەيلىكتەردىڭ قاراماعىنا ءوتتى. ال 2012 جىلى قازاقستاننىڭ ءوز اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋدى نيەت ەتكەن تالانتتى فيزيك-يادروشى ابزال قۇسايىنوۆقا جالا جابىلىپ, تۇرمەگە توعىتىلدى. بۇدان ءارى «قازاتومپروم» اەس سالۋدا تەك رەسەيمەن عانا جۇمىس جاساۋ قاجەتتىلىگىن العا تارتىپ وتىردى.

مىنەكي, سوندىقتان, مەنىڭ قر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى رەسەيدىڭ مۇددەسىن قورعاپ كەتۋى مۇمكىن دەپ ويلاۋىما نەگىز جوق ەمەس. ۆلاديمير شكولنيكتىڭ بالاسى قازىر رەسەي ازاماتى عانا ەمەس، سول ەلدىڭ ۇلكەن بيزنەسمەنى. بۇل دا ءتۇرلى ويلارعا جەتەلەيدى. ونىڭ ۇستىنە اتالعان حولدينگتى ۆ.شكولنيكتىڭ تۋعان كۇيەۋ بالاسىنىڭ باسقاراتىنىن دا ەستەن شىعارماۋ كەرەك.

مەن ۆلاديمير شكولنيكتىڭ قازاقتىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىن باسقارۋىنا قارسىمىن. سەبەبى، بۇكىل ەنەرگەتيكا سالاسىن ءبىر قولعا جيناپ، ونى رەسەيگە بۇيرەگى بۇراتىن ادامنىڭ قولىنا ۇستاتۋ قازىرگى جاعدايدا، ۋكراينا، ازەربايجان ماسەلەسىنەن كەيىن، جۇمساقتاپ ايتقاندا، قاتەلىك بولدى دەپ ەسەپتەيمىن. ونىڭ ۇستىنە، قازاقستانعا اەس سالۋعا بولمايدى. چەرنوبولدىڭ زارداپتارى ءالى كۇنگە دەيىن بىتكەن جوق. چەرنوبول اپاتىنان زارداپ شەككەندەردى كورىپ وتىرىپ، رەسەيمەن بىرگە اتوم ستانتسياسىن سالۋ – حالىقتى اپاتقا يتەرمەلەۋمەن بىردەي. وعان جول بەرۋگە بولمايدى.

Abai.kz