(نوۆەللالار)

الماتىداعى ەمدەۋشى دارىگەرىم قىزمەت اۋىستىرىپ كەتكەن سوڭ، امال جوق سول ەمدەۋشى دارىگەرىمدى ىزدەپ، استاناعا كەلىپ كەزەكتى دارىگەرلىك تەكسەرۋدەن ءوتىپ جۇرگەنىمە 1 اپتا بولدى. «ومىرىمە اۋرۋ كىردى – الەك كىردى»، - دەگەندەي كەيدە جانىم سىزداپ ءتانىم اۋىرعاندا ءوزىمدى قويارعا جەر تاپپاي كەتەمىن. وسىنداي جاعدايدا جۇرگەنىمدە بۇرىن الماتىدا بىرگە ەسىكپە-ەسىك كورشى بولعان ءارى قۇربىم سالتاناتپەن كەزدەسىپ جانىمدى اۋىرتىپ جۇرگەن جايلاردى ايتىپ سىرلاسپاق بولىپ وعان تەلەفون (قوڭىراۋ) شالدىم.

– اللو، سالتانات قالدارىڭ قالاي؟ مەن عوي زەينەپ.

– جاقسى. قايدان ءجۇرسىڭ؟

– مەن وسىندا، ەمحانادا، ەمدەلىپ ءجۇرمىن، بۇگىن قولىم بوس ەدى، ساعىندىق قوي، كەزدەسسەك قايتەدى.

–جارايدى كەل. ۆيپ گورودوكتا كوتتەدجدە تۇرامىز، جاقىنداعاندا ۇيالى تەلەفونعا قوڭىراۋ شال.

مەن قۋانىپ كەتتىم. اسىعىس تاكسي ۇستاپ، انە-مىنە دەگەنشە تەز جەتىپ تە كەلدىم، قوڭىراۋ شالىپ ەدىم، ەسىك الدىنان مەنى سالتاناتتىڭ ءوزى ەمەس، كۇزەت قىزمەتكەرى قارسى الدى. وعاندا ءمان بەرمەپپىن، ۇيگە كىردىم، قازىر سالتانات كوزىمە

كورىنسە باس سالىپ قۇشاقتاعىم كەلىپ تۇرعان. بىراق ىشكە كىرگەن مەنىمەن، ونىڭ ءىسى دە بولعان جوق. قولدارىندا 2-3 تەلەفون اۋزى جابىلماي سويلەپ وتىر. مەن سوستيىپ ەسىك اۋزىندا تۇر ەدىم: «وي، كىرسەيشى، ءبىر كەرەك ادامدار زۆونداپ جاتىر»، - دەپ  وتىرا بەردى. مەن ىشكە كىردىم. ءسان-سالتاناتى جاراسقان كەرەمەت ءۇي، داستارحانى جايناپ تۇر. قولىنان تەلەفونى تۇسپەگەن سالتانات، اراسىندا كەلىپ ءشاي ىششەي دەپ قويادى. بىراق، اماندىق-ساۋلىق، قال-جايىمدى سۇراۋ دەگەن ويىندا جوق. مەن وتىرمىن. ورنىمنان ءسال قوزعالسام، التىنمەن اپتالعان، كۇمىسپەن كۇپتەلگەن شىنى ىدىستاردى سىندىرىپ الام با دەپ، ۇركە قارايمىن. ءبىر ءسات ەسىك قاعىلىپ، ۇيگە ۇلدەمەن بۇلدەگە ورانعان ءبىر كەلىنشەك كىرىپ ەدى، ونى اينالىپ، تولعانىپ، قۇشاقتاپ قارسى العان  سالتانات: «كىرە بەر، الماتىدا كورشى بولعان، ءبىر كىسى كەلىپ وتىر، قازىر كەتەدى عوي، كەل جانىم، جوعارى شىق»، -دەپ الگى كەلىنشەككە بايەك بولىپ قالدى. «مەن قاتە ەستىگەن جوقپىن با؟»، « الماتىدا كورشى بولعان ءبىر كىسى دەدى مە؟» - ونسىزدا اۋىرىپ تۇرعان جانىم سىزداپ كەتتى. سالتانات، سەن ايتقانداي ءبىز جاي عانا كورشى بولدىق پا؟ سوناۋ 90-جىلدارى ەكەۋمىز جارتى ناندى ءبولىپ جەپ تۋعان باۋىرداي بولىپ ەدىك قوي. مەن جۇمىستان كەلگەنشە تەرەزەدەن قاراپ، تاعاتسىزدانا كۇتىپ، مەنسىز ءشايدا ىشپەيتىن ەدىڭ. بالالار جاس بولاتىن،  پاتەرگە قولىمىز جەتكەنشە الماتىنىڭ بۇرىش-بۇرىشىن كەزىپ، پاتەر جالداپ تۇرعان كەزدەرىمىزدى، قوجايىنىمىزدان كورگەن قۇقايىمىزدى ايتىپ، بىردە جىلاپ، بىردە كۇلىپ بىزدەردى

