بەرىك اعا! ءسىز التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ قاراماعىندا كوپ جىل بويى قىزمەت ەتتىڭىز. سول كىسى تۋرالى قىزىق، توسىن جاعدايلار ەسىڭىزدە قالدى ما؟
باقىت، الماتى قالاسى

بەرىك ابدىعاليەۆ: ول كىسى ءدال مەنىڭ بۇگىنگى جاسىمدا-اق بۇكىل ەلگە ءوزىنىڭ دانىشپاندىق ويلارىمەن تانىمال بولدى. ءبىز ول كىسىنىڭ الدىندا ءوزىمىزدى بالا سەزىنەتىن ەدىك. ءالى كۇنگە دەيىن سونداي سەزىمدەمىن. بۇل كىسى ءتىرى بولسا، مەنىڭ بۇگىنگى ءجۇرىس-تۇرىسىما، ايتقان سوزدەرىمە، پىكىرلەرىمە نە دەر ەكەن دەگەن وي مەنى ءجيى مازالايدى. التىنبەك اعا مەنى جاقىن تارتىپ، قىزىقتى ويلارىن ايتاتىن. جاقسى تاربيە كورسەتتى. ءوزى وتە قاراپايىم جان-تۇعىن.
التەكەڭ ۇساق-تۇيەك ىسپەن اينالىسپايتىن. اۋقىمدى ىستەردى، ءىرى-ءىرى جوبالاردى قولعا الاتىن. ول كىسى ءبىزدى ىرىڭ-جىرىڭ سوزدەن، ءباتۋاسىز ىستەن جوعارى بولۋعا تاربيەلەدى. سول كىسىدەن جۇققان بولار، مەن قولعا العان جوبالارىمدى بۇگىنگى كۇنمەن ەمەس، ەرتەڭگى كۇن ولشەمىمەن قاراعىم كەلىپ تۇرادى. قولعا العان ءىستىڭ ەرتەڭگى ناتيجەسىن باعامدايمىن. سول سياقتى بۇگىنگى ماسەلە تىلدە ەمەس، ۇلت رۋحىندا. قازاق رۋحى كۇشەيسە، ءتىل ەرتەڭ-اق وزدىگىنەن داميدى. نامىستى قازاق ءوزى عانا ەمەس، وزگەلەردى دە قازاقشا سويلەتەتىن بولادى. سوندىقتان رۋحىمىزدى وياتايىق.

بەرىك مىرزا!
وتىزدان اسقان وردا بۇزار جاستاسىز. ءوزىڭىزدى نەمەن جۇباتا الاسىز؟ نەمەن ماقتاناسىز؟ نەنى ار تۇتاسىز؟ نەدەن جيىركەنەسىز؟ نەگە ىنتىقسىز؟
قاراعاندىلىق جارقىن ەسىمدى باۋىرىڭىز

بەرىك اعا! ءسىز التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ قاراماعىندا كوپ جىل بويى قىزمەت ەتتىڭىز. سول كىسى تۋرالى قىزىق، توسىن جاعدايلار ەسىڭىزدە قالدى ما؟
باقىت، الماتى قالاسى

بەرىك ابدىعاليەۆ: ول كىسى ءدال مەنىڭ بۇگىنگى جاسىمدا-اق بۇكىل ەلگە ءوزىنىڭ دانىشپاندىق ويلارىمەن تانىمال بولدى. ءبىز ول كىسىنىڭ الدىندا ءوزىمىزدى بالا سەزىنەتىن ەدىك. ءالى كۇنگە دەيىن سونداي سەزىمدەمىن. بۇل كىسى ءتىرى بولسا، مەنىڭ بۇگىنگى ءجۇرىس-تۇرىسىما، ايتقان سوزدەرىمە، پىكىرلەرىمە نە دەر ەكەن دەگەن وي مەنى ءجيى مازالايدى. التىنبەك اعا مەنى جاقىن تارتىپ، قىزىقتى ويلارىن ايتاتىن. جاقسى تاربيە كورسەتتى. ءوزى وتە قاراپايىم جان-تۇعىن.
التەكەڭ ۇساق-تۇيەك ىسپەن اينالىسپايتىن. اۋقىمدى ىستەردى، ءىرى-ءىرى جوبالاردى قولعا الاتىن. ول كىسى ءبىزدى ىرىڭ-جىرىڭ سوزدەن، ءباتۋاسىز ىستەن جوعارى بولۋعا تاربيەلەدى. سول كىسىدەن جۇققان بولار، مەن قولعا العان جوبالارىمدى بۇگىنگى كۇنمەن ەمەس، ەرتەڭگى كۇن ولشەمىمەن قاراعىم كەلىپ تۇرادى. قولعا العان ءىستىڭ ەرتەڭگى ناتيجەسىن باعامدايمىن. سول سياقتى بۇگىنگى ماسەلە تىلدە ەمەس، ۇلت رۋحىندا. قازاق رۋحى كۇشەيسە، ءتىل ەرتەڭ-اق وزدىگىنەن داميدى. نامىستى قازاق ءوزى عانا ەمەس، وزگەلەردى دە قازاقشا سويلەتەتىن بولادى. سوندىقتان رۋحىمىزدى وياتايىق.

بەرىك مىرزا!
وتىزدان اسقان وردا بۇزار جاستاسىز. ءوزىڭىزدى نەمەن جۇباتا الاسىز؟ نەمەن ماقتاناسىز؟ نەنى ار تۇتاسىز؟ نەدەن جيىركەنەسىز؟ نەگە ىنتىقسىز؟
قاراعاندىلىق جارقىن ەسىمدى باۋىرىڭىز

بەرىك ابدىعاليەۆ: بۇل سۇراق ماعان ۇناپ وتىر. قىرىققا جاقىنداپ قالدىم. بۇل ومىردە كوڭىلىم تولمايتىن نارسەلەر از ەمەس. 29 جاسىمدا تەمىرتاۋ قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولىپ بارعانىمدا، 26 جاسىمدا قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ستراتەگيالىق ينستيتۋت ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى بولىپ بارعانىمدا، باسقا عىلىمي بولسىن، اكىمشىلىك بولسىن، قىزمەتتەرگە بارعانىمدا ايتەۋىر اداسپاي جۇرگەنىمدى ىشتەي سەزىندىم. ال بۇگىن مەنىڭ كوڭىل-كۇيىم ول كەزدەگىدەي ەمەس. قازىر مەن قاجەتتى نارسەمەن اينالىسىپ جۇرگەن جوق سەكىلدىمىن. مەنىڭ قولىمنان باسقا دا دۇنيەلەر كەلەدى. سول قالاعان جولىمدى تاڭداۋىم كەرەك سياقتى. مەنى وتكەن ءومىرىم ءبىراز دۇنيەگە كوز جەتكىزدى. مەن قيىندىقتى دا، جاقسىلىقتى دا كوردىم. جەكە ءومىرىم، قىزمەتىم، ءتىپتى قوعامدىق ءومىرىم بولسىن، اششى مەن ءتاتتىنى قاتار تاتتىم. مەن ارقاشان ءوزىمدى اقيقات ىزدەپ جۇرگەن ادام رەتىندە سەزىنەمىن. عىلىممەن اينالىسقانىمدا ءبىراز ناتيجەگە جەتكەندەي بولدىم. قىزمەتتەن دە ناتيجە از بولعان جوق سياقتى. بۇلارعا قاناعاتتانباي جەرگىلىكتى جەرگە – تەمىرتاۋعا كەتتىم. ول جاقتان كوپ تاجىريبە جينادىم. وعان دا قاناعاتتانباي وپپوزيتسيالىق پارتياعا باردىم. «اق جول» پارتياسىنىڭ ورتالىق اپپاراتىندا جۇمىس ىستەدىم. كوپ نارسە ۇيرەندىم. ول دا از بولعان سياقتى. عىلىممەن اينالىسىپ، ۋنيۆەرسيتەتتە ساباق بەردىم. وعان دا «تويماي» ادەيى جۇمىسسىز بولدىم. جيعان، تەرگەن ويلارىمدى تياناقتاپ قايتا پىسىقتاعىم كەلدى. ارحيۆكە كىردىم، مۇراجايدا بولدىم. تاريحپەن، شەجىرەمەن اينالىستىم. سوسىن تاعدىر مەنى قايتادان قوعامدىق جۇمىسقا اكەلدى. «التىنبەك سارسەنبايۇلى قورىنا» ديرەكتور بولىپ باردىم. سوسىن مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ قورىنا كەلدىم. سوندا دا كوڭىلىم بىردەڭەگە تولمايدى دا تۇرادى. بۇرىن مەن شاعىن-شاعىن جوبالار اتقارعانىما قاناعات تۇتاتىنمىن. كۇندەلىكتى جۇمىسقا تياناقتى بولدىم. ۇلكەن ماقسات، زور مۇرات جوق ەدى. ال قازىر نەمەن اينالىسۋ كەرەك ەكەنىن بىلەمىن. اقيقاتقا جاقىنداپ قالعان سياقتىمىن. ءومىر وتە قىسقا، قاتەلەسكىم كەلمەيدى. بولماشى دۇنيەمەن ۋاقىتىمدى شىعىنداعىم كەلمەيدى.
ال ماقتاناتىن نارسەم الدا بولاتىن شىعار. قازىر ماقتاناتىن ەشتەڭەم جوق.
ەجەلگى گرەكتەر، ءتىپتى ءبىزدىڭ ءوز اتا-بابالارىمىز دا ەل ءۇشىن بولاتىن شايقاستا ءولۋدى ارمانداعان. ارۋاق، ارۋاق دەپ ارۋاق شاقىرىپ جاۋعا شابۋىندا ۇلكەن ءمان جاتىر. باتىردىڭ ارۋاق دەپ ايقايلاۋى ءبىرىنشى، ارۋاق قولداسىن دەيتىن بولار، ەكىنشى، ءوزىنىڭ دە ولەرىن بىلەتىن سياقتى. ەرتەڭ كەيىنگى ۇرپاق ءوزىنىڭ اتىن ۇران قىلىپ جاۋعا شاباتىنىن قالايتىن بولار. بۇل – ۇلت ءۇشىن قۇربان بولۋ. قازىر مايدان دالاسىندا، ياعني، ەلگە قىزمەت ەتۋ، ۇلت جولىندا قۇربان بولۋ قاعيداسى جويىلدى. مىسالى، التىنبەك سارسەنبايۇلى ۇلت جولىندا قۇربان بولدى. كۇرەس جولىندا مەرت بولعان جانداردىڭ ەسىمە ماڭگى قالادى. كەشەگى قازاقتار «قابانباي! ناۋرىزباي!» دەپ ۇرانداسا، ءداپ قازىر مەن «التىنبەك! التىنبەك!» دەپ ۇرانداعىم كەلەدى...

ەكىجۇزدىلىكتەن جيىركەنەمىن. بالا كەزدەن تاريحقا ىنتىعىپ ءوستىم. قولىم قالت ەتسە، تاريحي كىتاپتار وقيمىن، ءتىپتى ۋاقىتىم بولىپ جاتسا، تاريحي جەرلەردى ارالاعاندى جانىم سۇيەدى.

بۇيىرتسا، ەقىۇ-عا توراعالىق ەتكەلى وتىرمىز. وعان توراعالىق ەتۋدىڭ دە وزىندىك تالاپتارى مەن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىگى بار ەمەس پە؟ ءبىز سوعان قانشالىقتى دايىنبىز؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: قازاقستاننىڭ ەقىۇ-عا توراعا بولۋىن كۇندەلىكتى ءىس-شارالاردىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرۋىمىز كەرەك ەدى. وكىنىشكە قاراي ءبىز بۇل ماسەلەنى تىم دابىرايتىپ ناسيحاتتاپ جىبەرگەنبىز. ەقىۇ-عا توراعا بولۋ وركەنيەتتى ەلدەردە سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ حاتتاما نەگىزىندە اتقارىلا سالاتىن ءىس-شاراسى رەتىندە كورسەتىلەدى. ال بىزدە قازاقستان ەۋروپانى باسقاراتىنداي باياندايمىز. ونداي مۇمكىندىك بىزدە جوق، ءتىپتى قۇزىرىمىز دا جەتپەيدى وعان. سوندىقتان ەقىۇ-عا توراعا بولۋعا ءبىز دايىنبىز. اقىرى مۇشەسى ەكەنبىز، نەگە توراعا بولۋعا دايىن ەمەسپىز؟ ارينە دايىنبىز. ەگەر ءبىزدىڭ زاڭدارىمىز ولاردىڭ تالابىنا ساي كەلمەسە، ءبىزدى مۇشەلىكتەن الىپ تاستاسىن.

ۇلتتىق مۇددەمىزدى الدىڭعى ورىنعا شىعارۋ ءۇشىن ۇلت جاناشىرلارىنا نە كەدەرگى؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: بىرىنشىدەن، بىرلىك جوق. ۇلت ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ ءداستۇرى مەن مادەنيەتى ءۇزىلىپ قالعان. ءالى كۇنگە دەيىن قازاق ۇلتىنىڭ دامۋىنا باعىتتالعان تۇعىرنامامىز جاسالماعان. عىلىمي جانە كونتسەپتۋالدى تۇرعىدا ناقتى قادام جاساي الماي وتىرمىز. «قازاق دوكتريناسى»، «قازاق ميسسياسى» دەگەن تاقىرىپتار تولىقتاي اۋقىمدى پىكىر-تالاستىڭ وزەگىنە اينالماي كەلەدى. قازاق ۇلتىنىڭ دامۋىنا قاتىستى عىلىمي كوزقاراس تا جەتىسپەي جاتىر. عىلىم دا ۇلتتىڭ دامۋىنا تولىقتاي ءوزىنىڭ جەمىسىن بەرە الماي وتىر. بيلىك جۇيەلەرىندە ۇلتشىلدار كەمشىن. تىم قۇرىعاندا، حالىق سايلاعان پارلامەنتتە ۇلتتىڭ مۇددەسىن كوزدەپ، سويىلىن سوعاتىن ۇلتشىلدار كوپتەپ بولۋ كەرەك. ال بۇگىنگى كۇندەرى ۇلتقا جانى اشيتىن ەكى-ءۇش-اق مينيستر بار شىعار.

تىلدەردىڭ ۇشتۇعىرلىعى ونسىز دا ەڭسەسىن كوتەرە الماي وتىرعان مەملەكەتتىك ءتىلدى جانشىپ تاستاماي ما؟.. ءتىل جاناشىرى رەتىندە ايتىڭىزشى، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ تۇرعىسىندا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي قانداي ەڭسەلى شارۋالار ەنسەرىلۋدە؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: ۇشتۇعىرلى ءتىل دەگەن دە – ۇران. بۇل تۋرالى ناقتى كونتسەپتسيا نەمەسە باعدارلاما جوق. ەگەر قوعامنىڭ قازاق تىلىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ورىس جانە اعىلشىن تىلىندەگىدەي بولسا، وندا ۇشتۇعىرلى ءتىل ساياساتىن قولداۋعا بولادى. ال ەگەر قازاق ءتىلىن ورىس پەن اعىلشىن ءتىلى دەڭگەيىنە جەتكىزۋ ءۇشىن وسى ساياساتتى ۇستانىپ وتىرسا، نەگە قۇپتاماسقا؟!
بيلىك پەن قوعام جاپپاي قازاقشا سويلەمەي، تىلگە ميللياردتاپ اقشا بولە بەرگەننەن ەشقانداي ناتيجە شىقپايدى. اۋەلى ءار قازاق انا ءتىلىن قۇرمەتتەپ، ءبىر-بىرىمەن قازاقشا سويلەسۋى كەرەك. سودان كەيىن وزگەلەرمەن وسى تىلدە تىلدەسۋ قاجەت. وسىلاي جالپى قوعامنىڭ نەگىزگى قارىم-قاتىناس ءتىلى قازاق ءتىلى بولسىن! بۇل جەردە بيلىك تە بەيتاراپ قالاماس. تىلگە دەگەن تالاپتى كۇشەيتۋى كەرەك. ءتىل كوميتەتى مادەنيەت ەمەس، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرىندا بولۋى كەرەك سەكىلدى. ءتىل كوميتەتى بالاباقشا مەن مەكتەپتەردە جۇيەلى تۇردە جۇمىس جۇرگىزۋىن قالىپتاستىرسا. كەز كەلگەن مەكتەپتىڭ تۇلەكتەرى قازاقشا سۋداي ءبىلىپ شىعۋى كەرەك. بالاباقشادان ءتىل سىندىرىپ شىققان بالا مەكتەپتە قينالماي ۇيرەنىپ كەتەدى. جوعارى وقۋ ورىندارىندا دا قازاق ءتىلى ارنايى ءپان رەتىندە وقىتىلسا، بۇگىنگىدەي «قازاق ءتىلىن قالاي دامىتامىز؟» دەپ قينالمايتىن بولامىز.

قازاق جۇرتىنىڭ ەتەك-جەڭىن جيناپ، وزىنە-ءوزى كەلۋى ۇزاققا سوزىلىپ بارا جاتقان ءتارىزدى. بولمىسىمىز بەن مەنتاليتەتىمىز سىرتقى ىقپالدى كۇشكە توتەپ بەرە الا ما؟ جاھاندانۋدىڭ جۇمىرىنا جۇتىلىپ كەتىپ جۇرمەيمىز بە؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: جاھاندانۋدىڭ قازاق بولمىسانا تيگىزەر كەرى اسەرى بارى انىق. الايدا مەن باتىستىق جاھاندانۋدان گورى ورىسشىلدىقتىڭ بىزگە قاۋپى كۇشتى ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. رەسەي اقپاراتىنىڭ تاسقىنى جىل سايىن كۇشەيىپ بارادى. سەبەبى رەسەي تەلەونىمدەرى ادام بالاسىن قىزىقتىرا الادى. بۇگىن قىزىقتاپ قاراعان ادامنىڭ ەرتەڭ رەسەيشىل، ورىسشىل بولىپ شىقپاۋىنا كىم كەپىل؟ قازاق مۋلتفيلمىنە سۋساپ وتىرعان بالالارىمىزعا مۇنىڭ قاۋىپى كۇشتى ەكەنىن ۇمىتپايىق. ارينە، بۇگىن تاسقىنداي كەلىپ جاتقان اقپاراتقا توقتام قويا المايمىز. سوندىقتان ولاردان اسىپ تۇسەتىن قىزىقتى ۇلتتىق جوبالار جاسايىق. ادامگەرشىلىك، ادالدىق تاقىرىبىنداعى شەتەلدىك بالالار فيلمدەرىن وتە جوعارى دەڭگەيدە قازاقشاعا اۋدارايىق. بۇل ءبىرىنشى جولى اتقارىلاتىن ءىس بولسىن. سوسىن مىندەتتى تۇردە ۇلتتىق مۋلتفيلمدەرىمىزدى جاسايىق. ولار باسەكەگە ساي بولسىن! وسىلار ارقىلى ۇلتشىلدىقتى دامىتۋىمىز كەرەك. ءبىز نەگە الاش ارىستارىن، قازاق باتىرلارىن دارىپتەپ ءجۇرمىز؟ كەنەسارى سىندى باتىرلار ۇلتتىڭ جول تاپپاي قينالعان شاعىندا تەمىرقازىق بولارى انىق. قازاقستانعا ءار ۋاقىتتا ءار كورشىدەن قاۋىپ بولۋى مۇمكىن. ۇلتىمىز تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسكە دايىن بولۋ ءۇشىن ۇلت ازاتتاعى جولىندا قۇربان بولعان باتىرلارىمىز بەن ۇلى كۇرەستەرىمىزدى ءجيى ناسيحاتتاۋىمىز قاجەت.

«مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن قازاق» جۇرتىنىڭ مىڭ ءبىرىنشى مارتە ولۋگە حاقىسى جوق. ەندەشە، بۇل جولدا قانداي ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىسپىز؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: بۇل سۇراققا دا جاۋاپ بەردىم دەپ ويلايمىن. ەندى ولمەس ءۇشىن ۇلت ازاتتىعى ءۇشىن بولعان كۇرەستەردى ناسيحاتتاۋدان جالىقپايىق. بىلىكتىلىگىمىزدى كوتەرەيىك. رەسەي تەلەارنالارىن توقتاتقاننان، گازەتتەرىن تاركىلەۋدەن باياندى ناتيجە شىقپايدى.

ساۋالداردى جولداعان رەسپۋبليكالىق «نۇر استانا» اپتالىعىنىڭ ءتىلشىسى ءلاززات كەمەلباەۆا

«قازاق الماناعى» اتتى جاڭا جۋرنالدىڭ تۇساۋىن كەسكەن ەكەنسىزدەر، قۇتتى بولسىن! عۇمىرى ۇزاق، ارقالار جۇگى اۋىر بولسىن دەي وتىرىپ، بەرىك مىرزا، مەنىڭ وسى جۋرنالعا قاتىستى وزىڭىزگە ايتار بۇيىمتايىم بار، سونى جەتكىزەيىن.
جوعارىداعى جۋرنالدىڭ العاشقى سانى شىقتى دەگەن سوڭ ەكى وكپەمدى قولىما ۇستاي سالا جاڭا باسىلىمدى ىزدەۋگە شىققان ەدىم، تاپتىم ايتەۋىر. الايدا، الىپ ۇشقان كوڭىل جۋرنالدىڭ العاشقى بەتىن اشىپ قالعاندا سۋ سەپكەندەي باسىلدى. نەگە دەيسىز عوي، ايتايىن. وسىناۋ «قازاق الماناعى» دەپ ايقايلاعان جۋرنالدىڭ ىشىندە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتان باستاپ، اقپارات ءمينيسترى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد مىرزا جانە بەرىك ابدىعالي مىرزا ءوزىڭىز ويلارىڭىزدى ورىسشا جەتكىزىپسىزدەر. مۇنى قالاي تۇسىنبەك كەرەك؟ ەلدەگى جانە الىس-جاقىن شەتەلدەردەگى ورىس تىلىنە شورقاق قانداستارىمىز جۋرنالداعى دۇنيەلەرمەن قالاي تانىسادى؟ الدە بۇل باسىلىم ورىس تىلىندە عانا شۇلدىرلەيتىن «شالا قازاقتارعا» (بيلىكتەگى) ارنالعان با؟ وزدەرىڭىز مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ قۇلاعىن ۇستاپ وتىرىپ بۇلاي ىستەگەندەرىڭىز ىڭعايسىزداۋ دەپ ويلامايسىزدار ما؟ الدە، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە ەلباسىنىڭ، مينيسترلەردىڭ سوزدەرىن اۋداراتىن مامان تابىلمادى ما؟ ولاي بولسا بىزگە حابارلاسۋىڭىزعا بولادى، قازاق ءتىلىنىڭ جارقىن كەلەشەگى ءۇشىن قولىمىزدان كەلگەنشە كومەكتەسۋگە ءازىرمىز. راحمەت!
سالەممەن «قازاقستان» اپتالىعىنىڭ ءجۋرناليسى سەرىك قاراباس

بەرىك ابدىعاليەۆ: بۇل ماتەريالدار ادەيى ورىس تىلىندە جاريالانىپ وتىر. ەلباسىنىڭ قازاق ماسەلەسى تۋرالى ءورىستىلدى اعايىنعا ارناپ ايتقان سوزدەرىن سانالى تۇردە الماناحتىڭ العاشقى سانىندا جاريالاپ وتىرمىز. نەگە؟ بۇگىن قازاقتىڭ دەڭگەيى قانداي؟ بولاشاقتا كىم بولامىز؟ باسقالاردى قالاي قازاق قىلامىز؟ وسىنداي ساۋالداردى قازاقتارعا عانا ەمەس، ءورىستىلدى قاۋىمعا دا جەتكىزۋ كەرەك. ءبىز قازاق ماسەلەسىن، قازاق ءتىلىنىڭ جاي-كۇيىن تەك قازاقتارعا قازاقشا ايتقان جەتكىلىكسىز. كەرىسىنشە، قازاقشا بىلمەيتىندەرگە ءتۇسىندىرۋىمىز كەرەك. ءتۇبى قازاق ءتىلى سالتانات قۇراتىنىن سولارعا ناسيحاتتايىق. ولار دا ءتۇسىنسىن، قازاقشا ۇيرەنۋگە ۇمتىلسىن. ءبىر-بىرىمىزگە وسى ماسەلەنى قازاقشا ايتا بەرسەك نە ونەدى؟! بۇل ءوز-وزىمىزگە قاراپ قۇر جىلاۋ سياقتى. سوندىقتان ءبىز ارنايى تۇردە قازاقىلىقتى ورىسشا ناسيحاتتايتىن جوبا باستاپ وتىرمىز. «قازاق الماناعى» – سونىڭ ءبىر عانا كورىنىسى. قازاقتىڭ مۇددەسىن جان-تانىمەن كوزدەيتىن دۇنيەلەردى ورىس تىلىندە جاريالايتىن بولامىز. قازاق رۋحىن، قازاق مۇددەسىن ورىسشا ناسيحاتتاۋىمىز قاجەت. ءتىپتى بولاشاقتا ونداي ماتەريالداردى اعىلشىن، ءتىپتى قىتاي تىلىنە دە اۋدارعىمىز كەلەدى. ءبىزدىڭ قازاقشىلدىعىمىزدى، ۇلتشىلدىعىمىزدى وزگەلەر دە ءوز اۋزىمىزدان ەستىسىن. سەرىك، ەگەر ءسىز الگى ماتەريالداردى وقىپ، اۆتورلاردىڭ قازاققا قارسى ەكەنىن بىلسەڭىز، وندا اڭگىمە باسقا. ماسەلە قازاقتى ءسۇيۋدى قاي تىلدە بىلدىرۋدە ەمەس. الماناح شالا قازاقتارعا دا، ورىستارعا دا ارنالعان. قازاق ءتىلىنىڭ قاجەتتەلىگىن ورىس تىلىندە ناسيحاتتاۋ ناتيجەلىرەك بولىپ تۇر. قازاقى جوبالارعا ءورىستىلدى قاۋىم قارسىلىق بىلدىرەدى. سوندىقتان ءبىز الدىن الا ءورىستىلدى قاۋىمعا قازاق ءتىلىنىڭ قاجەتتىلىگىن ورىسشا ۇعىندىرىپ الايىق.

بەرىك اعا! سالەمەتسىز بە!
رەنجىمەسەڭىز مىناداي سۇراق قويىپ كورەيىن.
ءسىز وپپوزيادا بولدىڭىز. بۇگىن بيلىكتەسىز. بازبىرەۋلەر ءسىزدى ءپرينتسيپىن ساتتى، قايتادان بيلىككە جۇگىندى دەپ جاتقان جوق پا؟ وعان نە دەپ جاۋاپ بەرەسىز؟

بەرىك ابدىعاليەۆ: مەن وپپوزيتسيادا ساياساتكەر رەتىندە بولعامىن جوق. سايلاۋ شتابىندا قىزمەتكەر رەتىندە بولدىم. ول جەردە ءجۇرىپ ۇلكەن ساياساتپەن اينالىسقان ەمەسپىن. 2004 جىلى «اق جول» پارتياسىنداعى جۇمىسىمنان كەتكەن سوڭ بەلسەندى تۇردە ءوز وي-پىكىرلەرىمدى باق ارقىلى بىلدىرە باستادىم. ياعني، تاۋەلسىز ساراپشى بولۋعا تىرىستىم. بيلىكتى دە، وپپوزيتسيانى دا سىنادىم. اسىرەسە بيلىكتى كوبىرەك سىنعا الدىم.  ارينە، وپپوزيتسيادا بولدىم، ولاردى قولدادىم. 2003-2004 جىلدار، راسىمەن، ساياسي رومانتيكالىق كەزەڭ بولدى. مەن «اق جول» پارتياسىن قازاق ۇلتىنىڭ دامۋى جولىنداعى تىڭ جوبا دەپ سانادىم. جاس قازاقتاردى – سارسەنبايۇلى، ءابىلوۆ، جاندوسوۆ جانە بايمەنوۆتەردى قازاقتىڭ دامۋى ءۇشىن التەرناتيۆتى جوبا ۇسىنا العان ساياسي كۇش دەپ باعامدايمىن. «اق جول» ءاۋ باستا وپپوزيتسيالىق پارتيا بولعان جوق، ەلباسىنىڭ قولداۋىمەن قانات قاققان التەرناتيۆتى ساياسي كۇش بولدى. سول ۋاقىتتا «اق جول» الاش وردانىڭ جاڭعىرعان مۇراگەرى ىسپەتتى كورىندى. سوندىقتان قاتتى قىزىعۋشىلىقپەن قىزمەت ەتتىم. ءتورت توراعادان دا ءتالىم الدىم. كوپ دۇنيە ۇيرەندىم. مۇنى ءالى كۇنگە دەيىن ماقتان ەتەمىن. ءار جەردە، ءار ۋاقىتتا «اق جولدا» قىزمەت ەتكەنىمدى ماقتانىشپەن ايتىپ جۇرەمىن. سول كەزدەگى سوزدەرىمنەن بۇگىن دە تايقىعان ەمەسپىن. ونى كوزى قاراقتى وقىرماننىڭ ءوزى دە بىلەدى دەپ ويلايمىن. ال بۇگىن مەن ساياساتتان شارشادىم. قىزىقتىرماعاننان كەيىن شارشايمىن. «اق جولدىڭ» ەكىگە ءبولىنۋى مەنىڭ جەكە باسىمدى دا داعدارىسقا تىرەدى. وسىدان كەيىن ەكى جاققا دا (وپپوزيتسياعا دا،بيلىككە دە) بارماي ۋنيۆەرسيتەتكە كەتتىم. وسى جەردەن ەڭ دۇرىس جۇمىس – ۇلتقا قىزمەت ەتۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىم. ءدال وسى ۇلتقا قىزمەت ەتۋ ارقىلى بيلىك پەن وپپوزيتسياعا باعا بەرۋگە بولادى ەكەن. 2005 جىلدان بەرى وسى جولمەن كەلە جاتىرمىن دەپ ويلايمىن. ەكى جاقپەن دە تەڭ سويلەسەمىن. ەشكىمدى الداعان جوقپىن. ەكى جاقتان دا مەنى ايىپتاۋدى سەزىنىپ تۇرعان جوقپىن. بەتىم اشىق، ءجۇزىم جارقىن. ءتىل توڭىرەگىندە ۇلكەن جوبا باستادىم. بۇل جوبا ىسكە اسپاسا، وسى جەردە جۇمىس ىستەۋ-ىستەمەۋىم ەكىتالاي.

