17 قىركۇيەك كۇنى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا «بوقاۋوۆ مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاماعانى ءۇشىن تاريحتا قالادى» اتتى ماقالا جاريالاعان ەدى. بۇل ماقالادا پاۆلودار قالاسىنداعى قوعامدىق كولىكتە «مەملەكەتتىك ءتىلدى تالاپ ەتەمىن» دەپ ءجابىر كورگەن رۋزا بەيسەنبايتەگىنىڭ ماسەلەسى ءسوز بولعان-دى. ءبىز اتالعان ماسەلەگە قاتىستى وبلىس باسشىلىعىنان پىكىر الىپ، رۋزا بەيسەنبايتەگىنىڭ جاعدايىنا الاڭداعان وقىرمان قاۋىمعا تولىمدى اقپارات بەرەتىنىمىزدى ەسكەرتكەنبىز. مىنە، ەكى كۇن بولدى، پاۆلودار وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ازامات بايتەنوۆ ءبىز جازعان حاتقا ءالى جاۋاپ قاتقان جوق.

رەسمي باسشىلىقتان جاۋاپ بولماعاندىقتان ءبىز رۋزا بەيسەنبايتەگىنە قايتا حابارلاستىق.

رۋزا بەيسەنبايتەگى، ءتىل جاناشىرى:

– مەن وتكەندە بۇل جولى ەشكىمدى دە كەشىرمەيتىنىمدى ايتقانمىن. ترامۆاي باسقارماسى مەملەكەتتىك تىلدە حابارلاما جاساماي، ماعان ءتىل تيگىزگەن قىزمەتكەرلەردى ء(ۇش ادام) جۇمىستان شىعاردى. بۇل مەنى قاناعاتتاندىرمايدى. ترامۆاي باسقارماسىنىڭ باسشىسى ايتاشەۆ دەگەن ازاماتپەن سويلەستىم. ول كىسى ارنايى ءبىر ازاماتتى قالاداعى ترامۆايلارعا جىبەرىپ، قاي جۇرگىزۋشىنىڭ مەملەكەتتىك تىلدە حابارلاما جاساماعانىن استىرتىن تەكسەرتىپ جۇرگەنىن، شاماسى كەلگەنشە جۇمىس جاساپ جاتقانىن ايتتى. ول كىسى راسىندا سولاي جۇمىس جاساپ جاتسا، راحمەتتەن باسقا ايتارىم جوق. بىراق، بۇل پاۆلودار وبلىسىنداعى ءتىل ماسەلەسى تۇپكىلىكتى شەشىلدى دەگەن ءسوز ەمەس.

بۇگىن تاعى ءبىر وقيعا بولدى. كوندۋكتور قازاق قىزى تەك ورىس تىلىندە بيلەت ساتىپ ءجۇر ەكەن، مەن وعان ەسكەرتۋ جاساپ جاتىر ەدىم، ورىستىڭ ەتجەڭدى ءبىر ايەلى ماعان دۇرسە قويا بەردى. ءتىپتى، مەنى جۇلقىلاپ جىبەردى. مەنىڭ ونىمەن الىسۋعا شامام جوق بولعاندىقتان پوليتسيا شاقىرۋىما تۋرا كەلدى. بۇرىنعىداي ەمەس، پوليتسەي تىم تەز كەلدى. بۇل كەزدە ول ايەل ترامۆايدان ءتۇسىپ قالعان ەدى. مەن بەرگەن سۋرەتتى الىپ، پوليتسەيلەر ول ايەلدى ىزدەپ كەتتى.

بۇل بۇگىن عانا بولعان جايت. مەن كۇندەلىكتى ءوزىمنىڭ ەلىمدە، ءوزىمنىڭ مەملەكەتىمدە ءجۇرىپ، وسىنداي ءجابىر كورىپ ءجۇرمىن. 2006 جىلدان بەرى مىنە، 11 جىل بولدى. 11 جىل بويى ەستىمەگەن ءسوزىم، كورمەگەن قورلىعىم جوق. ال، وبلىس، قالا باسشىلىعى مەن سەكىلدى قازاق ءتىلدى قاۋىمنىڭ قۇقىعى اياققا باسىلىپ جاتقانىنا سەلت ەتكەن ەمەس. بۇكىل قازاقستان شۋلاپ، مەنىڭ كۇرەسىمنىڭ دۇرىس ەكەنىن ايتىپ جاتسا دا، ولاردىڭ تاراپىنان ءبىر سەرپىلىس بولعان جوق.

بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل بۇگىندە وبلىس اكىمدىگىن باسقارىپ وتىرعان بوقاۋوۆتىڭ دا، قالانى باسقارىپ وتىرعان اشىمبەتوۆتىڭ دە مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدامايتىنىن، ولارعا مەملەكەتتىك ءتىل ءۇشىن ءجابىر كورىپ جۇرگەن ازاماتتىڭ جانايقايى ماسانىڭ ىزىڭىنداي اسەر ەتپەيتىنىن كورسەتەدى.

پاۆلودار قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بالاشوۆ اندرەي بوريسۇلى مەن پاۆلودار وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى مەيرام بەگەنتاەۆقا سوڭعى ءۇش كۇن بويى تەلەفون شالىپ، الا الماي وتىرمىن. ولار مەنەن قاشىپ ءجۇر. سوندا نە، قازاقتىلدى ازاماتتار ولارعا ەكىنشى سورتتى ادام با؟ مەن ءوزىمنىڭ جەكە باسىمنىڭ ماسەلەسىن ەمەس، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ جايىن ايتپاقپىن. مەن سەكىلدى ازاماتتاردى تىڭداماۋ ارقىلى ولار وبلىستاعى قاراپايىم ازاماتتاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرىپ جاتىر. مۇنىڭ سوڭى جاقسىلىققا اپارمايدى.

قازىر مەنى «پاۆلوداردىڭ باس ۇلتشىلى» دەپ اركىم كەلەمەج جاسايدى. الىمجەتتىك كورسەتەدى. بىرەر جىل بۇرىن مەنى وبلىس جانىنداعى ءتىل كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى ەتىپ قابىلداپ ەدى. ول كەزدە كەز-كەلگەن تىلگە قاتىستى ماسەلەگە بەل شەشە كىرىسۋىمە قۇقىعىم بولدى. قازىر ول كوميسسياعا دا مۇشە ەتپەي وتىر.

جالپى، قازىر مەندە 2006 جىلدان بەرى جينالعان مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى كوپتەگەن قۇجاتتار بار. پاۆلوداردا اتتاعان جەردە زاڭبۇزۋشىلىق ورىن الادى. مۇنى وبلىس باسشىلىعىنا جەتكىزە الماسام، ولار مەنى تىڭداۋدان قاشقاقتاي بەرسە، مەنىڭ بوقاۋوۆتى سوتقا بەرۋدەن باسقا جولىم قالمايدى.

رەداكتسيادان:  رۋزا بەيسەنبايتەگى 2006 جىلدان بەرى كەرەكۋدە مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاۋ، ۇلتتىق ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ جولىن ىزدەستىرىپ بەلسەندىلىك تانىتىپ كەلەدى. وسىنداي بەلسەندى قازاق قىزىنىڭ شىرىلىنا قۇلاق تۇرمەگەن پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى بولات بوقاۋوۆ، پاۆلودار قالاسىنىڭ اكىمى نۇرجان اشىمبەتوۆ مىرزالاردىڭ نە ويلاعانى بار؟ وبلىستا مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ بارىسىندا ولار نە ىستەپ جاتىر؟ كوشەدە كورىنگەننەن ءجابىر كورىپ جۇرگەن رۋزاعا نەگە كومەك قولىن سوزبايدى؟ جوق، الدە ولارعا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قاجەتى جوق پا؟

بوقاۋوۆتىڭ جيىنداردا ءبىر مينۋت مەملەكەتتىك تىلدە سويلەپ، قالعان ۋاقىتىن رەسمي تىلگە ارنايتىنىن، ءتىپتى 1920-1933 جىلدارداعى ستالين بيلەگەن سوۆەت وكىمەتىنىڭ قازاققا قاساقانا جاساعان گەنوتسيدىنىڭ قۇرباندارىن ەسكە الۋ جيىنىندا قۇران وقىتپاي قويعانىن جازعان ەدىك.

بوقاۋوۆ "قۇدايى مەن تىلىنەن بەزدى" دەۋگە ءالى دە ەرتەرەك. دەسە دە...

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz