كەشەلى بەرى ەۋرازيالىق وداق ەلدەرىندە دۇربەلەڭ باستالدى. اۋەلى ورىس وپپوزيتسياسىنىڭ جەتەكشىسى الەكسەي ناۆالنىي باستاپ، ميلليونداعان رەسەيلىك ەرەۋىلگە شىقتى. مۇنان سوڭ رەسەيدىڭ ءىرىلى-ۇساقتى جۇزدەگەن قالاسىندا تولقۋلار بولدى. كوررۋپتسياعا قارسى شەرۋ بەلورۋسسيا مەن قىرعىزستاندا دا ءوتتى. «Liter.kz» سايتىنىڭ جازۋىنشا، كەشە تاراز جۇرتى دا كوررۋپتسياعا قارسى اكتسيا وتكىزىپ، كوشەگە شىعىپتى.

الايدا ءبىزدىڭ شەرۋ – باسقا شەرۋ. بەيبىت شەرۋ. اكتسيانىڭ نەگىزگى ماقساتى – ەلباسى جولداۋىنداعى «جەمقورلىققا قارسى كۇرەستى كۇشەيتۋ كەرەك» دەگەن مىندەتتىڭ ورىندالۋىن تالاپ ەتۋ ەكەن.

تارازداعى اكتسيا تۇڭعىش پرەزيدەنت ساياباعىندا وتكەن. وعان جەرگىلىكتى بەلسەندىلەر، مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مەن كاسىپكەرلەر ءھام ستۋدەنت جاستار قاتىسقان.

شەرۋ دەمەكشى، ماسكەۋدە ميلليوندى جيعان ناۆالنىي دا كىسەندەلدى. وسىمەن «ورىس كوكتەمى» كوكتەي سولعانعا ۇقسايدى. دميتري مەدۆەدەۆ رەسەيدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى دەگەنمەن، ول ءبىرىنشى كەزەكتە  پۋتيننىڭ دوسى.

«مەدۆەدەۆ ميلليونداپ جەپتى» دەپ شۋلاسقان ورىستاردىڭ بىرنەشەۋى قامالدى. ال وعان مەدۆەدوۆتىڭ قىلشىعى دا قيسايعان جوق. ول – قولبالا. ونى ءپۋتيننىڭ قولبالاسى دەپ بەلورۋسسيا پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو ايتقان بولاتىن.

وزىمىزگە ورالايىق. انتيكوررۋپتسيالىق اكتسيا كوشى قازاقستانعا جەتۋى مۇمكىن بە؟ مۇمكىن. ويتكەنى ءبىز جمقورلىق جايلاعان ەلدەردىڭ الدىڭعى ساپىندامىز. وعان دالەل – قازاقستان 2016-2017 جىلدار بويىنشا كوررۋپتسيا جايلاعان ەلدەر رەيتينگىسىندە 131-ورىنعا جايعاسقان. ال بۇل تىزىمدە – 176 مەملەكەت بار.

ونىڭ ۇستىنە وتكەن جىلى الەمدى دۇرلىكتىرگەن «Panama Papers» تىزىمىندە قازاقستاندىق ساياساتكەرلەردىڭ بىرنەشەۋى ءجۇردى. ايتپاقشى، «Panama Papers» تىزىمىندە رەسەي پرەزيدەنتى ءپۋتيننىڭ دە ەسىم-سويى كورىنىپ قالعان-دى.

قىسقاسى، كوررۋپتسياعا قارسى اكتسيالار قازاقستاندا دا جالعاسۋى مۇمكىن. مىسالى،  «365info.kz» سايتىنا سۇحبات بەرگەن ساياساتتانۋشى زامير قاراجانوۆ بىلاي دەيدى:

-رەسەي سەكىلدى پاتريارحالدى مەملەكەتتىڭ وزىندە جۇرت كوشەگە شىعىپ، قارسىلىقتارىن كورسەتىپ جاتىر. مۇنداي تولقۋلار قازاقستاندا دا بولۋى ىقتيمال. «اراب كوكتەمىن» ۇمىتپايىق. ول كەزدە دە وسىنداي دۇربەلەڭ ءبىر ەلدەن باستالىپ، تۇتاس ايماقتا  جالعاسىپ كەتكەن ەدى.

ال ساياساتتانۋشى ءازىمباي عالي ءپۋتيندى گااگا سوتى كۇتىپ تۇرعانىن ايتادى. «رەسەيگە كوكتەم كەلدى دەپ كورەگەندەر ايتىپ جاتىر: ورىستىڭ كوپ قالالاسىندا، ماسكەۋدەن ۆلاديۆوستوكقا دەيىن كوررۋپتسياعا قارسى شەرۋ ءجۇرىپ جاتىر. بۇل شەرۋلەر كوكەك ايىندا تىنىس الىپ مامىردا جالعاسىن تابادى-مىس. ۇيىمداستىرۋشىسى الەكسەي ناۆالنىي. باتىس ەلدەرى باسشىلارى پۋتينگە قارسى شەرۋشىلەردى جازالاعانى ءۇشىن تاعى دا سانكتسيالاردى سالادى. رەسەيدىڭ باتىسقا قارسى قىرعي قاباق سوعىسى، قىرىمدى ۋكراينادان تارتىپ الۋى، حالىقتىڭ قولداۋىن ەمەس، ىزاسىن تۋدىردى. پۋتينگە قارسى شەرۋ ونىڭ ورىس اراسىندا سۇيكىمىنىڭ ازايعانىن كورسەتەدى. رەسەيدىڭ يمپەرياشىل ساياساتى ۇتىلىس تاباتىن سياقتى. ءپۋتيندى ەندى گااگا سوتى كۇتىپ وتىر»، - دەيدى ساياساتتانۋشى.

ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم قازاقستاندا جەر داۋىنان كەيىن حالىقتىڭ كۇدىگى ءالى باسىلماعانىن ايتادى. «كەشەگى رەسەيدە بولعان جايت ءبىر جىل بۇرىنعى الماتىنى ەسكە تۇسىرەدى. سحەماسى قاتتى ۇقساس. رەسەيدە ناۆالنىيدى قامادى. ول وپپوزيتسيانىڭ ليدەرىنە اينالدى. ال رەسەيدى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ مەن دەۆالۆاتسيا كۇتىپ تۇر. ەندىگى ماسەلە بىزدە. ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ رەاكتسياسى قانداي بولماق؟ جەر داۋىنان كەيىن حالىقتىڭ كۇدىگى ءالى باسىلمادى»، - دەيدى ايدوس سارىم.

ءتۇيىن: رەسەيدە ناۆالنىي جيعان حالىق بيلىككە قارسى ميتينگكە شىقتى. بەلورۋسسيادا پرەزيدەنتكە قارسى نارازىلىق اكتسيالارى جالعاسۋدا. قىرعىزستاندا پرەزيدەنتتىك سايلاۋ قارساڭىنداعى قارسىلىق، تالاس-تارتىس تاعى دا جۇرتتى الاڭعا جيناۋدا. بىزدە شە؟ بىزدە ەلباسىنىڭ جولداۋدا ايتقانىن قولداپ تاراز جۇرتى بەيبىت اكتسيا ۇيىمداستىردى. مىنە، سىزگە دەموكراتيا... دەيتۇرعانمەندە بۇل ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەردە باستالعان كوررۋپتسياعا قارسى حالىقتىق قوزعالىستاردىڭ الدىن الۋعا ۇمتىلعان ارەكەت بولسا كەرەك.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz