تاۋەلسىز قازاق ەلى بىرەر كۇننەن كەيىن قوي جىلىنا قول بۇلعايدى. قوش ايتىسقالى وتىرعان قوي جىلى زاڭ شىعاراتىن «ۇلكەن ۇيدە» دە وداعاي وقيعاعا تولى بولدى. وسى جەردە جىلداعى ادەتىمىزبەن ەڭ ايشىقتى وقيعانى ەسكە الايىق. زاڭ شىعارۋدان 2015 جىل «رەكوردتىق جىل» رەتىندە پارلامەنتتىڭ 20 جىلدىق تاريحىنا التىن ارىپپەن جازىلاتىنى ءسوزسىز. وسى كۇزدە 1,5 اي بويى ۇيقى-كۇلكى كورمەي، تەرلەپ-تەپشىگەن قالاۋلىلار 55 (!) زاڭ جوباسىن قاراپ، تەز ماقۇلداپ، سەناتقا جولدادى. ءماجىلىس توراعاسى قابيبوللا جاقىپوۆ دەپۋتاتتار سەنبى، جەكسەنبىدە دەمالماي، كۇنىنە 30 رەت جينالعان كەزى بولعانىن ايتتى. زاڭ جوباسىنا دەپۋتاتتار ەنگىزگەن 11 مىڭ تۇزەتۋدىڭ جارتىسى قابىلداندى. ارينە بۇل بۇرىن-سوڭدى بولماعان رەكورد!..

قوي جىلى نەسىمەن ەستە قالدى؟ ونىڭ «قاھارماندارى» كىمدەر؟ ەندى وسىعان كەلەيىك. زاڭ دەمەكشى، ۇكىمەتتەن شيكى كۇيىندە كەلىپ، دەپۋتاتتىڭ «باتاسىن» الىپ، ەلگە جەمىسىن بەرمەگەنى دە بار. ونىڭ قاتارىنا «جول ءجۇرۋ ەرەجەسى تۋرالى» زاڭدى جاتقىزۋعا بولادى. اۋەلگى زاڭ قوعامنىڭ قارسىلىعىنا ۇشىراعان سوڭ، دەپۋتاتتار «جول ءجۇرىسى تۋرالى» تاعى ءبىر زاڭ جوباسىن ازىرلەدى. ءسويتىپ، اۆتوكولىكتى توقتاتقان كەزدە پوليتسەيدىڭ رۇقساتىنسىز جۇرگىزۋشى مەن جولاۋشىعا كولىكتەن شىعۋعا تىيىم سالاتىن تالاپتى الىپ تاستادى. ايتپاقشى، رەكوردتىق جاعدايدا قابىلدانعان 55 زاڭنىڭ ىشىندە حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋعىزعان زاڭ جوباسى بولعانىن نەگە ۇمىتايىق؟!. ول ەڭبەك پەن جەر كودەكسى جوباسى، جەكە تۇلعانىڭ تابىسى مەن مۇلكىن زاڭداستىرۋ، وڭالتۋ جانە بانكروتتىق تۋرالى زاڭ جوباسى. تۇپتەپ كەلگەندە، قوعام تالقىسىنان وتپەسە دە، بۇل زاڭدار قابىلدانىپ كەتتى.

ەندى قوي جىلىنىڭ «قاھارماندارىنا» توقتالايىق. جاسىرارى جوق، بيىل ءتۇرلى ۇسىنىس، جانجال، ايتىس-تارتىس از بولعان جوق. ءبىز پايىمداعانداي، ۇكىمەت مۇشەلەرىن باتىل سىناپ، يگەرىلمەگەن 322 ملرد. تەڭگەگە 400 بالاباقشا سالۋدى ۇسىنعان زاعيپا باليەۆا «حالىقشىل دەپۋتات» اتاندى. بىراق دەپۋتات-حانىمنىڭ ۇتقىر ۇسىنىسىن ەسكەرىپ، ۇكىمەت 100 مىڭ بۇلدىرشىنگە بالاباقشا سالعان-سالماعانىنان حابارسىزبىز. جىلدىڭ «وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى دەپۋتاتى» اتالىمىندا نۇرتاي ءسابيليانوۆ جەڭىمپاز اتاندى. ول يندۋستريالىق باعدارلاماداعى 770 جوبانىڭ 458-ءى تولىق قۋاتىمەن جۇمىس ىستەمەيتىنىن شەنەۋنىكتىڭ بەتىنە باستى. دەپۋتات كەيبىر جوبانى قول شاپالاقتاپ اشىلىپ-جابىلاتىن تەاتر قويىلىمىنا تەڭەدى.

جىلدىڭ «ەڭ جانجالشىل دەپۋتاتى» دەگەن اتالىمدا سۆەتلانا رومانوۆسكايا وق بويى وزىپ شىقتى. تۇركياعا دەمالۋعا بارىپ، قاڭعىپ قالعان قالاۋلى تۋرفيرمانى جابۋدى بىلاي قويىپ، ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى اسەت يسەكەشەۆكە قىزمەتىنەن كەتۋدى تالاپ ەتتى. اقجولدىق دەپۋتات ازات پەرۋاشەۆ پەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان ءسارىنجىپوۆتىڭ ءسوزسۇزىسى «جىل جانجالى» دەۋگە ابدەن لايىق. ازەكەڭنىڭ ء«مينيستردى اۋىستىرايىق» دەگەنىنە، اسەكەڭ: «پەرۋاشەۆ ءلوببيشى» دەپ «سوققى» بەردى. ايتپاقشى، تەكەتىرەس ەكى تۇلعانى پروكۋراتۋعا جاۋاپ بەرۋگە دەيىن جەتەلەگەنىمەن، ەكى جاق كەيىن تاتۋلاستى.

«جىلدىڭ ايتقىشى» دەگەن اتاققا سۇرانعاندار جەتەرلىك-اق. بۇعان «كوكتەمدەگى سۋ تاسقىنىنا جاھاندىق جىلىنۋ كىنالى» دەگەن ىشكى ىستەر ۆيتسە-ءمينيسترى ۆلاديمير بوجكونى، «1 بولكە ناندى 300 تەڭگەگە دەيىن قىتباتتاتايىق» دەگەن كوممۋنيست-دەپۋتات ايقىن قوڭىروۆتى، «تەڭگەنىڭ 40 پايىز قۇنسىزدانۋىنا قاراماي، ەلىمىزدە ازىق-تۇلىك باعاسى قىمباتتاعان جوق» دەگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆتى جاتقىزۋعا بولادى. «ەڭ ايعايشىل دەپۋتات» اتاعىن مۇحتار تىنىكەەۆ يەلەندى. ول ۇنەمى ءبىر جيىندا بىرنەشە وتكىر مالىمدەمە جاساپ، اقجاعالىنى سوزبەن «سويىپ سالۋدان» الدىنا جان سالماي كەلەدى. تۇنەۋكۇنى ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆقا: «ايىپپۇلدى ارزاندات!» دەپ قاتقىل ۇسىنىس جاسادى. جۋىردا عانا ءماجىلىستىڭ جيىنىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆاعا: «مينيستر-حانىم كوكتەن جەرگە ءتۇسىڭىز. ءسىز قانداي دەڭگەيدى ايتىپ تۇرسىز. اۋەلى جۇرتقا جۇمىس تاۋىپ بەرىڭىز!» دەپ دۇرسە قويا سويلەدى. قالاي دەسەك تە، بيىلعى جىل تابىستى بولعانى انىق. ولاي بولسا، تابالدىرىعىمىزدان اتتايتىن مەشىن جىلىنان دا كوپ جاقسىلىق كۇتەيىك!

تولەن تىلەۋباي، استانا.

Abai.kz