كورشى قىلعان ءبىر اللاعا ريزا بولاتىن ەدىك قوي. سەن بالالارمەن جۇمىس ىستەمەي ۇيدە وتىردىڭ، قىسقارتۋ دەگەن بالەگە ۇشىراماي تۇرىپ مەن دە قىزمەت اتقاردىم. ءبىر كويلەكتى وزىمە السام ساعاندا قوسا الاتىنمىن. بىردە تاڭەرتەڭ سەن قاراجات قاجەت دەپ، قينالىپ كەلدىڭ، كورشىڭ ءۇشىن نامازىڭدى بۇز دەگەن عوي، قۇلاعىم مەن قولىمداعى گاۋحارلارىمدى شەشىپ بەردىم ەمەس پە، ەندى بايقايمىن تۇرمىسىڭ تۇزەلگەندە مەن كەرەكسىز جانداردىڭ قاتارىنا قوسىلىپپىن. مەن ءۇنسىز ورنىمنان تۇرىپ، اۋىر ەسىكتى ارەڭ اشىپ اۋلاداعى 5-6 ءيتتى شۋلاتىپ، قارۋلانعان كۇزەت قىزمەتكەرلەردىڭ اراسىنان، تەمىر قاقپادان كوڭىلىم قۇلازىپ شىقتىم. تاس قورعانمەن قورشالعان كەرەمەت ءساندى ۇيلەردىڭ اراسىمەن سەلسوق ءجۇرىپ كەلەم. قۇلازىپ كەلە جاتقان كوڭىلىمدى كۇزدىڭ قارا سۋىق جەلى ودان سايىن قالتىراتىپ جىبەردى. ءبىر ءۇيدىڭ قاقپاسىنان وتە بەرگەنىمدە:

–زەينەپ، سەنى دە كورەتىن كۇن بار ەكەن عوي، سەن وسى جەردە تۇراسىڭ با؟ – دەپ جۇگىرە كەلىپ كوپتەن كەزدەسپەگەن جانيعا مەنى قۇشاقتاي الدى، - ءوڭ-ءتۇسىڭ قاشىپ كەتىپتى عوي، اۋىرىپ تۇرسىڭ با؟ ءجۇرشى ۇيگە.

ول مەنى قولىمنان جەتەكتەپ ۇلكەن ۇيگە قاراي ەمەس، ونىڭ قاسىنداعى الاسا 2 بولمەلىك شاعىن ۇيگە الىپ كەلدى. ءىشى جىلىلىققا تولى ۇيگە كىرىپ، جانيعانىڭ شىن قۋانىپ تۇرعانىن كورىپ مەن دە جايلانىپ، ءجون سۇراي باستادىم.

