جاقىندا «ValueWalk» جۋرنالى «رەسەيدىڭ قازاقستان مەن بەلورۋسسياعا جاسايتىن جاڭا شابۋىلى» (Russia’s New Threat to Belarus and Kazakhstan) اتتى ماقالا جاريالادى. وندا اقش-تاعى پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن رەسەيدىڭ قازاقستان مەن بەلورۋسسياعا ساياسي قىسىم جاسايتىنى تۋرالى باياندالعان. باتىس ساتارپىشالىرىنىڭ پايىمداۋلارىن "Abai.kz" پورتالى نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.

"رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ السىرەۋىنە بايلانىستى، - دەپ جازادى «ValueWalk» جۋرنالى، - بىرتە-بىرتە ونىڭ ەڭ جاقىن سەرىكتەستەرى سانالاتىن قازاقستان مەن بەلورۋسسيا پۋتين وداعىنان ىرگەسىن اۋلاق سالا باستايدى. سوندىقتان دا كرەمل پوست-كەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەكى ەلگە بىردەي ەتنيكالىق ورىستاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ دەگەن سىلتاۋمەن «ناتسيوناليست-ەكسترەميستەردىڭ» كومەگىنە جۇگىنىپ، «ينتەرۆەنتسيا» جاساۋى ابدەن مۇمكىن1.

«رەسەيدىڭ قازاقستان مەن بەلورۋسسياعا باسقىنشىلىعى اقش-تىڭ جاڭا سايلاناتىن پرەزيدەنتىنىڭ العاشقى مەرزىمىندەگى باستى پروبلەما بولماق» (The threat of a Russian attack on Belarus and Kazakhstan may be among the greatest challenges of the new president’s first term),-دەيدى اتالعان باسىلىم.

ارينە، الەمدە ەكى الپاۋىت سانالاتىن رەسەي مەن اقش اراسىنداعى جانجالداردىڭ جاھاندىق ساياساتقا ايتارلىقتاي ىقپالى ەتەتىنى تۇسىنىكتى. دەسەك تە، باسىلىم ۋكراينا ستسەناريىن مىسالعا كەلتىرە وتىرىپ، پۋتين رەجيمىنىڭ وداقتاس ۇشتىككە الىمجەتتىك جاسايتىنىن اشىق جازادى.

«رەسەيدىڭ بەلورۋسسياعا باقىلاۋ جۇرگىزۋى – رف ارمياسىنىڭ ناتو ەلدەرىنە قاتەر توندىرەدى. اسىرەسە ناتو-عا مۇشە پولشا مەن ليتۆا ءبىرىنشى كەزەكتە رەسەي شابۋىلدارىنىڭ نىسانىنا اينالۋى مۇمكىن»، دەيدى.

ء«بىر قاراعاندا قازاقستان مەن بەلورۋسسيا ءبىر-بىرىمەن ۇيلەسپەيتىن ەكى بولەك مەملەكەت. سلاۆيان تەكتەس جانە ورىس پراۆوسلاۆ دىنىندەگى 9,5 ميلليون حالقى بار بەلورۋسسيا رەسەيمەن سولتۇستىك-باتىستا شەكارالاسىپ جاتسا، 18 ميلليونعا جۋىق جان سانى بار قازاقستان رەسەيدىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا ورنالاسقان. ونىڭ ۇستىنە قازاقستان حالقىنىڭ باسىم بولىگى تۇركى تەكتەس مۇسىلماندار. دەگەنمەن الداعى ەكى جىلدا بۇل ەكى مەملەكەت تە ەكونوميكالىق ءام ساياسي قىسىمعا ۇشىرايتىنى انىق. وسىلايشا پۋتين الەمدىك ساياساتتاعى ءوز بەدەلىن ساقتاپ قالۋعا ارەكەتتەنەدى» دەلىنگەن ماقالادا.

انىعىندا قوس بىردەي وداققا مۇشە بولىپ وتىرعان ۇشتىكتىڭ اراسىندا بولۋى مۇمكىن سەنىمسىزدىكتىڭ سەبەبى – رف ەكونوميكاسىنىڭ قۇلدىراۋى، قارجىلىق داعدارىستىڭ رف مۇنايىنا اسەرى جانە ينۆەستيتسيانىڭ توقتاۋىنا بايلانىستى تۋماق. باتىس ەلدەرى مەن اقش-تىڭ رەسەيگە سالعان سانكتسيالارىنىڭ سالقىنى قازىردىڭ وزىندە قازاقستان ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي سوققى بولىپ تيگەنى بەلگىلى.

«ValueWalk» جۋرنالى ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە ليبەراليزاتسيا ايتارلىقتاي قيىندىق تۋعىزبايدى-مىس. «قازاقستانىڭ ىشكى تۇراقتىلىعىنىڭ بۇزىلۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى – ءدىني ەكستريميزمنىڭ ءورشۋى بولادى» دەيدى باتىستىق ساراپشىلار. سوڭعى جىلداردا قازاقستاندىقتاردىڭ  يشيم ساپىنا كوپتەپ قوسىلۋى مەن  اقتوبە جانە الماتىداعى شەتىن وقيعالاردىڭ ورىن الۋىن مىسال ەتكەن باسىلىم وسىنداي تۇجىرىم جاساعان(Given the increasing participation of Kazakhstan’ s nationals in ISIS and the attacks on police stations and gun stores by Islamic militants, instability could be fraught with Islamic extremism).

رەسەي اگرەسسياسىنىڭ كەزەكتى نىسانى نەلىكتەن قازاقستان مەن بەلورۋسسيا بولماق دەگەن سۇراققا «ValueWalk» جۋرنالى: «سەبەبى پوست-كەڭەستىك كەڭىستىكتەگى قازاقستان مەن بەلورۋسسيادا سوۆەت وداعىنان قالعان ەتنيكالىق ورىس دياسپوراسى كوپ. سوندىقتان، ۋكراينادا بولعانداي، ازدى-كەم ورىس دياسپوراسىن «بەلورۋس ۇلتشىلدارى» مەن «قازاقستاندىق ەكسترەميستەردەن» قورعاۋ دەگەن سىلتاۋدى پۋتين قالت جىبەرمەۋدى كوزدەيدى» دەگەن جاۋاپ كەلتىرەدى (Because Belarus and Kazakhstan previously existed as Soviet republics; each has large ethnic Russian minorities, “abandoned” after the Soviet Union collapse. Russia could also use the defense of Russians from Belorussian “nationalists” or Kazakh “religious extremists” as an excuse for aggression, as it has done with Ukraine).

وسىلايشا، رەسەي مەن اقش اراسىنداعى ايقاستا قازاقستان مەن بەلورۋسسيانىڭ پوزيتسياسى كوپ تۇيىنگە شەشىم بولاتىنىن ايتقان باسىلىم، قازاقستاننىڭ تاعى ءبىر ستراتەگيالىق سەرىكتەسى ءام كورشىسى قىتاي تۋرالى ء«لام-ميم» دەمەپتى.

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz