وزبەك اقىنى. بىردە تۇششى، بىردە اششى مۇڭ – كەۋدەمدى بۇرعىلاي بەرەدى
سايرامىم
بابامنىڭ سارتاپ ىزدەرى قالعان،
سارعايعان كۇرەڭ كۇز بە ەدى، ارمان؟
كوكجيەك اسىپ كوشكەن كۇندەردىڭ،
سانامدا وشپەي، تىزبەگى قالعان...
كەشەلى-بۇگىن ەس كىردى ماعان:
«حيكمەتكە» ءجۇزىن كەش بۇردى عالام.
«ارمىسىز؟!» − دەپ ەم،
«بارمىسىڭ؟!» − دەگەن،
بابامنىڭ داۋسى ەستىلدى ماعان.
تاريحتان تىلسىم حابارىم بولماي،
بىلتە شام عۇرلى جانارىم جانباي.
قالعىپ تا مۇلگىپ كۇن كەشكەن ەكەم،
دارەمەت بەرەر داراعىم قالماي.
تەرەڭگە ءتۇپسىز شىم باتقان ەكەم،
زارىم مەن مۇڭىم ءزىل باتپان ەكەن.
جاس ءسابي ماعان جامالىن بۇرىپ،
ياسساۋي بابام ءتىل قاتقان ەكەن!
تاۋسىلعان شاقتا ايلا-امالىم،
باعىمدا مەن دە سايراپ الامىن...
سەندە دە، مەندە ارمان جوق بىلەم،
اق ءسۇتىن ەمگەن سايرام-انانىڭ!
ادام
كۇندىزگى ۋ-شۋ باسىلعاندا ءسال تىنشىپ،
اي سەبەلەپ، تۇرار كوكتەن سالقىن ءسۇت.
كۇلگىندەنىپ كۇن دە ۇياعا باتادى،
قاراڭعىلىق ۇيىپ كەلە جاتادى.
تىرشىلىكتىڭ سەزىنە الماي بار-جوعىن،
ەتەك-جەڭىن قىمتانادى جان-جاعىڭ.
ءبىر قورقىنىش بيلەپ بويدى قاس-قاعىم،
توڭكەرىلىپ قالاتىنداي اسپانىڭ.
جان-جاعىڭا الاقتايسىڭ ۇركىنىپ،
جۇرەگىڭ دە جۇردەك سوعار بۇلقىنىپ.
كوكتەم كوشىپ، جاز وتكەنى بىلىنبەي،
كوكجيەگىڭ كوز ۇشىنا ىلىنبەي،
كۇرسىنەسىڭ، كۇبىرلەيسىڭ سەن ىشتەن،
كوكتەن ءتۇسىپ، ءتىل قاتقانداي پەرىشتەڭ.
ادىرەم قاپ، ارمان-ماقسات تالايى،
كوڭىل-كۇيىڭ تىنىشتىقتى قالايدى.
تاۋبەڭە كەپ، تاعدىرىڭدى ءتان الىپ،
تار كەپەشتە وتىرعانىڭ قامالىپ.
قۋسىرىلىپ تۇرعان شاقتا ءتامام جاق،
قۇلدىعى كەم، قۇر ماقتان دا ساعان جات.
ءتىل ۇشىنا كەپ تۇرعاندا عازالىڭ،
سىلدىر ءسوزدىڭ ساپىرمايسىڭ قازانىن.
جارىم تۇندە اۋىزعا الىپ اللا اتىن،
جانىڭ قالاپ جاراتقاننىڭ ءجانناتىن،
تىرلىگىنە باسۋ ايتىپ بۇگىنگى،
«كاليماعا» سىندىراسىڭ ءتىلىڭدى.
كوكىرەكتە قايتا ويانار ءبىر ءۇمىت،
اتقان تاڭمەن قايتا كوكتەپ، ءتىرىلىپ...
مەن ايىپتى ەمەسپىن
مەن ايىپتى ەمەسپىن:
ەرتەڭگى كۇندى سەزىنسەم،
ەلەۋسىز كۇننەن بەزىنسەم.
ەسىمە الىپ ەركەمدى،
ەلجىرەپ جاتىپ كوز ىلسەم...
سۇيگەنىم ءۇشىن ايىپتىمىن با؟
سۇيە بىلۋگە لايىقتىمىن با؟
اللادان وزگەنىڭ شاماسى كەلمەس،
بۇل دەرتتەن مەنى ايىقتىرۋعا.
