ەل بولىپ ەتەك جيدىق، ەڭسەڭىمىزدى كوتەردىك،  تاۋەلسىز مەملەكەت بولىپ، ءتورت قۇبىلامىزدى تۇگەندەي باستاعاندا الىستا قالعان اعايىنعا، قاراكوز قانداستارعا كوز سالدىق.

ولاردى تاريحي وتانى، مەملەكەتى قازاق ەلىنە ورالۋعا شاقىردىق. قۇرىلتاي اشتىق، بار قازاقتىڭ باسىن قوستىق. تاۋەلسىزدىك العاندا شەتتەگى اعايىننىڭ قۋانباعانى قالمادى. كوزىنە جاس الىپ، قازاق جەرىنە، اتامەكەنىنە اعىلدى. سودان بەرى قانشاما ايلار اۋناپ، جىلدار جىلجىدى. دەسە دە، ءالى دە ەل بولىپ كوشىپ كەلۋدىڭ زاڭدىق نەگىزدەرى ءبىر ىزگە تۇسە قويعان جوق. قازىر پارلامەنتتە ەلدىڭ دامۋىنا، كەمەلدەنۋىنە جول اشار كەرەمەت جاڭا زاڭدار، قاۋلىلار قابىلدانىپ جاتىر. بىراق، نەگە ەكەنى بەلگىسىز كوشى-قون ماسەلەسىنە كەلگەندە اقساي بەرەمىز. مۇنداي ساتتە «داعدارىسقا بايلانىستى  وي ءورىسىمىز دە داعدارىپ بارا جاتقان جوق پا؟» دەگەن ساۋال كوكەيگە كەپتەلەدى. شەتتە قالعان قازاقتىڭ كوشىپ كەلۋى، كونىستانۋى ماسەلەسىندە جەكە باس قۇجاتتاردى تۋرالاۋ – قيامەت-قايىم. بۇل ماسەلە ۇلكەن-ۇلكەن مىنبەرلەردە ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا ءجۇر. ەندەشە، ول نەگە دۇرىس شەشىمىن تاپپايدى؟ مىسالى، ءبىزدىڭ مەملەكەت قىتايدان كەلگەن قانداستان «سوتتالماعان» دەگەن قۇجات تالاپ ەتەدى. بۇل ماسەلە جايىندا اۋىت مۇقيبەك اعامىز تالاي مارتە ماسەلە كوتەرىپ، پارلامەنت، مينسترلىكتەرگە حات جازىپ، قىتاي مەملەكەتى سوتتالعان ازاماتقا قىزىل پاسپورت بەرمەيتىنىن، سوتتالعانداردى شەكارادان شىعارمايتىنىن دالەلدەپ، ءتۇسىندىرىپ-اق ءجۇر. «ايعايلاي، ايعايلاي قاسقىردان دا ۇيات بولدى» دەمەكشى قاسقىردان ۇيالار  كۇيگە جەتتىك.

ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى «شەت ەلدەگى قازاقتاردى قۇشاق جايا قارسى الامىز» دەپ جاتقان تۇستا، «بۇل كىمنىڭ تاراپىنان جاسالىپ جاتقان كەدەرگى، بۇل ماسەلەگە كىم تۇزاق قۇرىپ تۇر؟». بەلگىسىز. بەلگىلىسى قازاقستان ازاماتتىعىنا قۇجات تاپسىرۋ تەگىن بولا تۇرا، قۇجات وتكىزۋدى سونشاما قيىنداتىپ، اراداعى دەلدالداردىڭ ايىن وڭىنان تۋعىزىپ قويعان. سول دەلدالدىڭ كولەڭكەسىندە اراندارى اشىلعان باستىقسىماقتار وتىر. ءبىر جينالىستا ءسۇلتانالى بالعاباەۆ مىرزا مەن ىشكى ىستەر ماماندارى  ورالماندار جايىن تالقىلاپ وتىرعان ەدى. ولار: «ورالماندار زاڭ بىلمەيدى. ءوز قۇقىقتارىن قورعاي المايدى. قازىر زاڭ بويىنشا قۇجاتتاردىڭ ءبارى دۇرىس قابىلدانىپ جاتىر» دەپ جاتقاندا مەن كەشە عانا ءبىر دەلدال ارقىلى جۇمىسىمدى بىتىرگەنىمدى ايتىپ، دالەل كەلتىرگەن ەدىم، ولار ساسقالاقتاپ قالدى. مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىن؟ قازىرگى تاڭدا بارلىق شارۋا اقشاعا تىرەلىپ تۇر. مۇنداي ساياسات كىمدەردىڭ قولىمەن جاسالىپ وتىر؟ مۇنىڭ ارتىندا كىمدەر تۇر؟ بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ تاباتىن كەز كەلدى. جولىن تاپقان قانداستار «سوتتالماعانى» تۋرالى انىقتاما اكەلسە، ونى «اۋىلدان العانسىڭ» دەگەن سەكىلدى ءتۇرلى سىلتاۋمەن جاراتپاي تاستايدى. ول قانداس نە ىستەيدى، قايتادان قىتايعا شاپقىلاسا دا ول قۇجاتتى الا الماسى بەلگىلى. امالسىزدان الگى انىقتامانى جاراتپاي تاستاعان شەنەۋنىككە دەلدال ارقىلى پارا بەرەدى. پارانىڭ كۇشى كەرەمەت قوي، ماناعى شەنەۋنىك ءاپ ساتتە ءبارى دۇرىس دەپ قولىن بىتتيتىپ قويىپ بەرە سالادى. ورتاداعى حالىقتىڭ اۋزى كۇيىپ، وپىق جەيدى. سوندا دا ولار وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكپەن بار مۇمكىندىكتى پايدالانىپ، ازاماتتىق الۋعا، تىم قۇرىسا «ىقتيار حاتقا» قول جەتكىزۋگە تىرىسىپ باعۋدا. ال، شەنەۋنىكتەر كۇن ساناپ، شارىقتاعان دوللار سەكىلدى پارانىڭ دا قۇنىن ءوسىرىپ، بىلگەندەرىن ىستەپ جاتىر. وسىندايدا «بەس مىڭ تەڭگە پارا العان قىزمەتكەردى ۇستاپ الىپ، جەگەنىن جەلكەسىنەن شىعارعىش اگەنتتىك قايدا ءجۇر؟» دەپ ويلايمىن.

ماقسات قاناعات

Abai.kz