ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، حالىقارالىق ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ تۇڭعىش جەتەكشىسى، ەلشى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى ساعىنبەك تۇرسىنوۆتىڭ تاياۋدا ەستەلىك اڭگىمەسى پورتالىمىزدا جاريا كورگەن ەدى. ەستەلىك اڭگىمەگە تىكەلەي قاتىسى بولماسا دا وقىرمان قاۋىم ساعىنبەك توقابايۇلىنىڭ جەمقورلىق پەن جەر ماسەلەسىنە قاتىستى كوزقاراسىن بىلمەك بولىپ ساۋالدار قويعان-دى. وقىرمانداردىڭ سۇراۋى بويىنشا تۇرسىنوۆ مىرزا ءوز ويىن ورتاعا سالادى.

جەر-جاhاندى جايلاعان جەمقورلىق ماسەلەسى قازىر دە قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەسى بولىپ تۇرعانى اقيقات. جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ جونىندە توسقاۋىل بولاتىن ءتۇرلى شارالار ۇيىمداستىرىلىپ، ءتىپتى سەنىم تەلەفوندارى دا ورناتىلعانىمەن، ۋاقىت وزا اتالمىش قىلمىستىڭ «وزىق» تۇرلەرىمەن تانىسىپ جاتقانىمىز جاسىرىن ەمەس.

جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ جونىندە ءتۇرلى ينستيتۋتتار جۇمىس جاساپ جاتىر. بۇل رەتتە ادامزاتتىڭ ساناسىنا سەرپىن بەرۋ كەرەك. ەلىمىزدە قۇقىقتىق سانا تومەن. وعان قوعامداعى كەيبىر قايشىلىقتار دالەل. جەمقورلىق ادامزاتقا بىتكەن ىندەت. جالپى، جەمقورلىققا جيىركەنىشپەن قاراۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ەل، حالىق بولىپ جۇمىلا كۇرەسۋىمىز قاجەت.

كەڭەس زامانى كەزەڭىندە ادام تاربيەسىنە يدەولوگيانىڭ ىقپالى زور بولعان ەدى. ماسەلەن، وكتيابريات، پيونەر، كومسومول، پارتيا سىندى ينستيتۋتتار وڭ ىقپالىن بەرگەن ەدى. ال قازىرگى يدەولوگيامىزدا وسىنداي ينستيتۋتتار جەتىسپەيتىن سياقتى. يمانجاندى جاندار تەك اللادان قورقادى، ال باسقا قۇرال-تاسىلدەر جەتىڭكىرەمەيتىنى جاسىرىن ەمەس. سوندا ءبىز كىمگە سەنۋىمىز كەرەك، قانداي قۇدىرەتكە ادامزات يەك ارتۋى ءتيىس؟..

جەر ماسەلەسىنە كەلسەك، جەر – مەملەكەتتىكى. ال مەملەكەت دەگەنىمىز – ول حالىقتان قۇرالاتىنى بەلگىلى تەوريا. مەملەكەت پەن حالىق ءبىرتۇتاس، ەگىز ۇعىم. جەر تۋرالى سان ءتۇرلى داۋ-داماي بار. ولاي بولۋى زاڭدىلىق تا. ال مەنىڭ جەكە ويىم – تۇپكىلىكتى جەردى شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋ ەمەس، ەگەر ءتۇبى جالعا بەرۋ جونىندە شەشىم قابىلدانا قالسا، ءتۇبى ونى شەشەتىن – حالىق. ەگەر ولاي بولعان جاعدايدا ەلگە ينۆەستيتسيا اكەلۋدىڭ ءبىر جولى دەپ – جەردى جالعا بەرۋدى ايتامىز. ال ساتۋعا ءۇزىلدى-كەسىلدى تىيىم سالىنۋ كەرەك. جەردى جالعا بەرگەندە كىمگە بەرۋ كەرەكتىگىن دە ساراپتاۋ قاجەت. ول جونىندە ۇلتتىق كوميسسيانىڭ سارابىنان وتكىزگەنى ءجون بولار. جەردى جالعا بەرگەندە بىزدەگى قۇنارسىز، يگەرىلمەي جاتقان سورتاڭ جەرلەردى ويلاستىرۋعا بولاتىن شىعار. ماسەلەن، وسىندايدا دۋباي اۋىزعا ىلىگەتىنى بەلگىلى. 1963 جىلى دۋباي قۇمدى، شولەيت جەر بولاتىن. ال قازىر قانداي؟ مىنە، ارابتار وزدەرىنىڭ وزىق ەلدى ينۆەستورلاردىڭ كومەگىمەن مەملەكەتتى 50 جىلدىڭ ىشىندە دامىعان ەلدىڭ قاتارىنا ەنگىزدى.

سوندىقتان ينۆەستورلاردىڭ كومەگىمەن داعدارىس كەزەڭىندە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىن كوتەرۋدىڭ امالى رەتىندە ويلاستىرعان ءجون بولار.

بۇل تۇرعىدا دۋباي، وڭتۇستىك كورەيا ت.ب. ەلدەردىڭ وزىق تاجىريبەلەرىن زەرتتەۋگە بولادى دەپ ويلايمىن.

Abai.kz