– وي، زەينەپ، وزىڭمەن قاتار قىزمەت اتقارعان كۇندەر  ارتتا قالدى عوي، وتاعاسى ەكەۋمىز جۇمىستان قىسقارتۋعا تۇسكەن سوڭ، الماتىداعى 2 بولمەلىك پاتەردى ساتىپ، استاناعا كوشىپ كەلگەنبىز. سودان ۇلەسكەر بولىپ، سالىنىپ جاتقان قۇرىلىسقا اقشامىزدى بەرگەنبىز، ەندى قازىر ءۇي دە جوق، اقشا دا جوق، پاتەر جالداپ جۇرگەن جايىمىز بار. ءبىراز جايدى باستان وتكەردىك، كەيدە ءۇيدى سەن ساتتىڭ، جوق سەن ساتتىڭ دەپ ءبىر-بىرىمىزبەن ايقايلاسىپ قالامىز. ەڭ باستىسى باسىمىز امان، باۋىرىمىز ءبۇتىن سوعان شۇكىرشىلىك دەيمىز. تاعى ءبىر ايتارىم، ءبىر جاماندىق، ءبىر جاقسىلىقتى جاسايدى ەكەن. ءبىز تۇرىپ جاتقان مىنا ءۇيدىڭ قوجايىندارى وتە جاقسى جاندار. ءبىزدىڭ جۇمىسقا ارالاسىپ، بالالاردىڭ وقۋىنا دا وسى كىسىلەر كومەكتەستى. قازىر بىرگە تۋعان اعايىن-باۋىر سياقتىمىز.

جانيعا ماعان شىن ىقىلاسىمەن ءشاي بەرىپ، وتكەن-كەتكەندى ەسكە الىپ كوڭىلىمدى كوتەرىپ تاستادى.

– زەينەپ، ەسىڭدە مە، مەنىڭ تۋعان كۇنىمە سەن اق مارجان مونشاق سيلاپ ەدىڭ عوي، كەيىنگى ۋاقىت ءۇزىلىپ قالسا دا مەن ولاردى جيناپ بوي تۇمارداي ساقتاپ قويدىم. قالاي ۇمىتايىن، سول كەزدە ەشكىمدە جوق اسىل تاستى سەن سيلاپ ەدىڭ. «ارپا، بيداي اس ەكەن، التىن، كۇمىس تاس ەكەن» دەسەك تە سول كەزدەگى سەنىڭ دارحان كوڭىلىڭە ريزا بولىپ ەدىم. سەن اۋىردىم دەپ ۋايىمداما، ءبىز قاسىڭدا بولامىز، دارىگەرلەرمەن سويلەسەمىز. ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ قوجايىنى جاراس اعا وسىنداعى ءبىر اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى.

مەنىڭ كوڭىلىم ءبىر دەمدەلگەندە تەلەديدار كورىپ جاتىپ، كوزىم ءىلىنىپ كەتىپتى. ويانسام جانيعا قازاننان قازى-قارتا، جال-جايانىڭ بۋىن بۇرقىراتىپ، ءتۇسىرىپ جاتىر ەكەن. مەن ونىڭ شىن پەيىل-نيەتىنە ريزا بولدىم، ءتىپتى اۋرۋىمنان ساۋىعىپ كەتكەندەي ءون-بويىمدى جەڭىلدىلىك پەن كوڭىلدىلىك جايلاي باستادى. دالاعا شىقتىم، اسپاندا سانسىز جۇلدىزدار جىمىڭداپ، دالا دا مامىر ايىنداي جىلىنىپ كەتكەندەي سەزىلدى. ءبىر اۋىز سوزدەن سۋىنىپ، ءبىر اۋىز سوزدەن جىلىنىپ قالاتىن، قايران كوڭىل-اي! كوڭىلىمنىڭ قۋانىشقا تولعانى سونشالىق: «بۇل فانيدە قاشاندا ءومىر قىمبات، ءومىر قىمبات، ادامدىق سەنىم قىمبات. بايلىعىڭ دا، دۇنيە بارىنەن دە، كوڭىل قىمبات، ادامدىق سەزىم قىمبات»، –دەپ ءان ايتقىم كەلدى.

وكىنبە سەن

سوڭعى ۋاقىت ەڭسەم كوتەرىلمەي، ءوزىمدى «قىلمىسكەر» جانداي، ايىپتى سەزىنىپ ءجۇرمىن. «باسقا بالە تىلدەن» دەگەن راس ەكەن. ءوز-ءوزىمدى كىنالى سەزىنۋىمنىڭ دە رەتى بار. تۇسىنىكتى بولسىن، ءبارىن باسىنان باستايىن.

مەن جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرگەن سوڭ، جۇمىسقا ورنالاسپاق بوپ، بارماعان مەكەمەم، اشپاعان ەسىگىم قالمادى. بارلىق جەردە قىسقارتۋ ءجۇرىپ جاتىر ەكەن، تاۋىم شاعىلىپ، شارشاپ تا كەتتىم. ارقا سۇيەر اعامنىڭ، كومەك بەرەر كوكەمنىڭ جوقتىعىنا نالىپ، كوشە بويىندا جىلاپ تا كەلەمىن. الماتىدا جاڭبىر قۇيىپ تۇر. كوك ءتاڭىرىنىڭ كوز جاسىمەن جارىسقانداي، مەنىڭ دە جانارىم سەلدەپ كەلەدى. قول شاتىرىم دا جوق، توڭىپ تا كەلەم. وسى ءسات قولشاتىر ۇستاعان ءبىر اپاي:

– قالقام، توڭىپ تۇرسىڭ عوي، ءجۇر، مەنىڭ كولىگىمە بارايىق،– دەدى. مەن وعان ىزعارلانا قاراپ، ىزالانا:

– توڭعان جوقپىن، – دەپ، ءدۇرس ەتە قالدىم.

– ءجۇر، قالقام، جىلاما، تىلدەسەيىك.

سولاي ءبىز تانىستىق، سويلەستىك، ول مەنى كولىگىمەن جۇمىس ورنىنا الىپ كەلىپ، ءشاي بەردى. قۇداي جارىلقايمىن دەسە، ءاپ ساتتە ەكەن. اجار احاتقىزى وسى مەكەمەنىڭ باستىعىنىڭ ورىنباسارى بولىپ شىقتى. سول مەكەمەدە ءىس- تاجىريبەدەن وتۋىمە كەڭەس بەردى. وعان دا شۇكىر دەدىم. ارادا ءبىرشاما ايلار وتكەن سوڭ، باستىققا ايتا ءجۇرىپ، مەنىڭ جۇمىسقا قابىلدانۋىما كومەكتەستى. مەن باقىتتى ەدىم، ادام بالاسى جاماندىققا دا، جاقسىلىققا دا تەز ۇيرەنەدى عوي. شىنىن ايتسام، داندايسىپ كەتتىم، ول كىسىنىڭ ءتىلىن بىردە السام، بىردە الماي، بەرگەن تاپسىرمالارىنا ءجۇردىم-باردىم قارادىم. «مال الاسى سىرتىندا، ادام الاسى ىشىندە» دەگەن، مەن قايدان بىلەيىن، اجار احاتقىزىنا قىزعانىشپەن قارايتىن ادامدار دا بار ەكەن.

– باستىق سەنى جۇمىسقا العانىن بۇلداپ، ساعان بار ايتقان ءامىرىن جۇرگىزىپ، ءۇستىن-ءۇستىن تاپسىرما بەرە بەرەدى، ءوزىڭ جۇدەپ تە كەتتىڭ. سەن سونىڭ ايتقانىنا كونە بەرەسىڭ بە؟ – دەپ، ارامىزعا وت سالىپ جۇرگەندەرىن مەن سەزبەپپىن. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، سوڭعى ۋاقىتتا اجار احاتقىزى مازاسىزدانىپ، مۇڭايىپ، سەل-سوق ءجۇردى. ونىڭ كوڭىل-كۇيىن سۇراپ، قال-جايىن ءبىلۋدىڭ ورنىنا، ول كىسىنىڭ ءار ىسىنە كورە الماۋشىلىقپەن، ىشتارلىقپەن قارايتىن، كوزىنشە كۇلىمدەپ، ادال جانداي كورىنىپ، ال سىرتىنان ءسوز ايتىپ جۇرەتىن قىز-كەلىنشەكتەرمەن قوسىلاپ الىپ، وزىمە جاناشىر بولعان جان تۋرالى وسەك-ءسوز ايتىپ، ماعان ساباق بولسىن دەپ، ءوزىنىڭ دە باسىنان وتكەرگەن ءومىرى جايلى ايتقان سىرلارىن سىرتقا جايىپ، جامانداۋعا اۋەس بولدىم.

– قىزدار، سەندەر اجار احاتقىزىنىڭ ءۇيى بار، كۇيى بار، جاعدايى بار دەپ تاڭ قالاسىڭدار عوي، مەنىڭ ءبىر بايقاعانىم:

– بۇل كىسى كەشكى تاماعىن ىشكەن سوڭ، تاڭ اتقانشا ۇيىنەن كەتىپ قالادى. كۇيەۋى قايدان كەلدى، قايدا بارادى، ءتىپتى شارۋاسى جوق، ەكەۋى ءبىر-بىرىنەن بولەك جاندار سەكىلدى، تۇسىنبەدىم. تاڭ اتقانشا قايدا جۇرەدى؟

– قايدا بارۋشى ەدى، قوناق ۇيگە باراتىن شىعار؟

قىزدار سىقىلىقتاپ كۇلسىن. ماسقارا، ەسىك جاققا قاراسام، اجار احاتقىزى شىعىپ بارادى، ءبىزدىڭ بار اڭگىمەمىزدى ەستىدى، ەندى كىرەتىن تەسىك تاپپاي ساسىپ قالدىق. سول كۇنى جۇما ەدى، ەرتەڭىندە، سەنبى كۇنى ول بولىمدەگى تورتەۋمىزدى تاڭعى توعىزعا جۇمىسقا شاقىردى. ارينە، تورتەۋمىز دە ەندى نە بولار دەپ، تاڭ اتقانشا كوز ىلمەدىك. تاڭ دا اتتى، جۇمىسقا كەلدىك. كوڭىلسىز كۇي تانىتقان باستىق اپامىز ماشيناعا وتىرۋىمىزدى سۇرادى، ءبىز ءۇنسىز كەلىستىك. ءجۇرىپ كەلەمىز، ءبىر كەزدە قالانىڭ شەتىندەگى شاعىن اۋىلعا كەلدىك. ءبىزدى ۇيدەن شىققان اپا مەن اتا قۋانىپ قارسى الىپ جاتىر.

– وي، اجار قالقام، دەنساۋلىعىڭ قالاي؟ سەن اۋىردىم دەگەننەن بەرى، وسى اۋىلدىڭ ءبارى ۋايىمداپ ءجۇر، وزىڭە ايتار جاڭالىقتار كوپ. سەن كەلىپ قالا ما دەپ، بالالار دا قۇلپىناي تەرىپ، تاۋىقتىڭ جۇمىرتقالارىن دا كوپتەپ جيناپ قويدى.

– اپا، جارايدى، شاي قويىپ جىبەرسەڭىز كەيىن سويلەسەرمىز. ءبىز ەشتەڭە تۇسىنبەي، ابدىراپ تۇرمىز. ءبىزدى شاعىن وزەن جاققا باستاپ اپارىپ، تەرەڭ كۇرسىنگەن اجار احاتقىزى اڭگىمە باستادى.

– مەن سەندەر ايتقانداي، تۇندە ەرىگىپ، زەرىگىپ قوناق ۇيدە تۇنگى كوبەلەك بوپ جۇرگەن جوقپىن... اركىمنىڭ ايتىلا بەرمەيتىن قاتەلىگى مەن سىرى بولادى. «جۇبايلار بار اڭگىمەسى تاۋسىلعان» دەگەندەي، مەنىڭ دە جۇبايىممەن سىرىمدى ءبولىسىپ، ايتىلار اڭگىمەم ەرتەرەك تاۋسىلدى. جالعىزسىراپ قالدىم. بىراق، مەن ومىردە ولىمنەن ەمەس، اجىراسۋ دەگەن سوزدەن قورقاتىنمىن. ونىڭ دا وزىندىك سەبەبى بار. جاس كەزىمدە كەتىپ قالۋىما دا بولار ەدى، بىراق، ءبىر جاعداي سەبەپ بولدى. كورشىنىڭ كەلىنى ۇنەمى مۇڭايىپ، كوڭىلسىز جۇرەتىن. بىردە قال-جاعدايىن سۇراسام، مۇڭىن شاعىپ كەتتى:

– اجار اپا، مەنىڭ اتا-انام اجىراسىپ، اكەم وزگە جانعا ۇيلەنىپ، انام باسقا جانعا تۇرمىسقا شىقتى. ءار بالادا ءبىر شەشە، ءبىر اكە بولۋ كەرەك قوي، مەنىڭ تويىمدا ەكى اكە، ەكى شەشە بولىپ، ءتورت ادام قاتار ءجۇردى. وسى كۇنى ەنەم سول جاعدايدى بەتىمە باسىپ، قىر سوڭىمنان قالماي ايتاتىن بولدى. جولداسىم ۇيدە جوقتا «سەنىڭ قاي اكە-شەشەڭدى قۇرمەتتەپ، قۇدا-قۇداعي دەپ تورگە وتىرعىزىپ سىيلايمىز» دەپ جانىمدى جەي بەرەدى. ونسىز دا اكە-شەشەمنىڭ اجىراسۋى ماعان از سوققى بولماپ ەدى.

مەن كورشىم ايگۇلمەن ارادا بولعان وسى اڭگىمەدەن سوڭ، كوپ ويلاندىم. ۇلىم مەن قىزىم بولاشاقتا وسىنداي كۇيدە بولماۋ ءۇشىن كونىپ، ءتوزدىم. ال ەكىنشى جاعداي، مەن كۇندىز قىزمەتكەرمىن، تۇندە كاسىپكەرمىن. ءبىر جىلدارى بانكتەن ۇلكەەەەن نەسيە الىپ، جەر ساتىپ الىپ، ءۇي سالماقشى بولدىم. بىرنەشە جەر الدىم، ءۇيدىڭ دە قۇرىلىسىن باستاپ كەتتىم. بىراق، مەنىڭ ساتىپ العان جەرىمنىڭ قۇجاتتارى زاڭسىز بولىپ شىقتى. سوتقا بارىپ، داۋلاسىپ، ادىلدىك ىزدەگەنىممەن، ەش ناتيجە شىعارا المادىم. اقىر سوڭىندا نەسيەلەردى وتەۋ ءۇشىن مەن كۇندىز سەندەرمەن بىرگە قىزمەتتە بولسام، تۇندە گۇل بازارىنا بارىپ، تاڭ اتقانشا گۇل ساتتىم. كەيدە، تۇشپارا جاسايتىن تسەحتاردا تۇنگى ماۋسىمدا جۇمىس ىستەدىم. ءتىپتى، تۇندە جول ءجۇرىپ، تالدىقورعان قالاسىنا بارىپ، سول جاقتان ارانىڭ بالىن تاسىپ، تاڭ اتا ولاردى ۇستەمە باعامەن بازارشىعا وتكىزەتىنمىن. اۋىل-اۋىلدى جاعالاپ، قىمىز، شۇبات تاسىعان دا كۇندەرىم بولدى. مەن مۇنى ءتىس جارىپ، ەشكىمگە ايتپادىم. ەشكىمنەن قارىز سۇرامادىم، ەشكىمگە قول جايىپ جىلامادىم. ال سەندەر ايلىعىمىز از دەپ، «اندا تارتسان اندا، مۇندا تارتساڭ مۇندا جەتپەيدى» دەپ قارىز سۇراعاندا، قالتامنان تابىلاتىن اقشا – مەنىڭ ايلىعىمنىڭ كوپتىگىنەن ەمەس، وسى تۇنگى ەڭبەكتەردىڭ ارقاسى ەدى. وزدەرىڭە شەت جاعالاتىپ، ايتىپ كورسەم، ودان گورى سەندەرگە تۇرىكتىڭ كينولارىن كورىپ، بىرەۋىڭ فەرحۋندەگە، بىرەۋىڭ بانۋ ما، شەحرەزات پا، كىم ەدى، سولارعا ەلىكتەپ، اڭگىمە ايتقان تيىمدىرەك كورىنەدى. ال سەنبى، جەكسەنبى دەمالۋ كەرەك دەپ، جيىن تويعا، قوناققا بارۋدان قولدارىڭ بوسامايدى. مەندە سەنبى، جەكسەنبى دەگەن جوق. قىسى-جازى وسى اۋىلعا كەلەمىن. 

اجار احاتقىزى اڭگىمەسىن اياقتاي الماي، باياۋ باسىپ، العا قاراي ءجۇرىپ كەتتى. ءبىز نە ىستەرىمىزدى بىلمەي، ءۇنسىز تۇر ەدىك، قاسىمىزعا كەلگەن اپا سامبىرلاپ سويلەپ كەتتى.

– قاراقتارىم، جۇرىڭدەر، ساماۋرىنعا شاي قويىپ، تابا نان ءپىسىرىپ قويدىم، قازىر سارى مايعا بىلعاپ «بىجىما» دەگەن تاعام بەرەمىن. ايران دا، قايماق تا ءبارى بار، جۇرىڭدەر ۇيگە. وزدەرىڭ اجار قالقامنىڭ كىمى بولاسىڭدار؟ ءبىز وسى جەردە 5-6 جىل تۇرامىز. ىلعي دا جالعىز كەلەدى، اشىلىپ، بىزگە اڭگىمەسىن دە ايتا بەرمەيدى. ءبىز اپامەن ىلەسىپ، ءۇي جانىنداعى ساكىگە جايعاسىپ، كەيۋانانىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ وتىرمىز.

– ءبىزدى جۇرت ورالمان دەيدى. وسى ءۇيدىڭ قوجايىنى قالادا تۇرادى، كەيىن وسى ءۇيىن اجارعا ساتىپ جىبەردى. ەندى دالادا ءۇيسىز قالدىق قوي دەپ جۇرگەندە، اجار: ء«بىزدىڭ ۇيدە تۇرا بەرىڭىزدەر، پاتەر اقى سۇرامايمىن. تەك، ماڭايعا باۋ-باقشا ەگىپ، تاۋىق ۇستاپ، شارۋاشىلىقپەن اينالىسايىق»،– دەپ كەڭەس بەردى. ءبىز كەلىستىك. بۇگىندە اجارعا ءبىز عانا ەمەس، اۋىل ادامدارى دا ءدان ريزا. ءبىزدى قالاداعى تەاترعا، كونتسەرتتەرگە ءجيى اپارىپ، بالالاردى دا جاز ايلارىندا دەمالتىپ، ولاردىڭ وقۋلارىنا دا كومەگىن بەرىپ تۇرادى. اجاردىڭ قالادان كەلۋىن ءبارىمىز دە تاعاتسىز كۇتەمىز. ول كەلگەن كۇن ءبىز ءۇشىن مەيرام، توي. ءوزى سونداي اقىلدى، جاناشىر جان. سوڭعى ۋاقىت كوپ اۋىرىپ ءجۇر. تەز جازىلىپ كەتسە ەكەن دەپ، ءبارىمىز تىلەيمىز. اپامىز اڭگىمەسىن ايتا ءجۇرىپ، داستارحان ءۇستىن جايناتىپ قويدى. بىزدە اسقا دەگەن تابەت جوق. كۇندەلىكتى قاسىمىزدا جۇرگەن جاننىڭ قادىر-قاسيەتىن، ەندى تۇسىنگەندەيمىز. ءبىزدى سول كۇنى قالاعا اكەلگەننەن كەيىن، اجار احاتقىزىنىڭ دەمالىسقا كەتكەنىن بىلدىك. ءبىز ونى تاعاتسىزدانا كۇتىپ، قاشان جۇمىسقا كەلەدى دەپ ساعىنىپ جۇرگەنىمىزدە، ول كىسى جۇمىس اۋىستىرىپ، باسقا قالاعا كوشىپ كەتىپتى، كەيىن بىلدىك. بۇل كۇندە ءبىزدىڭ ءبىرىمىز تۇندە لاعمان سوزىپ، ونى دۇكەن، اسحاناعا وتكىزىپ، ءبىرىمىز گۇل ساتىپ، ءبىرىمىز كوپتەن قولعا ۇستاماعان تىگىن ماشيناسىمەن ءىس تىگىپ، اجەپتاۋىر ىسكەر، ىسمەر جان بولىپ الدىق. كوپ نارسەنى كوكەيگە توقىپ، كوڭىلگە ءتۇيىپ، وزگە الەمنەن كەلگەندەي كۇي كەشىپ ءجۇرمىز. بۇرىنعىداي