ۇلى جىبەك جولىنىڭ جاڭاشا جاڭعىرۋى
مىڭداعان جىلداردى قامتيتىن تاريحى بار ۇلى جىبەك جولىنىڭ قازاق جەرىندەگى كونە سۇرلەۋى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدە جاڭاشا ءتۇر-سيپاتپەن جاڭعىرۋدا. ول ەڭ اۋەلى حالىقارالىق قارىم-قاتىناسقا كەڭ جول اشۋىمەن ەرەكشەلەنىپ، ەجەلدەن باتىس پەن شىعىستى جالعاستىرعان بۇل سوقپاقتىڭ بويى بۇگىندە عاسىر قۇرىلىسى دەرلىك ءىرى-ءىرى يندۋستريالدىق-يننوۆاتسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ الاڭىنا اينالدى. سونىمەن قاتار، ۇلى جىبەك جولىنىڭ جاڭاشا جاڭعىرۋىن دۇنيەجۇزى حالىقتارىنا ناسيحاتتاۋ قازاقستان – قحر مەملەكەتتەرى اراسىنداعى ساياسي، مادەني بايلانىستار مەن ءىس-شارالاردىڭ ارقاۋىنا اينالدى دەپ جازادى "جەتىسۋ" گازەتىنىڭ پانفيلوۆ اۋدانىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى مىرزاعالي نۇرسەيىت.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاقىندا قحر-عا ساپارلاپ، قىتاي – جاپون سوعىسى جەڭىسىنىڭ 70 جىلدىق مەرەكەسىنە قۇرمەتتى قوناق رەتىندە قاتىسۋىمەن قاتار، وسى ەلدە بىرنەشە مەملەكەت باسشىلارىمەن جانە قحر ۇكىمەتىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزدى. وسى باسقوسۋلاردا ۇلى جىبەك جولىن جاڭاشا جاڭعىرتۋ مەن ونىڭ ازيا جانە ەۋروپا مەملەكەتتەرىنە ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك تيگىزەر پايداسى نەگىزگى اڭگىمە ارقاۋىنا اينالدى دەسەك تە بولادى.
ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى وسىدان جۇزدەگەن جىلدار بۇرىنعى ەلدەر اراسىنداعى ساۋدا قارىم-قاتىناسىن سيپاتتايتىن تۇيەلى كەرۋەننىڭ 4 قىركۇيەك كۇنى «قورعاس» كەدەنىنەن سالتاناتتى تۇردە قازاقستانعا ءوتۋى دە سول كورشى ەلدەگى ءتيىمدى كەلىسسوزدەرگە كورسەتىلگەن ءىلتيپات ىسپەتتى.
ەلدى ەلەڭدەتكەن قىزىقتى حالىقارالىق وقيعانى ءوز كوزىمىزبەن كورۋ ءۇشىن قورعاس قاقپاسىندا تۇرمىز. تاعاتتى تاۋىسقان كەرۋەننىڭ اق اتانى باستاپ ساسكەدە كەدەننەن ءوتىپ، قورعاس اۋىلىنداعى قوناقتاردى قارسى الۋعا جينالعان قالىڭ نوپىرگە بەتتەدى. كورشى ەلدەن كەلگەن كەرۋەندى قوناقتاردى وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ونەرباەۆ، پانفيلوۆ اۋدانىنىڭ اكىمى بەرداۋلەت ابدۋلداەۆ باستاعان ەل ازاماتتارى كۇتىپ الدى.
اينالا كيىز ۇيلەر تىگىلگەن، التىباقان ورناتىلىپ، جيىن الاڭى جاساقتالعان جايدا، الدىمەن دۇبىرلەگەن ۇلكەن تويداعى قىزىل- جاسىل كيىنگەن قىز-جىگىتتەر دۋمانىن د. راقىشەۆ اتىنداعى حالىق تەاترىنىڭ ارتىستەرى بەينەلەپ، كەرۋەندى كۇتىپ العان قازاق اۋىلىنىڭ كورىنىسىن قوناقتار مەن اۋدان تۇرعىندارىنا تاماشالاتتى. ۇلتىمىزدىڭ سالتىمەن ۇلى ىسكە اۋىل اقساقالانىڭ اق باتاسى بەرىلىپ، جاركەنتتىك توقان اقىن قوناقتارعا ارناپ جىردان شاشۋ شاشتى.
قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق تويىنا ارنالىپ، «دوستىق جانە ىنتىماقتاستىق» دەپ اتالعان قىتاي – قازاقستان كەرۋەنىن كۇتىپ الۋدىڭ سالتاناتى وسىلاي باستالىپ، حالىقارالىق وقيعا كۋاگەرلەرىن قۇتتىقتاۋ راسىمىنە ۇلاستى.
تورگە ورناعان ساحناداعى العاشقى قۇتتىقتاۋ ءسوزدى العان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ونەرباەۆ ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن دوستىقتىڭ، ساياسي، ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستىڭ جىل وتكەن سايىن ماڭىزى ارتىپ، ونىڭ ەلگە كوپتەگەن يگىلىكتەر اكەلىپ وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتىپ تۇرىپ، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى مەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىق تويىنىڭ قۇرمەتىنە كورشىلەس قحر ەلىندە ۇيىمداستىرىلعان بۇل كەرۋەن ءبىر اي مەرزىمدە جەتىسۋ جەرىن باسىپ ءوتىپ، تاراز قالاسىندا وتەتىن ۇلى تويعا اسپان استى ەلىنىڭ سالەمىن جەتكىزەتىنىن باياندادى.
كەلەسى كەزەكتە ءسوز سويلەگەن وسى كەرۋەننىڭ جەتەكشىسى، قىتاي ەلىندەگى شاي كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى مو حەنگۋانگ نەگىزىندە ۇلى جىبەك جولىنىڭ ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدە قايتا جاڭعىرۋىن ناسيحاتتايتىن بۇل باستامانىڭ وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا شەنسي پروۆينسياسىندا جاساقتالىپ، جولعا شىققانىن ايتىپ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا وراي جاركەنت – الماتى – قورداي – تاراز باعىتىمەن ساپارعا شىققانىن جەتكىزدى. قۋانىشپەن قارسى العان قوناقجاي ەلگە رياسىز العىس سەزىمىن ءبىلدىردى.
جيىندا «حالىقارالىق مادەنيەت جانە ىنتىماقتاستىق – جاڭا جىبەك جولى اكادەمياسىنىڭ» رەسمي وكىلى اقتام بايتۇرسىنۇلى دا ءسوز سويلەپ، جاڭا داۋىردە ۇلى جىبەك جولىن ناسيحاتتاۋدىڭ ءمانىن ءتۇسىندىردى. حالىقارالىق ينتەگراتسياداعى ونىڭ ماڭىزىنا توقتالدى.
سالتاناتى جيىننان سوڭ جاركەنت ءوڭىرىنىڭ ونەرپاز ورەندەرى ۇلكەن مەرەكەلىك كونتسەرت كورسەتىپ، سوڭىنان قوناقتار كيىز ۇيلەردە قازاقتىڭ قوناقجاي داستارقانىنان ءدام تاتتى. قازاق جەرىنە جۇمادا جەتكەن كەرۋەن سەيسەنبىگە دەيىن جاركەنت وڭىرىنەن ءوتىپ، جول-جونەكەي جەرگىلىكتى حالىقپەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرماقشى. جەتەكشىسى شاي كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى بولعاندىقتان، ءوز سۋسىندارىن جارنامالاۋ دا ويلارىندا بار.
الماتى وبلىسى.
Abai.kz