جالپى العاندا ەكى جاقتى دا جاقسى بىلەسىز. ارقايسىسىنىڭ ارتىقشىلىعى مەن كەمشىلىگىن تاراتىپ بەرە الاسىز با؟ بەس ارتىقشىلىعى، بەس كەمشىلىگى دەپ.
دانيار، الماتى

بەرىك ابدىعاليەۆ: بيلىكتە جۇمىس ىستەگەن ادام، شىن مانىندە، كوپ نارسەنى ۇيرەنەدى. ءبىرىنشى، كاسىبيلىك. «اق جول» پارتياسىنىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى، بيلىكتە ىستەگەن ازاماتتاردىڭ كاسىبيلىگى ۇنەمى سەزىلىپ تۇراتىن. بيلىكتى قانشا جەردەن سىنعا الساق تا، ولاردىڭ اراسىندا كاسىبي بىلىكتىلىگى وتە جوعارى ازاماتتار كوپ. شىنايى جوبالار تۋىنداپ جاتسا، ونى ءىس جۇزىنە اسىرۋعا مۇمكىندىك تابىلادى. بۇل دا – بيلىكتىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى. كەمشىلىگى تۋرالى ايتساق، جاۋاپگەرشىلىك از. ءتىپتى مۇلدەم جاۋاپگەرشىلىگى جوق جاندار ءجۇر بيلىكتە. جاۋاپگەرشىلىك بولماعان سوڭ قارجى قىمقىرۋ دا بەلەڭ الادى. ەكىنشى، بيلىكتە بيۋروكراتيزم كۇشتى. قاعازباستىلىق قاتتى دامىعان. كوپ ماسەلە قاعاز دەڭگەيىندە قالىپ جاتادى. ال وپپوزيتسيانىڭ ارتىقشىلىعى، شىنايىلىلىق بار. قىسقاسى، جاناشىرلىقپەن جۇمىس ىستەيسىڭ. ەكىنشى ارتىقشىلىعى، ول جەرگە تەك شىنايى مۇددەگە بىرىككەن دوستار جينالادى. ال كەمشىلىگى، ول جاقتا ەمموتسيا باسىمداۋ. ءىشىنارا پوپۋليزم بار. دەموگوگيا دا قىلاڭ بەرىپ جاتادى. ەكىنشى كەمشىلىگى، جەكە باستىڭ امبيتسياسى جەڭىپ كەتىپ جاتادى.

(جالعاسىن ەرتەڭ وقيسىزدار)