«...قالا باسشىلارى بىلتىر دا، بيىل دا ءبىز «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىن وتكىزەتىن كۇنگە «قالا كۇنىن» مەرەكەلەۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ الدى. ...اكتسياعا ونەر اكادەمياسى مەن قازمۇۋ-دەن كەلگەن ستۋدەنتتەر وزدەرىنە جاتاقحانادان شىعۋعا تىيىم سالىنعانىن، م.شاحانوۆ ۇيىمداستىرىپ وتىرعان جيىنعا بارماۋ كەرەكتىگى تۋرالى ۇگىت جۇرگىزىلىپ: «ەگەر بۇعان قۇلاق اسپايتىندار بولسا، وقۋلارىمەن قوشتاسا بەرسىن» دەپ كۇش كورسەتكەنىن ايتتى. كەيبىر جوعارى وقۋ ورىندارى دەكاندارىنىڭ اكتسيا وتەتىن جەردى توڭىرەكتەپ، ءوز ستۋدەنتتەرىنىڭ كەلگەن، كەلمەگەنىن باقىلاپ جۇگەندەرى دە ايگىلەنىپ قالدى. مىنە، وسىلايشا بيلىك تاراپىنان جۇرگىزىلگەن ايلا-شارعىلار رەسپۋبليكامىزدىڭ ءار ادامىنا ازاماتتىق مىندەت بوپ ەسەپتەلەتىن «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا كەلۋشىلەردىڭ جولىن كەستى. الايدا ءبىز وعان مويىمايمىز. ويتكەنى ءتىلدى، ۇلتتى قورعاۋ ەشكىمنىڭ جەكە مۇددەسى ەمەس...»

(«مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا
قاتىسۋشىلاردىڭ مالىمدەمەسىنەن.
«جاس الاش»، 21 قىركۇيەك، 2010 ج.)

«...كسرو-نىڭ كەزىندەگى قازاقستان جازۋشىلار وداعى قانداي ەدى؟ سول كەزدە بۇل وداق تىركەلمەگەن ۇلتتىق پارتيانىڭ ءرولىن اتقاردى... جازۋشىلار وداعى قازاق حالقىنىڭ سۇيەنىشى، تايانىشى بولدى...

قازىرگى كەز - قازاق جازۋشىلارىنىڭ دا، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ دا بەدەلىنىڭ ابدەن تومەندەگەن، قۇلدىراعان كەزى...

«...قالا باسشىلارى بىلتىر دا، بيىل دا ءبىز «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىن وتكىزەتىن كۇنگە «قالا كۇنىن» مەرەكەلەۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ الدى. ...اكتسياعا ونەر اكادەمياسى مەن قازمۇۋ-دەن كەلگەن ستۋدەنتتەر وزدەرىنە جاتاقحانادان شىعۋعا تىيىم سالىنعانىن، م.شاحانوۆ ۇيىمداستىرىپ وتىرعان جيىنعا بارماۋ كەرەكتىگى تۋرالى ۇگىت جۇرگىزىلىپ: «ەگەر بۇعان قۇلاق اسپايتىندار بولسا، وقۋلارىمەن قوشتاسا بەرسىن» دەپ كۇش كورسەتكەنىن ايتتى. كەيبىر جوعارى وقۋ ورىندارى دەكاندارىنىڭ اكتسيا وتەتىن جەردى توڭىرەكتەپ، ءوز ستۋدەنتتەرىنىڭ كەلگەن، كەلمەگەنىن باقىلاپ جۇگەندەرى دە ايگىلەنىپ قالدى. مىنە، وسىلايشا بيلىك تاراپىنان جۇرگىزىلگەن ايلا-شارعىلار رەسپۋبليكامىزدىڭ ءار ادامىنا ازاماتتىق مىندەت بوپ ەسەپتەلەتىن «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا كەلۋشىلەردىڭ جولىن كەستى. الايدا ءبىز وعان مويىمايمىز. ويتكەنى ءتىلدى، ۇلتتى قورعاۋ ەشكىمنىڭ جەكە مۇددەسى ەمەس...»

(«مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا
قاتىسۋشىلاردىڭ مالىمدەمەسىنەن.
«جاس الاش»، 21 قىركۇيەك، 2010 ج.)

«...كسرو-نىڭ كەزىندەگى قازاقستان جازۋشىلار وداعى قانداي ەدى؟ سول كەزدە بۇل وداق تىركەلمەگەن ۇلتتىق پارتيانىڭ ءرولىن اتقاردى... جازۋشىلار وداعى قازاق حالقىنىڭ سۇيەنىشى، تايانىشى بولدى...

قازىرگى كەز - قازاق جازۋشىلارىنىڭ دا، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ دا بەدەلىنىڭ ابدەن تومەندەگەن، قۇلدىراعان كەزى...

ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى، ءبىز قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ بۇرىنعى بەدەلىن قايتارۋىمىز، قايتا قالىپقا كەلتىرۋىمىز كەرەك».

قابدەش ءجۇمادىلوۆ،
قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى
(«قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ بۇرىنعى
بەدەلىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋىمىز كەرەك»،
«جاس الاش»، 21 قىركۇيەك، 2010 ج.)

«...جازۋشىلار وداعىنىڭ جارعىسىنا وزگەرىستەر ەنگىزبەكسىزدەر. ول بويىنشا بۇرىنعى توراعا قۇرمەتتى (ماڭگىلىك) توراعاعا اينالماق جانە ول قامقورشىلار كەڭەسىن باسقارىپ، جازۋشىلار سايلاعان سەكرەتارياتتىڭ شەشىمىنە ۆەتو قويۋ قۇقىعىن يەلەنبەكشى. بىرىنشىدەن، جازۋشىلار وداعى ەرىكتى تۇردەگى قوعامدىق ۇيىم. بارلىق شەشىم كوپشىلىكتىڭ ۇيعارىمىمەن قابىلدانۋعا ءتيىستى. ال ءبارىنىڭ ۇستىنەن قارايتىن، سايلانعان سەكرەتارياتتىڭ شەشىمىنە ۆەتو قويىپ وتىراتىن قۇرمەتتى توراعا ەشقانداي قيسىنعا كەلمەيدى. ونداي اۆتوريتارلىق جۇيە شىعارماشىلىق ۇيىمنىڭ تابيعاتىنا جات نارسە!»

تولەن ابدىك،
قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى
(قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويى
اياسىندا وتكەن پلەنۋمىندا سويلەگەن سوزىنەن.
22 قىركۇيەك 2010 ج.)

«...قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقانىڭ ءبارى قىزمەتتەن كەتسە دە، تەك نۇرلان ورازالين عانا ءوز تۇعىرىن ساقتاپ قالاتىن «قۇرمەتتى توراعا» دەگەندى ويلاپ تاۋىپتى. بۇل ۇلكەن باسشىلار ارمانداپ جۇرگەن «ماڭگىلىك توراعانىڭ» تومەنگى بيلىك ارناسىنان بوي كورسەتۋى ەمەس پە؟ جازۋشىلار وداعىنىڭ وسىنداي شەشىم قابىلداۋىن جانە ونىسىن كەيبىر قارسىلاستارىنان ۇركىپ، باسپاسوزدە جاريالاماۋىن قالاي تۇسىنەمىز؟ «قۇرمەتتى توراعا» وتە قاجەت بولسا، وندا بۇل رۋحاني لاۋازىمعا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ تۇڭعىش توراعاسى ءىلياس جانسۇگىروۆتى بەكىتەيىك. ارينە، ولاردىڭ مۇنداي قادامعا بەت بۇرماسى انىق. وتكەندەگى «مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىنا جازۋشىلار وداعىنىڭ مەرەكەلىك تويىنا جينالعان قالامگەرلەردىڭ ۇشتەن ءبىرى بارعان بولسا، ۇلتتىق مۇددە قانداي بيىككە كوتەرىلگەن بولار ەدى. ۇلت، ءتىل جويىلسا سول جازۋشىلارىڭىز جانە ولاردىڭ كىتاپتارى كىمگە كەرەك؟ وسى قاراپايىم قاعيدانى تۇسىنبەيتىندەرىنە قايرانمىن. مەنىمشە بيلىك زيالىلاردى ماڭگۇرتتەندىرۋ پروتسەسىن تىكەلەي جازۋشىلار وداعىنىڭ وزىنەن باستاعان سەكىلدى...»

دۋلات يسابەكوۆ،
جازۋشى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى
(تەلەارنادا سويلەگەن سوزىنەن.)

ءبىز الماتى قالاسىندا،
وت پەن وسەك اراسىندا
«مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ» اكتسياسىن وتكىزدىك.
ءتىل ولسە ۇلت قالمايتىنىن،
رۋحسىز باقىت بولمايتىنىن
كوسموپوليتتەنگەن بيلىك قۇلاعىنا جەتكىزدىك.
بىراق، بىراق، ينستيتۋتتاردا، مەكتەپتەردە...
تاپسىرمامەن كىلەڭ قازاق ۇستازدارى بىرلەسىپ،
رۋحسىزدانعان بيلىك-اتقا مىنگەسىپ،
جانىن سالدى سول جيىنعا جىبەرمەۋگە جاستاردى.
تىلگە، ۇلتقا قارسى كۇرەس ۇستازداردان باستالدى.
وسى ما ەدى ەل كۇتكەنى،
«ۇلتشىلداردى» جەڭدىك دەدى،
ول سورلىلار شىققانداي ءبىر ابىرويلى بەلەسكە.
بۇل، ارينە، قىزمەتى ءۇشىن ۇلتىن ساتۋ ەمەس پە؟

بەس جۇزدەي ءتىل جاناشىرى ءار قىرىنان بيلىكتى
قاتال سىنعا اپ شۇيلىكتى.
ەشكىم مۇنى «وتكەن جيىن دەي المايدى ات ءۇستى».
ايتسە دە وعان ەلىم دەگەن،
ۇلت مۇڭىنان جەرىنبەگەن
ون-اق قازاق جازۋشىسى قاتىستى.

ءۇش كۇننەن سوڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ كەرەمەت
مەرەكەلىك ءبىر تويى ءوتتى، داڭعويلىقتى ورەلەپ.
ال سول تويعا مىڭعا جۋىق قالامگەرلەر جينالىپ،
جەڭىستى ايتىپ، تابىستى ايتىپ العا اسقان،
ءتىل تاعدىرىن ەسىنە دە الماستان
ءوز باسشىسىن ماداقتادى ءسوز تابا الماي قينالىپ.
قازىر ءاربىر «تج – باسشى» تۇرۋ كەرەك سانادا،
ناق سول كۇنى سايلادى ونى ەتىپ «ماڭگى توراعا».

ءيا، سويتسە دە ورازالين قورازالين بولمادى.
تەك بيلىكتىڭ تارلاندارىن تاۋ كورىپ،
ءتىل مۇددەسىن كوتەرگەندى جاۋ كورىپ،
تاۋىقالين، شوجەاليننىڭ دەڭگەيىندە سامعادى.
سويلەسە دە جاعى تالماي،
قورازدىق كۇش تانىتا الماي،
تىلگە جانى اشىمايتىن مۇسكىندەردى قولدادى.
نامىسى ولگەن رۋحسىزدار توقتىعى،
جانە ۇركەك «شوجەاليندەر» شاتتىعى
حالقىمىزدىڭ كۇرەسكەرلىك پاراساتىن قورلادى.

«مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاۋ – ورىستىڭ دا بورىشى،
نەمىس، ۇيعىر، تاتارعا دا ول مىندەت ءىسى، ار ءىسى...»
ەندەشە ودان نەگە قاشتى تالاي قازاق «ارىسى؟»
ۇلتسىزدانعان باسشىلارعا جالتاق-جالتاق قاراۋمەن،
جانە ولاردىڭ كەزەكتەسە «ءتۋفليىن جالاۋمەن»،
كوبىسىنىڭ مۇلدەم ءولىپ قالدى ما ەكەن نامىسى؟

ۇلت دەگەندە جاسىرىنار، مۇڭى جۇرتقا قوسىلماي،
جۇرەگىندە شىندىق وتى وينامايتىن جاسىنداي،
ءتىپتى ساتقىن باسشىنى دا قابىلدايتىن دوسىنداي
ءبىر كەزدەگى «تاباندى ەردىڭ»،
بۇگىنگى ۇركەك قالامگەردىڭ
بۇل زاماندىق قۇنسىزدانعان بەت-بەينەسى وسىنداي.

«ۇل-قىزىما، نەمەرەمە تيە مە دەپ – زيانى»
بۇعىپ قالدى كەيبىر ۇلتقا جانى اشيتىن زيالى.
ءوز شاتتىعى ءۇشىن ولار ۇلت مۇددەسىن قيادى،
مۇنداي مىنەز تەك ساتقىندىق اۋقىمىنا سيادى.

قازىر ەلگە تەلپەك ەمەس، ەركەك كەرەك تاباندى.
ۇلتىن، ءتىلىن قورعامايتىن
قورعاعاندى قولدامايتىن ادامدى،
ۇلت، ءتىل ءۇشىن كۇرەسپەيتىن،
كۇرەسكەنگە ىلەسپەيتىن ادامدى
كورسەم بولدى ەلەستەتەم
ءدانىن بىرەۋ يەلەنگەن ساباندى...
....................................................
كۇن تۋا ما وياتاتىن ماڭگۇرتتەنگەن قوعامدى؟

تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ -

قىزمەتى ءۇشىن ۇلتىن ساتقان ۇستازدار

نەمەسە

ءتىلدى قولداۋ اكتسياسىنا جازۋشىلار نەگە كەلمەدى؟