ەكى ەسالاڭ

ول تۇنىمەن «ناقۇرىستىق ءومىرىن» وقىپ شىقتى. اۆتوردىڭ جان دۇنيەسىنە ءۇڭىلدى. جاڭبىردان سوڭ اۋانىڭ  بالعىندىعىن بۇكىل تامىرىمەن سەزىنە وتىرىپ، ءتاتتى  قيالعا بەرىلدى. كەنەت، شۋلاعان ەسسىز قىزداردىڭ اششى كۇلكىسىنە جيىركەنە قارادى. «ولار ايتقان جايتتا قانداي كۇلۋگە تۇرارلىق ءمان بار ەكەن» دەپ وي الابىنا سۇڭگىدى. كۇندە تەرىسكەي جاقتان كەشكى  8-9 شاماسىندا سوعاتىن سامال جەلدىڭ لەبىن اڭسادى. وزىندەي دەلسال كۇي كەشەتىن جانداردىڭ مىنا ومىردەن وتكەندىگىنە قاپالاندى.

جالبارىنۋ

اپكەسى كىرەبەرىس بولمەدە، ءوزى جاتىن بولمەدە. ماعىنالارى اۋىسىپ كەتكەن، رۋحى تىلسىم كۇشكە تولى جازۋشىنىڭ ءبىر توپ شىعارمالارىن اقتارىپ وتىرعان. تەلەفون داۋىسى شىققان سايىن «نە بولدى، ايتەۋىر ادام امان با؟» دەگەن سۇرانىسپەن بەتىن وعان قاراتپاسا دا، جۇرەك كوزىمەن اپاسىنا قارايدى. «ىشىنەن الداعى قۋانىشىمىزدى بۇزا كورمە، ءبىز وسى ءساتتى ۇزاق كۇتتىك، بالالارىن جاستاي قالاي جەتىم قالدىراسىڭ؟» دەگەن سارىنمەن ءتىلىن كاليماعا كەلتىردى. «ەگەر شىنىمەن دە مىنا دۇنيەگە سەنىڭ ءامىرىڭ جۇرەتىن بولسا، ماعان ءبىر قۇدىرەتتى كورسەتشى» دەپ جاراتقانعا جالبارىندى. ءتۇن جارىمىندا سانسىز سۇراقتار مەن بويىن بيلەگەن بەلگىسىز قورقىنىشتان جەڭىلىپ ۇيقىنىڭ تورىنا ءتۇستى. ەندى تاڭ اتقانشا سول توردان شىعۋ-شىۇپاسى نەعايبىل.

كەش پەن تاڭ

سوڭعى 10 جىلدا بۇل ءۇشىن تاڭ مەن كەشتىڭ ورنى الماسىپ كەتكەن. باسقالارعا قالىپتى جايت سانالاتىن كۇندىزگى تىرلىك ۇيىقتاۋعا بەرىلەتىندەي. ءومىر بۇل جىگىتتىڭ ساناسىنا كەشتەن باستالىپ، تاڭسارىدەن اياقتالاتىن. تاڭالاكەۋىمدە جوق بولىپ كەتەتىن اسپانداعى جارىق جۇلدىزدارمەن بىرگە ءبارى جوعالاتىنداي. اينالانى باسقان قاراڭعىلىق  مۇنىڭ دەلسال كۇيىن بارىنەن جاسىراتىن. «قاپاستا مەنىڭ بەت-ءجۇزىمدى ەشكىم كورە المايدى، مۇنداي ساتتە مەنەن باقىتتى، مەنەن ەركىن ازات جان جوق» دەپ ماساتتاناتىن.

قۇپيا كوز

الدەكىممەن ويدا جوقتا كەزىگە قالسا، قوس جانارىن قارسى قاداماۋعا تىرىسادى. «قاراسام كوز ارقىلى ونىڭ مۇڭىن وزىمە جۇقتىرىپ الارمىن، ءسويتىپ، ونسىزدا قۇسالى جۇرەگىمنىڭ پارسا-پارساسى شىعار. ودان دا وسى كۇنىمە شۇكىرشىلىك ەتەيىن» دەۋگە شاماشى ارەڭ جەتەتىن. بايقاماي ەكى جانار توعىسسا ءبىر الاپاتتىڭ بولارىن بايقايتىن. توعىسۋ – جالىن وتىنا كۇيدىرەتىنىن سەزەتىن.

وت

وشاق استىنان شىققان كۇلدى توگۋگە قورا سىرتىنا شىقتى. بىرەر قادام اتتاعان سوڭ اياق سۋ اعاتىن ارىقتىڭ ساعاسىنا تايادى. الگى جەردە وزىنەن باسقا بىرەۋدىڭ بارىن سەزدى. جايمەن قيمىلداپ، موينىن العا سوزدى. قاراسا سۋ جىلانى بۇعان اتىلا قاراپ تۇر. قولىنداعى شەلەگىن تاستاي قاشا جونەلدى. قورشاۋ مەن ارىقتىڭ اراسى سول ساتتە وتقا ورانعان نۋ دالانىڭ ءبىتىپ بولمايتىن جولىن ەلەستەتتى.

دەلسال

قاربالاس پەن ارپالىسقا تۇسكەن سوڭعى 40 كۇن ىشىندە ەسى باسقا جاققا اۋىپ كەتكەندەي. كەلگەن-كەتكەن ادامداردىڭ ءتۇسىن اجىراتۋدان قالدى. شيدام دەنەسىنە الدەكىمنىڭ باسىن ورناتىپ، ونىڭ اۋزىن بازبىرەۋلەر كۇنشىعىسقا قاراتىپ كەتكەندەي... كەشكىسىن باقشا ىشىندە سەرۋەندەپ ءجۇرىپ، ويسىز جاسالعان ىسكە تاپ بولدى. باسسىز ادامداردىڭ باسسىزدىعىنا تاڭ قالدى. كەيبىر ادامدار قاراپايىمدىلىق پەن جابايىلىقتى شاتاستىرىپ الىپ جاتادى. «ادامگەرشىلىك تانىتقان وسى ەكەن» دەپ تىم داندايسىپ كەتۋگە دە بولمايدى عوي. ءارى كەتسە، ول ادامنىڭ ناداندىعىن كورسەتەدى ەمەس پە؟

بيپاتريد

بۇل اۋىلدىڭ  جيەگىندە ەكى ەلدىڭ شەكاراسى ورنالاسقان 24 ساعات بويى اسكەري ادامدار مەن ارنايى جاتتىققان يتتەردىڭ دۇبىرىنەن اۋىل تەگىس قايمىعاتىن. «ەلەڭ-الاڭدا ءبىر سۇمدىق بولماسا جارار ەدى» دەۋمەن ساق وتىراتىن. اۋىل سىرتىندا ناق شەكاراشىلار تۇراتىن پوستىدا ەكى قايىڭ جايقالاتىن. ءبىرى – بەرى، ءبىرى – ارى ورنالاسقان. قوس قايىڭدى ايماقتاعى جەرگىلىكتى تۇرعىندار  «بيپاتريد»  دەيتىن.

تالانت پەن تايتالاس

كۇننىڭ باتقان قىزىل شوعىنا تەسىلە قاراپ وتىرعان ونىڭ ويىن ءىنىسى بۇزدى.

– اعا، ەگەردە تالانت پەن تايتالاس رينگكتە كەزدەسە قالسا قايسىسى جەڭەدى؟

– ارينە، اداپتاتسياعا بەيىمى جەڭەدى دە. جانۋارلار الەمىندە دە سولاي ەمەس پە؟

– جو-جوق، ول حايۋاندار اراسىنداعى باسەكەلەستىك. مەن ادامدار اراسىنداعى ارەكەت جايلى ايتىپ وتىرمىن.

اعاسى، ىزا مەن كۇيىككە تولى كوزدەرىن تۋرا ىنىسىنە باعىتتاپ اۋىر كۇرسىندى دە:

– قازىر ءبارى بىرىگىپ كەتكەن. ادامدار اراسىندا دا جىرتقىشتار بار ەكەنىن ۇمىت پا. بۇل – تابيعي زاڭدىلىق. ۋاقىت وتە كەلە ءوزىڭنىڭ دە قالاي جىرتقىشقا اينالىپ كەتكەنىڭدى بايقاماي قالاسىڭ، – دەدى دە ءجۇرىپ كەتە باردى.

تازالاۋشى

– قىزىم، مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ پەداگوگ بولاسىڭ. بالالارمەن جۇمىس ىستەيسىڭ. ۇستازدىق – ۇلى قىزمەت.

– تۋ، قويش. مەنىڭ مۇعالىم بولعىم كەلمەيدى.

– نەگە؟

–  جاي، مەنىڭ كوشە تازالاپ، قوقىس تازالاپ جۇرگىم كەلمەيدى. جىلدا كوكتەم مەن كۇز مەزگىلىندە ولار كوشە كەزىپ كەتەدى عوي.

شاپاعات سەردالىقىزى

Abai.kz