وسىنداي مەنىڭ ءحالىم بۇگىنگى،
تۇسىنە بىلسەڭ، جانىمدى مۇڭدى.
سالعانمەن باسقا ساعىندىرۋدى،
جازباسىن يەم جالىندىرۋدى.
سارعايعان شاقتا ساعىنىش تا ەلەس،
ماحاببات بىزگە باعىنىشتى ەمەس.
ۇعىمىڭ بولسا، بۇل عالام جايلى –
ماحاببات بىزگە قۇل بولا المايدى.
ءبىز ونىڭ قايتا امىرىندەمىز،
تالانىڭ ورتاق. ءتاڭىرىڭ نەگىز.
پەندەلىك كۇندە – پەيىلىندەمىز،
پەرىشتە كۇيدە – قابىرىندەمىز...
ۋاقىت – جۇيرىك زىرلايدى كۇندە،
اسپاندا بالقىپ تۇرمايدى كۇن دە.
جۇلدىزدار ءوشىپ، سونەدى اي دا،
كەشەگى كۇننىڭ ەلەسى قايدا؟
سارعايعان كۇزدىڭ ساباعىن ۇزگەن،
ماحاببات، بىراق قالادى بىزدەن.
زانتالاق مىناۋ زاماندا قۇيىن،
قوشتاسۋ... ءيا، ءاماندا قيىن.
بولعانمەن قيىن جاعدايىم-جايىم،
جالىنىپ ساعان، جالبارىنبايىن.
وتىنەم، سەن دە مۇڭايما، جانىم،
ەندىگى تاعدىر قۇدايعا ءمالىم.
... مەن ايىپتى ەمەسپىن:
ەرتەڭىمدى ەرتە سەزىنسەم،
ەلەۋسىز كۇننەن بەزىنسەم.
ەسىمە الىپ ەركەمدى،
ەلجىرەپ جاتىپ كوز ىلسەم...
اقىن
اقىن وڭاشالانادى،
ۇيىقتاتىپ تاستاپ بالا-شاعانى.
تىرشىلىك تىنىش تابادى،
ءتۇن قۇشاعىنا الىپ ءپۇلىش دالانى.
بۇتاعا بايعىز قونادى،
كوزىنەن اققان جاس شەمەن بولىپ.
اقىن جالعىز قالادى،
بەيمالىم باسقا الەمگە ەنىپ.
ءان تەربەر ميداي دالانى،
قوبىزدىڭ قىلىنداي بولىپ.
اق قاعاز شيمايلانادى،
قىزىلدىڭ قۇمىنداي بولىپ...
كۇز
ۇزىلەدى جاپىراق،
ەزىلەدى جاپىراق،
سارى اۋرۋدىڭ وڭىندەي،
سارعىش تارتقان اتىراپ.
قالىقتايدى جاپىراق،
قۇلدىرايدى جاپىراق،
كولدىڭ بەتى بۋلانىپ،
بۇلدىرايدى اتىراپ.
بوزگە اينالىپ جىبەگىم،
جابىرقادىم، جۇدەدىم.
اياعىمنىڭ استىندا،
ەزىلەدى جۇرەگىم...
سول قىز...
كۇزدىڭ سارعىش تابى تارتىپ ءجۇزىمدى،
جۇرەگىمنىڭ تىنىشتىعى بۇزىلدى.
ءىبىلىستىڭ ەلەسىندەي ءىلميىپ،
كوز الدىمدا مىڭ ءبىر ساۋال ءتىزىلدى.
جازعىتۇرعى جاپىراقتاي سارعايدىم،
سول قىز مەنىڭ – بار باقىتىم، بار قايعىم.
سورلى باسىم سالدى مەنى سارساڭعا،
ەلەمەيدى قارسى كەلىپ قالسام دا.
جالعىزدىقتان جاپا شەگىپ ءار تاڭىم،
ودان سايىن ورتەنەدى جان-ءتانىم.
ءومىرىمنىڭ ەنشىلەگەن بار ءمانىن،
سول قىز مەنىڭ – ارزۋىم دا ارمانىم.
ماحاببات پا، ماشاقات پا، بىلمەدىم،
ءبىر سونى ويلاپ، ءوتىپ جاتىر كۇندەرىم.
جان سىرىمدى قۇپ الا ما، الماي ما؟
بۇيىرا ما، بۇيىرماي ما ماڭدايعا؟
مەنىمەن ءبىر مۇڭ شاعادى تامبۇرىم،
سول قىز مەنىڭ – ءان-جىرىم دا تاعدىرىم.
دەرتىم مەڭدەپ، اسقىنىپ تۇر ازابىم،
ءوزىمدى-ءوزىم قالاي ەمدەپ، جازامىن؟
تاڭىرىمنەن تابىلماسا ءبىر امال،
وزگە جاننان ءدارۋ-دارمەن سۇرامان.
جاراتقاننان كەلگەن شاقتا قۇت حابار،
سول قىز، بالكىم، مەنى اجالدان قۇتقارار...
سەن مەنى كەشىر...
سەن مەنى كەشىر:
ەرتە سولعان كوكتەمدەرىم ءۇشىن،
شەڭبەرىمنەن شىعا الماي،
شەكتەلگەنىم ءۇشىن،
شەكارامنان وتە الماي،
كەپتەلگەنىم ءۇشىن.
جەرتولەدەن كەتە الماي،
جەر تۇبىنە جەتە الماي،
ءوزىمدى جەك كورگەنىم ءۇشىن!..
بىلەم دە سەزەم...
مەن ساعان قۇداي كورىندىم،
سەن ماعان قۇلاي بەرىلدىڭ.
قىزىعىنا باتتىم،
قىزعالداعىڭدى تاقتىم.
لەبىزىڭدى جۇتتىم،
ءلاززاتىڭدى تاتتىم.
شاتتىققا بولەدىم،
شامدالىڭدى جاقتىم.
تاڭدايىڭدى ءجىبىتتىم،
تال بويىڭدى جىلىتتىم.
بىردە جىلاتتىم،
بىردە جۇباتتىم.
بىردە جەرىدىم،
بىردە ۇناتتىم.
ءبارى وتتى جاس شاعىڭدا،
قاس-قاعىمدا...
سەن مەنى كەشىر:
بۇگىن مەن... ءوزىم ەمەسپىن،
كۇندىز كورىنبەيتىن،
تۇننەن جەرىنبەيتىن،
كوزىڭە ەلەسپىن.
باسىمدا بۇگىن باسقا مۇڭ،
بوتەنمىن،
جاتپىن،
باسقامىن...
الارىپ كەتكەن كوزدەرىم،
اعارىپ كەتكەن شاشتارىم!..
قايدا بارامىن؟
قايدان كەلەمىن؟
ءبىر قۇداي بىلەدى...
بىردە تۇششى، بىردە اششى مۇڭ –
كەۋدەمدى بۇرعىلاي بەرەدى،
بۇرعىلاي بەرەدى!..
ودان قۇتىلار مەندە دارمەن جوق،
نە وزگەدەن،
نە وزىڭنەن جاردەم جوق.
سەن مەنى كەشىر:
بۇل دۇنيەدە ەكى-اق ادام بار:
ءبىرى – سەن دە،
ءبىرى – مەن،
كۇرسىنەتىن كۇنىمەن،
اھ ۇراتىن تۇنىمەن...
سەنىڭ جانىڭ جاپالى،
كوڭىلىڭ قاپالى.
مەنىڭ ءوڭىرىم – ويران،
ءومىرىم قايران...
ەكەۋمىز – ەكى مەكەنبىز،
ەكى بولەك – بوتەنبىز،
ەندى قايتىپ قوسىلا الار ما ەكەنبىز؟..
ءاي، قايدام،
سەنىمىم از، كۇمانىم كوپ...
ەندى ەشكىمدى ءسۇيىپ،
ەشكىمگە ۇناعىم جوق!..
كەشىردىم
مەن ءبارىن دە كەشىردىم،
بوسقا وتپەسىن ەسىل كۇن:
كوڭىلىڭنەن كوشىرگىن،
ومىرىڭنەن وشىرگىن.
قابىل ال دا، جاراتقاننىڭ جارلىعىن،
قايتا باستا بارلىعىن:
قايتا گۇلدەپ جان-ءدىلىڭ،
تاۋفيق تاپسىن تاعدىرىڭ...
ءابدىراحىم پراتوۆ
وزبەك تىلىنەن اۋدارعان: يسرايل ساپارباي
Abai.kz