وسەك اڭگىمە ايتىپ، كورەي، تۇرىك كينولارىنىڭ كەيىپكەرلەرىنىڭ ءىس-ارەكەتىن تالقىلاپ، تالدايتىن ۋاقىتىمىز دا، ءتىپتى زاۋقىمىز دا جوق. ەرىنبەي ەڭبەك ەتكەن جانعا قاراجات تا تابىلادى ەكەن. بىراق، ءبىز وزىمىزگە اناداي قامقورشى، اپاداي اقىلشى، ۇستازداي ءتالىم-تاربيە بەرگەن جاناشىر جان – اجار احاتقىزىنىڭ جۇرەگىنە وسەكپەن جازىلماس جارا سالعانىمىزعا وكىنىپ جۇرگەن جايىمىز بار. بىزگە قازىر جاڭا باستىق كەلگەن، كەي-كەيدە جاعدايىمىزدى ايتىپ، الدىنا بارۋعا دا باتىلىمىز جەتپەيدى. ءبىر ءوزى بار الەمنىڭ ماسەلەسىن شەشىپ وتىرعانداي، بىزبەن تىلدەسۋگە دە ۋاقىتى جوق، قاباعىنان قار جاۋىپ: «ۆاشى پروبلەمى مەنيا نە ينتەرەسۋەت»، دەپ قاتقىلدانادى دا وتىرادى. وسىندايدا اجار احاتقىزىن قالايشا ەسكە الىپ ساعىنبايسىڭ؟.. بۇرىن ول كىسى جايلى كۇبىر-سىبىر اڭگىمە ايتاتىنداردىڭ دا ىشتەي ساعىنىپ جۇرگەنىن سەزەمىن. ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت، ماعان نە جوق؟ اجار احاتقىزى ءسال قولى قالت ەتسە، قال-جايىمدى سۇراپ، قامقورلىق كورسەتىپ، شاشىمنان سيپاعاندا، مەن انامنىڭ جوقتىعىنا نالىپ، جاستايىمنان جەتىمدىكتىڭ زارىن تارتىپ وسكەنىمدى ايتىپ، مۇڭىمدى شاعاتىنمىن. العاشقى ماحابباتىمنان دا جولىم بولماي، قاتەلىك قادام دا جاسادىم دەپ قينالعانىمدا، اجار احاتقىزى قۇشاعىنا باسىپ، «بولاشاعىڭ الدىڭدا، ءالى باقىتتى بولاسىڭ، وتكەن ىسكە وكىنبە» دەيتىن ەدى-اۋ... بىردە وسىنداي كۇيدە جۇرگەنىمدە اجار احاتقىزى تۇسىمە كىردى. ءبىز، جۇمىستاعى قىزدار – ءبارىمىز ءبىر داستارحاننىڭ باسىندا وتىر ەكەنبىز، بىراق بىزگە بەتىن بۇرماي، ءوزى عانا ءان سالىپ تۇر ەكەن. ءبىر كەزدە ءبارىمىز سول انگە قوسىلىپ، «ومىرگە كەلگەنىڭە وكىنبە سەن» دەپ جىلاپ وتىرمىز. سودان ويانىپ كەتتىم.

وسى ءاننىڭ ءبىر شۋماعىن قايتا-قايتا قايتالادىم، سول ءبىر اياۋلى دا ادال جانعا دەگەن ساعىنىشىم ۇدەپ، جول جۇرۋگە اسىعىس دايىندالا باستادىم... قىمباتتى زامانداس، وزىڭە جاقسىلىق جاساعان جاننىڭ سەنىپ ايتقان سىرىنىڭ پاراقتارىن وزگەلەرگە اقتارىپ، جانىن جارالاپ، كوڭىلىنە قاياۋ تۇسىرۋدەن اباي بولساق دەيمىن. ومىردە قانداي قيىندىق بولسا دا، مويىماۋدى، ءاربىر ءىستى قايىرلىعا جورۋدى، وتكەنگە وكىنبەۋدى مەن سول كىسىدەن ۇيرەنىپپىن...

Abai.kz